غسل مس میت
غُسل مَسِّ مَیت غسل واجبی که به سبب تماس با جسد انسانی که سرد شده، ولی هنوز غسلش نداده‌اند بر لمس‌کننده واجب می‌شود. اهل سنت این غسل را واجب نمی‌دانند.
غسل مس میت چگونه است و فلسفه اینکه اگر انسان به مرده ای دست بزند باید غسل کند چیست؟
غسل مس میت چگونه است و فلسفه اینکه اگر انسان به مرده ای دست بزند باید غسل کند چیست؟ اگر کسی به جنازه سرد شده مرده ای که هنوز غسل داده نشده است ، دست بزند واجب است که غسل کند. به این غسل، غسل مس میت می گویند. چگونگی غس مس میت مانند غسل جنابت است و فقط به نیت غسل مس میت انجام می شود. حکمت غسل مس میت: الف. طهارت ظاهری و باطنی غسل دهنده غسل مس میت نیز مانند دیگر طهارات ، دائر مدار طهارت معنوی و پاکیزگی ظاهری است .در روایتی از امام رضا علیه السلام در مورد حکمت این غسل مقرر می دارد: (عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا أُمِرَ مَنْ یُغَسِّلُ الْمَیِّتَ بِالْغُسْلِ- لِعِلَّةِ الطَّهَارَةِ مِمَّا أَصَابَهُ مِنْ نَضْحِ الْمَیِّتِ- لِأَنَّ الْمَیِّتَ إِذَا خَرَجَ مِنْهُ الرُّوحُ بَقِیَ مِنْهُ أَکْثَرُ آفَتِهِ؛ همانا کسی که مرده ای را غسل می دهد ، بایستی غسل کند ، به خاطر طهارت از آلودگی هایی که از بدن میت به شخص منتقل می شود. زیرا زمانی که روح از بدن خارج می شود بسیاری از آفات و عفونت ها در بدن باقی می ماند). غسل دهنده باید غسل کند تا خودش از آلودگی های ناشی از تماس با میت پاک نماید. به هر حال شخصی که می میرد ، یا تحت تاثیر میکروب ها و عفونت ها قرار گرفته است وجسدی آلوده دارد یا بعد از مرگ سیستم دفاعی بدن خود را از دست می دهد و جسد او منبعی برای تجمع باکتری ها و میکروب ها می شود. یکی از متخصصان علم پزشکی در این زمینه می گوید: (در هر سانتی متر مربع پوست بدن تقریبا 40000 میکروب وجود دارد. برخی از میکروب ها هم پس از مرگ بیمار قوی شده و افزایش می یابند. در این هنگام سطح پوست، محل و کانون مهم سرایت و انتشار مستقیم بیماری های عفونی می باشد. شارع مقدس اسلام بدن میت را پیش از شستن پلید دانسته و برای جلوگیری از ابتلا به بیماری ها نسبت به کسانی که بدن میت را مس کنند (و دست بمالند) غسل را لازم دانسته و شستن موضع آلوده را کافی ندانسته تا از آلوده شدن اشخاص به میکروب ها بقدر امکان جلوگیری شود). ب. مدیریت احساسات بازماندگان نوعاً بازماندگان مرده در اثر از دست دادن فرد عزیزی از افراد خانواده خود احساسات و عواطف بر افروخته ای خواهند داشت و نمی توانند یک باره رابطه خود را با او قطع شده ببینند. آنها در اثر اُنس و علاقه ای که نسبت به او داشته اند، حتّی بعد از مرگ می خواهند او را ببوسند و در آغوش پرمهرشان بگیرند. از طرفی ایجاد برخی ممنوعیت ها، زمینه کنترل افراط در این برخوردها را ایجاد می نماید. این نکته نیز کاملا روشن است که معمولا بدن افراد مرده در اثر بیماری و بر اثر مسمومیّت های مختلف و از دست دادن قدرت دفاعی، ممکن است ، آلوده به انواع میکروب ها باشد و نزدیک شدن به او خطرهای فراوانی از نظر بهداشتی به دنبال