آیا این امکان وجود دارد که در جهان مقدار مادّه بی نهایت باشد؟ (توضیح اینکه اگر ماده موجود در جهان بی نهایت باشد لزومی ندارد که همه فضا را اشغال کند. اگر حتی در هر متر مکعب یک اتم وجود داشته باشد و این روال تا بی نهایت ادامه پیدا کند مقدار ماده بی نهایت خواهد بود.)

آیا این امکان وجود دارد که در جهان مقدار مادّه بی نهایت باشد؟ (توضیح اینکه اگر ماده موجود در جهان بی نهایت باشد لزومی ندارد که همه فضا را اشغال کند. اگر حتی در هر متر مکعب یک اتم وجود داشته باشد و این روال تا بی نهایت ادامه پیدا کند مقدار ماده بی نهایت خواهد بود.)

ماده دو اصطلاح عمده و اصلی دارد که از آنها اصطلاحات دیگری نیز برای ماده ساخته شده است. اصطلاح ماده در فلسفه به معنی جوهری است که قابل همه صور جسمانی است. این جوهر، حقیقتی عقلی بوده و با حس قابل درک نیست. حقیقت این ماده ،( قابلیت صرف بودن) است که هیچ فعلیتی جز همین قابل صرف بودن ندارد. از این ماده به ماده اولی، هیولای اولی، قوه محضه، قوه نامتعیّن و قوه جوهری نیز تعبیر می شود. حکمای اسلامی معتقند که ماده به این معنی یکی بیش نیست ؛ یعنی( ماده اولی) واحد شخصی بوده و از حیث زمانی نیز قدیم زمانی است. یعنی زمانی نبود که ماده اولی نباشد در عین حال ماده اولی حادث ذاتی و معلول است.
اصطلاح دوم ماده همان است که در علم فیزیک مطرح است و مرادف است با نوع جسمانی در فلسفه؛ ذره مادی بنیادی که فیزیکدان ها به دنبال کشف آن هستند در اصطلاح فلسفه ( جوهر فرد) گفته می شود که اگر اولین نوع جسمانی است. البته هنوز علم فیزیک موفق به کشف این ذره نشده است .بنیادی ترین ذره ای که تا به حال کشف شده ( کوارک ) است . بنابراین ماده فیزیک ، معادل با جسم در فلسفه نیست بلکه مرادف با نوع جسمانی است ؛ چون از نظر فلاسفه، جسم ، هم امری عقلی و غیرحسّی است هم مثل ماده اولی ، واحد شخصی است. بنابراین ماده فیزیکی چه به معنی انواع جسمانی و چه به معنی ذره بنیادین - که ممکن است همان (کوارک ) یا ذره ای کوچکتر از آن باشد - می تواند کثیر باشد. اما سؤال این است که آیا می تواند بی نهایت باشد؟
اکثر فیزیکدان ها ی امروزی در سایه نظریه( نسبیّت عامّ ) و مدل کیهانی (انفجاربزرگ )big bang معتقدند که عالم ماده، محدود است و نمی تواند ابعاد بی نهایت داشته باشد؛ و روشن است که در ابعاد محدود وجود بی نهایت ذره محال است.
مدل کیهانی انفجار بزرگ مدعی است که عالم ماده از یک نقطه و با یک انفجار فوق عظیم پدید آمده است. ادوین هابل در سال 1924 تا 1929 م با اندازه گیریهای دقیق نشان داد که ستارگان و کهکشان ها در حال دور شدن از همدیگرند. گویی همه کهکشان ها روزی در یک نقطه جمع بودند و با یک انفجار عظیم مثل ترکش های یک بمب که در هوا منفجر شده است در حال دور شدن از آن نقطه هستند. لذا فیزیکدان ها مدعی شدند که روزی تمام ماده عالم در یک نقطه متمرکز بوده است که از آن نقطه تعبیر می شود به (گوی آتشین نخسیتن) خود همین مدل انفجار بزرگ به تنهایی بی نهایت بودن ابعاد عالم را نفی می کند. چون عالم از یک نقطه شروع شده و در حال انبساط است پس اندازه آن نمی تواند بی نهایت باشد چون در آن صورت باید انفجار بزرگ بی نهایت سال قبل رخ داده باشد و اگر انفجار بزرگ بی نهایت سال قبل رخ داده بود باید کهکشان ها آن قدر از هم دور می شدند که از دید ما ناپدید می شدند. در حالی که بسیاری از کهکشان ها برای ما قابل مشاهده اند.
نسبیت عام مدعی است که فضا در اثر جرم انحنا پیدا می کند و فضای سه بعدی اگر انحنا پیدا کند چهار بعدی می شود بنابراین فضای کل عالم ماده در اثر ماده عالم دارای انحنا است ، نظیر یک سطح الاستیک که اگر وزنه ای روی آن قرار گیرد، در آن فرو رفتگی ایجاد می کند اگر کلمه (نسبیت عام) را در اینترنت جستجو بفرمایید تصاویری از انحناء فضا می توانید به دست آورید نسبیت عام ادعا می کند که اگر چکالی متوسط عالم ماده بیشتر از 5 ضرب در 10 به توان (27-) کیلوگرم بر متر مکعب باشد انحناء عالم ماده به قدری خواهد بود که عالم ماده روزی در خود فرو خواهد ریخت و گرانش مواد عالم آن را به نقطه آغازین باز خواهد گرداند؛ ولی اگر چگالی عالم کمتر از این مقدار باشد انبساط آن ابدی خواهد بود. اگر ذرات عالم ماده بی نهایت یا نزدیک به بی نهایت ( بی نهایت حدّی )بود آلان باید عالم در خود فرو می ریخت؛ و اساساً گوی نخستین نباید منفجر می شد. بنابراین طبق این نظریه فیزیکدانان امروزی ذرات عالم و ابعاد آن محدود است.
