با توجه به آیه (لا یکلف ا... نفسا الا وسعها) این فرضیه برای من مطرح می شود که اگر دو انسان متفاوت که قطعا شرایط متفاوتی هم دارند میزان بهره وریشان از شرایط خودشان یکسان باشد، این دو انسان هم تراز و هم مقام هستند. حال اگر این فرضیه صحیح باشد، می خواهم بدانم آیا امکان دارد انسانی به مقام امامان معصوم(ع) برسد؟
موجودات در یک رتبه ی وجودی آفریده نشده اند اگر قرار بود همه موجودات در یک رتبه ی وجودی باشند یک موجود بیشتر خلق نمی شد . شکی نیست که رتبه وجودی گیاهان از موجودات بی جان بالاتر است و حیوانات از نظر وجودی قوی تر و کامل تر از گیاهان هستند بین خود حیوانات نیز درجات وجودی زیادی وجود دارد. مثلا مرتبه وجودی میمون با کرم خاکی در یک حد نیست. جن ها از حیوانات نیز بالاترند و انسان ها از حیث وجودی از جن ها نیز برترند اما خود انسان ها نیز همگی در یک رتبه وجودی نیستند برخی مرتبه وجودی بالایی دارند و برخی مرتبه وجودی پایین. اما این که مرتبه وجودی هر کسی در چه حدی است فقط خدا و اولیاء او می دانند. ولی به هر حال انسان تنها از راه اختیار و انجام تکالیف شرعی می تواند به عالی ترین درجه وجودی خود نائل شود. بنابراین معنی آیه شریفه: (لایکلف الله نفسا الا وسعها) این است که: (خدا بر کسی تکلیف نمی کند مگر به اندازه ی سعه و ظرفیت وجودی او).
در روز قیامت ظرفیت وجودی هر کسی برای او روشن خواهد شد. اگر شخص به مرتبه عالی وجود خود رسیده باشد سعادتمند است والا از این که به رتبه ی حقیقی خود نائل نشده است در عذاب خواهد بود. اینها کسانی هستند که به خود ستم کرده و سرمایه وجودی خود را باخته اند. خداوند متعال می فرماید: (و آنان که ترازویشان سبک باشد کسانی هستند که سرمایه وجود خود را از دست داده، در جهنم جاودانه خواهند ماند). (مومنون، 103)
بنابراین هر کسی در اثر عمل به تکالیف شرعی به بالاترین رتبه ی وجود خود می رسد و محال است فرد غیرمعصوم به رتبه ی وجودی معصوم برسد. کما این که محال است فردی از انبیاء به مقام پیامبر اکرم نائل شود. ولی به هر حال مقام انسان برتر از مقام جمیع موجودات است و همه ی انسان ها می توانند به مقام خلیفه اللهی برسند و مظهر اسماء خدا شوند؛ ولی خود مقام خلافت الهی نیز دارای مراتب و بالاترین مرتبه ی خلافت از آن چهارده معصوم و رأس آنها از آن رسول اکرم است صاحب خلافت مطلقه است.
با توجه به این مطالب فرضیه شما را می توان به این صورت بیان نمود که: اگر دو نفر در یک رتبه ی وجودی باشند ولی شرایط متفاوتی داشته باشند و هر کدام از شرایط شان برابر استفاده کنند در قیامت مقام آنها یکسان خواهد بود. هم چنین اگر یکی در رتبه ی وجودی بالاتر باشد ولی در استفاده از امکانات تکامل کوتاهی کند در قیامت دررتبه ی افرادی محشور خواهد شد که رتبه ی وجودی آنها از او پایین تر بود ولی از امکانات درست استفاده کردند. لذا در آخرت یک موقعیت برای یکی ممکن است بهشت باشد و برای دیگری جهنم.
اگر کسی بخواهد بداند که رتبه ی وجودی او در چه سطحی است راهش این است که به شناخت چهارده معصوم بپردازد. هر کمالی که شما بتوانید برای انسان کامل تصور کنید آن در واقع مقام و رتبه ای است که شما می توانید به آن نائل شوید. چون هر کسی انسان کامل را به اندازه ی ظرفیت وجودی خود می تواند بشناسد. و انسان کامل کمال همه موجودات را دارست لذا برای همه در وجود او الگویی است: (لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه). (احزاب، 21) لذا این که می گویند چرا ما نمی توانیم مثل معصومین شویم. جواب این است که می توانید اما آن اندازه که معصوم را درک می کنید و انسان آنچه را که درک نمی کند آرزو هم نمی تواند بکند.