آورد. اسلام هیچ گاه با عواطف و احساسات انسان از در ستیزه و مبارزه در نیامده، انگیزه های طبیعی افراد را نادیده نگرفته، بلکه عواطف و احساسات را در مسیر خاصّی هدایت و راهنمایی و کنترل نموده است. با توجّه به نکات فوق می توان نتیجه گرفت: اسلام برای آن که همه افراد - مخصوصاً بازماندگان مرده - را از آلودگی به انواع میکروب ها و ابتلا به امراض گوناگون که از پیکر بی جان ممکن است به آنها سرایت کند، باز دارد و در عین حال با تحریم تماس با مرده، با عواطف و احساسات بر افروخته آنها مبارزه نکرده باشد و در عین حال این احساسات را کنترل نماید ، یک روند قانونی برای آنها به وجود آورده است; یعنی دستور داده هرکسی به بدن مرده دست بزند و یا به هر نحوی از انحا بدنش با میّت تماس پیدا کند، باید تمام بدن را شستشو داده و غسل نماید. شکّی نیست که این قانون گذاری تا حدود زیادی تماس زندگان را با مردگان محدود می کند. ممکن است بعضی اشکال کنند که اگر غسل مسّ میّت ایجاد مشکل قانونی و برای جلوگیری از آلودگی و ابتلا به امراض است، پس چرا بعد از غسل دادن مرده، دست زدن و تماس پیدا کردن با بدن او موجب غسل نمی شود؟ ولی این ایراد سطحی به نظر می رسد و پاسخ آن روشن است، زیرا غسل دادن مرده با آب مخلوط با سدر و آب مخلوط با کافور و با آب خالص، خود عامل مؤثّری برای ضدّ عفونی و تمیز کردن مرده است و لااقل برای مدّتی آن خطراتی که پیش از غسل وجود داشته، موجود نخواهد بود. بدیهی است در این صورت پس از انجام گرفتن مراسم فوق، میّت را در مدّت کوتاهی به خاک می سپارند و احتمال بروز میکروب های جدید و سرایت آن به انسان منتفی خواهد بود. آنچه درباره غسل مردگان و غسل مسّ میّت گفته شد، گوشه ای از فلسفه این احکام است; ممکن است نکات دیگری وجود داشته که هنوز از نظر ما مخفی و پنهان است. د.حکمت معنوی: البته غسل مس میت، پیام های عرفانی و اخلاقی فراوانی برای انسان در بر دارد. انسانی که به واسطه روح الهی عزیز ترین و باکرامت ترین و افضل مخلوقات است ، با مرگ و انتقال این روح الهی ، ارزشش را از دست می دهد و جز نجاسات محسوب می شود. پس بسنده شدن انسان به شئون دنیوی و مادی و جسمانی ، انسان را پست می کند و اشتغال به شئون جوهره انسانیت و بعد الهی ، انسان را به درجه های متعالی کمال سوق می دهد. غسل مس میت این پیام را به انسان می دهد ، که هان ای انسان، به ابعاد مادی وجودت متکبر نشو که هیچ ارزشی ندارد. اگر جوهره الهی از تو گرفته شود از لجن بد بو، و از منی نجس، پست تر و کثیف تری. پس به جای اینکه به ابعاد ظاهری دنیوی مشغول شوی به ابعاد الهی و معنوی بشر توجه کن که ارزش اساسی در این بعد خلقت است