اما در بین فیزیکدان ها افراد نه چندان معروفی هم وجود دارند که نظریه انفجار بزرگ یا نسبیت عام را نمی پذیرند و مدل های دیگری برای عالم ارائه می دهند که طبق برخی از آنها ممکن است بتوان از بی نهایت بودن ابعاد جهان و به تبع آن از بی نهایت بودن ذرات جهان دفاع کرد.
اما به نظر می رسد که از نظر فلسفی هر دو سوی مساله را به نوعی بتوان با هم جمع کرد؛ یعنی هم محدود بودن ابعاد جهان و تعداد ذرات آن را هم بی نهایت بودن انواع جسمانی را اثبات نمود .
در حکمت متعالیه اثبات می کنند که عالم ماده دارای وحدت شخصی است؛ یعنی کل عالم ماده یک پیکر واحد است و بین تمام اجزاء آن ربط وجودی حاکم است از این رو وجود خلاء حقیقی را هم انکار می کنند که امروزه علم فیزیک هم آن را تأیید می کند و عالم را سراسر پر از انرژی و نیرو می داند ؛ و لازمه ی واحد شخصی بودن، در موجود مرکب از اجزاء ، محدود بودن اجزاء است؛ چون یک موجود ماهوی مادی ( موجود مادی دارای ماهیت) تا از نظر کمّی تعینّ و قطعیّت پیدا نکند محقق نمی شود ؛ و یکی از اقسام کمّ، عدد است. لذا تا موجود مادی تعیّن عددی نداشته باشد تشخّص پیدا نمی کند. به همین علت وجود انسان یا درختی که بی نهایت جزء داشته باشد محال است؛ کما اینکه وجود انسانی به ابعاد بی نهایت هم محال است. در مورد عالم ماده نیز که واحد شخصی است همینطور است. بنابراین عالم ماده در هر لحظه محدود به اندازه است . البته اگر کسی وحدت شخصی عالم ماده را نپذیرد می تواند به این نتیجه هم ملتزم نباشد
از طرفی از نظر فلاسفه ماده اولی قدیم زمانی است، لذا از بی نهایت سال وبه عبارت دیگر هر چه زمان فرض شود عالم ماده بوده است و تا بی نهایت سال بعد هم یعنی تا هرچه در آینده زمان فرض شود خواهد بود . بنابراین اگر مدل انفجار بزرگ درست باشد پس قبل از انفجار بزرگ نیز عالمی دیگر بوده است و قبل از آن نیز عالمی دیگر تا بی نهایت عالم ماده و بعد از تخریب بزرگ و متمرکز شدن مواد عالم در یک نقطه نیز دوباره عالمی نو از مواد عالم پدید می آید و این روند تا بی نهایت سال ادامه می یابد و در هر عالمی میلیاردها ، نوع جسمانی و افراد آنها پدید می آیند که در فلسفه آنها را (حوادث زمانی) گویند؛ بنابراین در گذشته، بی نهایت حوادث زمانی و موجودات جسمانی وجود داشته اند ، در آینده نیز بی نهایت موجود جسمانی پدید خواهند آمد. اما لازمه این امر آن نیست که ذرات بنیادین عالم ماده هم بی نهایت باشد.
در حکمت متعالیه مطلبی مطرح است که ممکن است از آن بر احتمال وجود بی نهایت عالم در عرض هم استدلال شود ؛ آن مطلب این است که ماده اولی ، قابلیت صرف است؛ و می تواند هر صورتی را بپذیرد. اولین صورتی که ماده در عالم ما پذیرفته است، صورت جسمانی است اما از کجا معلوم که ماده، صور دیگری غیر از صورت جسمانی را هم نپذیرد. صوری که از حواس ما پوشیده است. مثلا ممکن است غیر از صورت جسمانی که سه بعدی است صور دیگری مثل صورت چهار بعدی، پنج بعدی و صورت nبعدی هم وجود داشته باشد ؛ که در صورت وجود داشتن از دیده ی ما پنهان خواهند بود؛ چون موجود چهار بعدی اگر در عالم سه بعدی حاضر شود تنها سه بعد آن دیده خواهد شد ، و ما گمان خواهیم کرد که آن یک موجود سه بعدی است. لذا می توان فرضیه ی وجود بی نهایت عالم را مطرح کرد. امروزه در فیزیک نوین نیز فرضیه ی عالم 10 بعدی مطرح است که مدعی است عالم چهار بعدی ما ( 3 بعد فضایی + بعد زمان ) یک دو قلوی 6 بعدی هم دارد.
لکن این فرضیه فلسفی نیز نمی تواند وجود بی نهایت ذره بنیادین را ثابت کند چون دلیلی که فلاسفه بر محدودیت عالم ماده اقامه کردند شامل کل عالم ماده است نه فقط عالم اجسام. اگر تعداد زیادی عالم ماده هم موجود باشد، باز همه ی آنها در مادی بودن مشترکند و تفاوت آنها فقط در صورت خواهد بود و وحدت شخصی که فلاسفه مدعی آن هستند وحدت شخصی عالم ماده است لذا طبق این نظریه تمام این عوالم فرضی اجزاء یک پیکر واحد خواهند بود.بنابراین از نظر فلسفی ابعاد عالم ماده و مقدار ذرات آن محدود است ؛ ولی انواع جسمانی و حوادث زمانی بی نهایتند.