غسل مس میت چگونه است و فلسفه اینکه اگر انسان به مرده ای دست بزند باید غسل کند چیست؟ اگر کسی به جنازه سرد شده مرده ای که هنوز غسل داده نشده است ، دست بزند واجب است که غسل کند. به این غسل، غسل مس میت می گویند. چگونگی غس مس میت مانند غسل جنابت است و فقط به نیت غسل مس میت انجام می شود. حکمت غسل مس میت: الف. طهارت ظاهری و باطنی غسل دهنده غسل مس میت نیز مانند دیگر طهارات ، دائر مدار طهارت معنوی و پاکیزگی ظاهری است .در روایتی از امام رضا علیه السلام در مورد حکمت این غسل مقرر می دارد: (عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا أُمِرَ مَنْ یُغَسِّلُ الْمَیِّتَ بِالْغُسْلِ- لِعِلَّةِ الطَّهَارَةِ مِمَّا أَصَابَهُ مِنْ نَضْحِ الْمَیِّتِ- لِأَنَّ الْمَیِّتَ إِذَا خَرَجَ مِنْهُ الرُّوحُ بَقِیَ مِنْهُ أَکْثَرُ آفَتِهِ؛ همانا کسی که مرده ای را غسل می دهد ، بایستی غسل کند ، به خاطر طهارت از آلودگی هایی که از بدن میت به شخص منتقل می شود. زیرا زمانی که روح از بدن خارج می شود بسیاری از آفات و عفونت ها در بدن باقی می ماند). غسل دهنده باید غسل کند تا خودش از آلودگی های ناشی از تماس با میت پاک نماید. به هر حال شخصی که می میرد ، یا تحت تاثیر میکروب ها و عفونت ها قرار گرفته است وجسدی آلوده دارد یا بعد از مرگ سیستم دفاعی بدن خود را از دست می دهد و جسد او منبعی برای تجمع باکتری ها و میکروب ها می شود. یکی از متخصصان علم پزشکی در این زمینه می گوید: (در هر سانتی متر مربع پوست بدن تقریبا 40000 میکروب وجود دارد. برخی از میکروب ها هم پس از مرگ بیمار قوی شده و افزایش می یابند. در این هنگام سطح پوست، محل و کانون مهم سرایت و انتشار مستقیم بیماری های عفونی می باشد. شارع مقدس اسلام بدن میت را پیش از شستن پلید دانسته و برای جلوگیری از ابتلا به بیماری ها نسبت به کسانی که بدن میت را مس کنند (و دست بمالند) غسل را لازم دانسته و شستن موضع آلوده را کافی ندانسته تا از آلوده شدن اشخاص به میکروب ها بقدر امکان جلوگیری شود). ب. مدیریت احساسات بازماندگان نوعاً بازماندگان مرده در اثر از دست دادن فرد عزیزی از افراد خانواده خود احساسات و عواطف بر افروخته ای خواهند داشت و نمی توانند یک باره رابطه خود را با او قطع شده ببینند. آنها در اثر اُنس و علاقه ای که نسبت به او داشته اند، حتّی بعد از مرگ می خواهند او را ببوسند و در آغوش پرمهرشان بگیرند. از طرفی ایجاد برخی ممنوعیت ها، زمینه کنترل افراط در این برخوردها را ایجاد می نماید. این نکته نیز کاملا روشن است که معمولا بدن افراد مرده در اثر بیماری و بر اثر مسمومیّت های مختلف و از دست دادن قدرت دفاعی، ممکن است ، آلوده به انواع میکروب ها باشد و نزدیک شدن به او خطرهای فراوانی از نظر بهداشتی به دنبال آورد. اسلام هیچ گاه با عواطف و احساسات انسان از در ستیزه و مبارزه در نیامده، انگیزه های طبیعی افراد را نادیده نگرفته، بلکه عواطف و احساسات را در مسیر خاصّی هدایت و راهنمایی و کنترل نموده است. با توجّه به نکات فوق می توان نتیجه گرفت: اسلام برای آن که همه افراد - مخصوصاً بازماندگان مرده - را از آلودگی به انواع میکروب ها و ابتلا به امراض گوناگون که از پیکر بی جان ممکن است به آنها سرایت کند، باز دارد و در عین حال با تحریم تماس با مرده، با عواطف و احساسات بر افروخته آنها مبارزه نکرده باشد و در عین حال این احساسات را کنترل نماید ، یک روند قانونی برای آنها به وجود آورده است; یعنی دستور داده هرکسی به بدن مرده دست بزند و یا به هر نحوی از انحا بدنش با میّت تماس پیدا کند، باید تمام بدن را شستشو داده و غسل نماید. شکّی نیست که این قانون گذاری تا حدود زیادی تماس زندگان را با مردگان محدود می کند. ممکن است بعضی اشکال کنند که اگر غسل مسّ میّت ایجاد مشکل قانونی و برای جلوگیری از آلودگی و ابتلا به امراض است، پس چرا بعد از غسل دادن مرده، دست زدن و تماس پیدا کردن با بدن او موجب غسل نمی شود؟ ولی این ایراد سطحی به نظر می رسد و پاسخ آن روشن است، زیرا غسل دادن مرده با آب مخلوط با سدر و آب مخلوط با کافور و با آب خالص، خود عامل مؤثّری برای ضدّ عفونی و تمیز کردن مرده است و لااقل برای مدّتی آن خطراتی که پیش از غسل وجود داشته، موجود نخواهد بود. بدیهی است در این صورت پس از انجام گرفتن مراسم فوق، میّت را در مدّت کوتاهی به خاک می سپارند و احتمال بروز میکروب های جدید و سرایت آن به انسان منتفی خواهد بود. آنچه درباره غسل مردگان و غسل مسّ میّت گفته شد، گوشه ای از فلسفه این احکام است; ممکن است نکات دیگری وجود داشته که هنوز از نظر ما مخفی و پنهان است. د.حکمت معنوی: البته غسل مس میت، پیام های عرفانی و اخلاقی فراوانی برای انسان در بر دارد. انسانی که به واسطه روح الهی عزیز ترین و باکرامت ترین و افضل مخلوقات است ، با مرگ و انتقال این روح الهی ، ارزشش را از دست می دهد و جز نجاسات محسوب می شود. پس بسنده شدن انسان به شئون دنیوی و مادی و جسمانی ، انسان را پست می کند و اشتغال به شئون جوهره انسانیت و بعد الهی ، انسان را به درجه های متعالی کمال سوق می دهد. غسل مس میت این پیام را به انسان می دهد ، که هان ای انسان، به ابعاد مادی وجودت متکبر نشو که هیچ ارزشی ندارد. اگر جوهره الهی از تو گرفته شود از لجن بد بو، و از منی نجس، پست تر و کثیف تری. پس به جای اینکه به ابعاد ظاهری دنیوی مشغول شوی به ابعاد الهی و معنوی بشر توجه کن که ارزش اساسی در این بعد خلقت است
پاسخ:
غسل مس میت چگونه است و فلسفه اینکه اگر انسان به مرده ای دست بزند باید غسل کند چیست؟
اگر کسی به جنازه سرد شده مرده ای که هنوز غسل داده نشده است ، دست بزند واجب است که غسل کند. به این غسل، غسل مس میت می گویند. چگونگی غس مس میت مانند غسل جنابت است و فقط به نیت غسل مس میت انجام می شود.
حکمت غسل مس میت:
الف. طهارت ظاهری و باطنی غسل دهنده
غسل مس میت نیز مانند دیگر طهارات ، دائر مدار طهارت معنوی و پاکیزگی ظاهری است .در روایتی از امام رضا علیه السلام در مورد حکمت این غسل مقرر می دارد: (عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا أُمِرَ مَنْ یُغَسِّلُ الْمَیِّتَ بِالْغُسْلِ- لِعِلَّةِ الطَّهَارَةِ مِمَّا أَصَابَهُ مِنْ نَضْحِ الْمَیِّتِ- لِأَنَّ الْمَیِّتَ إِذَا خَرَجَ مِنْهُ الرُّوحُ بَقِیَ مِنْهُ أَکْثَرُ آفَتِهِ؛ همانا کسی که مرده ای را غسل می دهد ، بایستی غسل کند ، به خاطر طهارت از آلودگی هایی که از بدن میت به شخص منتقل می شود. زیرا زمانی که روح از بدن خارج می شود بسیاری از آفات و عفونت ها در بدن باقی می ماند).
غسل دهنده باید غسل کند تا خودش از آلودگی های ناشی از تماس با میت پاک نماید. به هر حال شخصی که می میرد ، یا تحت تاثیر میکروب ها و عفونت ها قرار گرفته است وجسدی آلوده دارد یا بعد از مرگ سیستم دفاعی بدن خود را از دست می دهد و جسد او منبعی برای تجمع باکتری ها و میکروب ها می شود. یکی از متخصصان علم پزشکی در این زمینه می گوید: (در هر سانتی متر مربع پوست بدن تقریبا 40000 میکروب وجود دارد. برخی از میکروب ها هم پس از مرگ بیمار قوی شده و افزایش می یابند. در این هنگام سطح پوست، محل و کانون مهم سرایت و انتشار مستقیم بیماری های عفونی می باشد. شارع مقدس اسلام بدن میت را پیش از شستن پلید دانسته و برای جلوگیری از ابتلا به بیماری ها نسبت به کسانی که بدن میت را مس کنند (و دست بمالند) غسل را لازم دانسته و شستن موضع آلوده را کافی ندانسته تا از آلوده شدن اشخاص به میکروب ها بقدر امکان جلوگیری شود).
ب. مدیریت احساسات بازماندگان
نوعاً بازماندگان مرده در اثر از دست دادن فرد عزیزی از افراد خانواده خود احساسات و عواطف بر افروخته ای خواهند داشت و نمی توانند یک باره رابطه خود را با او قطع شده ببینند. آنها در اثر اُنس و علاقه ای که نسبت به او داشته اند، حتّی بعد از مرگ می خواهند او را ببوسند و در آغوش پرمهرشان بگیرند. از طرفی ایجاد برخی ممنوعیت ها، زمینه کنترل افراط در این برخوردها را ایجاد می نماید.
این نکته نیز کاملا روشن است که معمولا بدن افراد مرده در اثر بیماری و بر اثر مسمومیّت های مختلف و از دست دادن قدرت دفاعی، ممکن است ، آلوده به انواع میکروب ها باشد و نزدیک شدن به او خطرهای فراوانی از نظر بهداشتی به دنبال آورد.
اسلام هیچ گاه با عواطف و احساسات انسان از در ستیزه و مبارزه در نیامده، انگیزه های طبیعی افراد را نادیده نگرفته، بلکه عواطف و احساسات را در مسیر خاصّی هدایت و راهنمایی و کنترل نموده است.
با توجّه به نکات فوق می توان نتیجه گرفت: اسلام برای آن که همه افراد - مخصوصاً بازماندگان مرده - را از آلودگی به انواع میکروب ها و ابتلا به امراض گوناگون که از پیکر بی جان ممکن است به آنها سرایت کند، باز دارد و در عین حال با تحریم تماس با مرده، با عواطف و احساسات بر افروخته آنها مبارزه نکرده باشد و در عین حال این احساسات را کنترل نماید ، یک روند قانونی برای آنها به وجود آورده است; یعنی دستور داده هرکسی به بدن مرده دست بزند و یا به هر نحوی از انحا بدنش با میّت تماس پیدا کند، باید تمام بدن را شستشو داده و غسل نماید. شکّی نیست که این قانون گذاری تا حدود زیادی تماس زندگان را با مردگان محدود می کند.
ممکن است بعضی اشکال کنند که اگر غسل مسّ میّت ایجاد مشکل قانونی و برای جلوگیری از آلودگی و ابتلا به امراض است، پس چرا بعد از غسل دادن مرده، دست زدن و تماس پیدا کردن با بدن او موجب غسل نمی شود؟ ولی این ایراد سطحی به نظر می رسد و پاسخ آن روشن است، زیرا غسل دادن مرده با آب مخلوط با سدر و آب مخلوط با کافور و با آب خالص، خود عامل مؤثّری برای ضدّ عفونی و تمیز کردن مرده است و لااقل برای مدّتی آن خطراتی که پیش از غسل وجود داشته، موجود نخواهد بود. بدیهی است در این صورت پس از انجام گرفتن مراسم فوق، میّت را در مدّت کوتاهی به خاک می سپارند و احتمال بروز میکروب های جدید و سرایت آن به انسان منتفی خواهد بود.
آنچه درباره غسل مردگان و غسل مسّ میّت گفته شد، گوشه ای از فلسفه این احکام است; ممکن است نکات دیگری وجود داشته که هنوز از نظر ما مخفی و پنهان است.
د.حکمت معنوی:
البته غسل مس میت، پیام های عرفانی و اخلاقی فراوانی برای انسان در بر دارد. انسانی که به واسطه روح الهی عزیز ترین و باکرامت ترین و افضل مخلوقات است ، با مرگ و انتقال این روح الهی ، ارزشش را از دست می دهد و جز نجاسات محسوب می شود. پس بسنده شدن انسان به شئون دنیوی و مادی و جسمانی ، انسان را پست می کند و اشتغال به شئون جوهره انسانیت و بعد الهی ، انسان را به درجه های متعالی کمال سوق می دهد. غسل مس میت این پیام را به انسان می دهد ، که هان ای انسان، به ابعاد مادی وجودت متکبر نشو که هیچ ارزشی ندارد. اگر جوهره الهی از تو گرفته شود از لجن بد بو، و از منی نجس، پست تر و کثیف تری. پس به جای اینکه به ابعاد ظاهری دنیوی مشغول شوی به ابعاد الهی و معنوی بشر توجه کن که ارزش اساسی در این بعد خلقت است
- [آیت الله خامنه ای] آیا دست زدن به عضوی که از بدن انسان، مرده، جدا شده، غسل مسّ میت واجب می شود؟
- [آیت الله بهجت] اگر انسان یک حیوان مرده ای را مس کند، آیا غسل مس میّت بر او واجب می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در صورت مسّ دندان مصنوعی و موی مرده، غسل مسّ میّت واجب می‌شود؟
- [آیت الله خامنه ای] من دانشجوی پزشکی هستم. من باید هر روز استخوان انسانهای مرده را لمس کنم. من می دانم که مس بدن میت غسل مس میت دارد لکن آیا مس استخوان بدون گوشت به تنهایی هم غسل مس میت دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه دست پزشک با جنین مرده داخل شکم مادر تماس پیدا کند، آیا غسل مسّ میّت بر او واجب می شود؟
- [آیت الله بهجت] در هنگام تشریح اگر دست ما به مرده ای که نمی دانیم مسلمان است یا کافر بخورد، آیا غسل مس میّت لازم است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا در مَسِّ موارد زیر، غسل مسِّ میّت واجب می‌شود؟ الف: قطعه جدا شده از بدن مرده؟
- [آیت الله بهجت] دندان یا استخوان هایی که از بدن انسان خواه زنده باشد و خواه مرده جدا می شود، آیا با مس کردن آن ها غسل مس میّت بر انسان واجب می شود یا خیر؟
- [سایر] آیا ماساژ فردی که نمیدانیم زنده است یا مرده، غسل مس میت دارد؟
- [سایر] آیا ماساژ فردی که نمیدانیم زنده است یا مرده، غسل مس میت دارد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی بدن انسان مرده ای را که سرد شده و غسلش نداده اند مس کند یعنی جایی از بدن خود را به ان برساند باید غسل مس میت نماید چه در خواب مس کند چه در بیداری با اختیار مس کند یا بی اختیار حتی اگر ناخن و استخوان او به ناخن و استخوان میت برسد باید غسل کند ولی اگر حیوان مرده ای را مس کند غسل بر او واجب نیست
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی بدن انسان مرده ای را که سرد شده و غسلش نداده اند مسّ کند یعنی جایی از بدن خود را به آن برساند باید غسل مسّ میّت نماید، چه در خواب مس کند چه در بیداری، با اختیار مس کند یا بی اختیار، حتّی اگر ناخن و استخوان او به ناخن و استخوان میّت برسد باید غسل کند، ولی اگر حیوان مرده ای را مس کند غسل بر او واجب نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی بدن انسان مرده ای را که سرد شده و غسلش نداده اند مس کند یعنی جایی از بدن خود را به آن برساند باید غسل مس میت نماید، چه در حالت خواب مس کند چه در بیداری، با اختیار مس کند یا بی اختیار، حتی اگر ناخن و استخوان او به ناخن و استخوان میت برسد باید غسل کند. ولی اگر حیوان مرده ای را مس کند غسل بر او واجب نیست.
- [امام خمینی] اگر کسی بدن انسان مرده ای را که سرد شده و غسلش نداده اند مس کند، یعنی جایی از بدن خود را به آن برساند، باید غسل مس میت نماید، چه در خواب مس کند چه در بیداری، با اختیار مس کند یا بی اختیار. حتی اگر ناخن و استخوان او به ناخن و استخوان میت برسد، باید غسل کند. ولی اگر حیوان مرده ای را مس کند، غسل بر او واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه از بدن زنده یا مرده ای که غسلش نداده اند قطعه ای که دارای استخوان است جدا شود (مثلاً یک دست و یا حتی یک انگشت) هر کس آن را مس نماید، باید غسل مس میت کند، اما اگر استخوان نداشته باشد غسل واجب نیست، همچنین برای مس استخوان تنها یا دندان که از مرده یا زنده جدا شده غسل لازم نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی بدن انسان مرده ای را که سرد شده و غسلش نداده اند مس کند یعنی جایی از بدن خود را به ان برساند باید غسل مس میت نماید چه در خواب مس کند چه در بیداری با اختیار مس کند یا بی اختیار حتی اگر ناخن و استخوان او به ناخن و استخوان میت برسد باید غسل کند ولی اگر حیوان مرده ای را مس کند غسل بر او واجب نیست
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر کسی بدن انسان مرده ای را که سرد شده و غسلش نداده اند مس کند یعنی جائی از بدن خود را به آن برساند باید غسل مس میت نماید؛ چه در خواب مس کند چه در بیداری؛ با اختیار مس کند یا بی اختیار؛ حتی اگر ناخن و استخوان او به ناخن و استخوان میت برسد باید غسل کند؛ ولی اگر حیوان مرده ای را مس کند غسل بر او واجب نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر از بدن زنده یا مرده ای که غسلش نداده اند، قسمتی که دارای استخوان است جدا شود و پیش از آن که قسمت جدا شده را غسل دهند، انسان آن را مس نماید، باید غسل مس میت کند، ولی اگر قسمتی که جدا شده استخوان نداشته باشد، اگر از میت جدا شده بنابر احتیاط واجب غسل مس میت نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] برای مس بچه مرده؛ حتی بچه سقط شدهای که چهار ماه او تمام شده، غسل مس میت واجب است، بلکه بنا بر احتیاط مستحب برای مس بچه سقط شدهای که از چهار ماه کمتر دارد، غسل کند و اگر بچه چهار ماههای مرده به دنیا آمده و بدنش سرد شده باشد، بنا بر احتیاط مادر او غسل مس میت کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی بدن انسان مرده ای را أه سرد شده و غسلش تضاده أتند مس کند ، یعنی حائی ازو بدن جود را به آن بساند بأید غسل مس میت نحاید ، چه در خواب مس کند چه در بیداری ، با اختیا ر مس کند یا بی اختیار ، حتی اگر ناخن و استخوان او به ناخن و استخوان میت برسد باید بنابر احتیاط واجب غسل کند ، ولی اگر حیوان مرده ای را مس کند ، عسل بر او واجب نیست .