با توجه به اینکه در اصول دین تقلید وجود ندارد و ما انطور که شایسته است به صورت حقیقی به کنه این اصول به خصوص (توحید نبوت و معاد )برسیم حتی به اندازه توان و ظرفیت خود سوال بنده این بود چگونه و از چه راه هایی می توانیم به حقیقت این اصول در حد توان و ظرفیت خود برسیم وچه کنیم در جهل مرکب نمانیم؟

با توجه به اینکه در اصول دین تقلید وجود ندارد و ما انطور که شایسته است به صورت حقیقی به کنه این اصول به خصوص (توحید نبوت و معاد )برسیم حتی به اندازه توان و ظرفیت خود سوال بنده این بود چگونه و از چه راه هایی می توانیم به حقیقت این اصول در حد توان و ظرفیت خود برسیم وچه کنیم در جهل مرکب نمانیم؟

باید دانست پس از اعتقاد به اصول دین آنچه مهم است قلب پاک، انجام عبادات و اعمال شایسته فردی و رفتار مناسب و خداپسندانه اجتماعی است. چرا که با عبادت و عمل صالح است که ایمان و یقین عمق پیدا می کند و آثار ایمان به طور نمایان آشکار می شود و اعتقادات در قلب نقش می بندد به طوری که در ناملایمات زندگی و سختی ها هنگام مرگ و پس از مرگ، همچنان ملکه ایمان آدمی پابرجا می ماند. البته هر چه معرفت نظری بالاتر باشد کیفیت عمل نیز کامل تر و پایدارتر خواهد بود.
برای توضیح بیشتر توجه شما را به متن زیر جلب می کنیم:
- یقین به خداوند اقسامی دارد و برای رسیدن به هر یک، راهی ویژه را باید پیمود:
الف) یقین عقلی و نظری (علم الیقین): این مرحله اولین مرتبه یقین و نیل به آن کمال قوت نظری است. برای رسیدن به این مرتبه باید جهاد و خیزش علمی، کلامی و فلسفی نمود و با تحقیقات و کاوش‌های پردامنه، ادله گوناگون مربوط به وجود خدا و مباحث مربوط به صفات و اسما را بررسی و حجاب شبهات را یکی پس از دیگری خرق نمود تا بتوان از پرتو خورشید تابان معرفت، بهره گرفت. در این زمینه مطالعه کتاب‌های زیر سودمند است:
(بهترین راه شناخت خدا) ، محمدی ری شهری ؛ (آفریدگار جهان) ، مکارم شیرازی ؛ (اثبات وجود خدا) ، چهل تن از دانشمندان (خدا در قرآن)، شهید بهشتی ؛ (اصول فلسفه و روش رئالیسم ، ج 5) ، علامه طباطبایی - شهید مطهری ؛ (کلیات فلسفه) ، ترجمه دکتر مجتبوی ؛ (علل گرایش به مادیگری) ، شهید مطهری
ب ) یقین قلبی و شهودی: در این مرحله به جای سیر با پای چوبین استدلال، با بال تزکیه و تصفیه نفس از جمیع رذایل و خبائث؛ از جمله خودبینی و دنیا پرستی که ام الرذائل است و با آراستن دل به جمیع اوصاف محموده و عبادت و بندگی خالصانه، می‌توان خدا را با تمام وجود یافت. به قول حافظ:
شرح مجموعه گل مرغ سحر داند و بس ورنه هر کو ورقی خواند معانی دانست
از این رهگذر به آن جا می‌توان رسید که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: (انی لم اعبد ربا لم اره؛ خدایی را که نبینم بندگی‌اش نمی‌کنم). این کشف شهودی و احساس باطنی نیز مراتبی دارد که اول آن (عین الیقین) و آخر آن (حق الیقین) است و هر یک از آن دو را نیز درجاتی است بی‌شمار. آن که به چنین جایگاه رفیعی رسید، دیگر جهان شگفت خلقت را دلیل و مقدمه بر اثبات وجود خدا قرار نمی‌دهد؛ بلکه به کشف لمی با رؤیت جمال و کمال حق، مخلوقات را که چیزی جز فعل او و درعین ربط و تعلق به او نیستند باز خواهد شناخت. چنان که ابا عبدالله(ع) در دعای شریف عرفه به محضر حق عرضه داشت: (... کیف یستدل علیک بما هو فی وجوده مفتقر الیک، ایکون لغیرک من الظهور ما لیس لک حتی تکون الاثار هی التی توصل الیک، عمیت عین لاتراک علیها رقیبا ؛ چگونه بر تو به چیزی استدلال شود که در وجود به تو نیازمند است؟! آیا غیر تو ظهوری افزون بر تو دارد تا آشکار کننده تو باشد؟ راستی کی پنهان گشته‌ای تا نیازمند دلیل برای راهنمایی به سویت باشی؟ و کی دور گشتی تا آثار و نشانه‌ها، رساننده به سویت باشند؟ آه، چه نابیناست چشمی که تو را مراقب خود نبیند!)
برای مطالعه و خودسازی در این زمینه نگاشته‌های زیر سودمند است: (چهل حدیث) ، امام خمینی(ره) ؛ (آداب الصلوه یا پرواز در ملکوت) ، امام خمینی (ره) ؛ (نامه حضرت امام) به مرحوم سید احمد خمینی و به فاطمه (عروسش) ؛ (اسرار عبادات) ، آیت الله جوادی آملی ؛ (کلیات اخلاق اسلامی) (ترجمه جامع السعادات) ، ترجمه دکتر مجتبوی؛ (نامه‌ها و برنامه‌ها) ، حسن زاده آملی؛ (ترجمه المراقبات)، میرزا جواد ملکی تبریزی.
یکی از مهم‌ترین عوامل ایمان آفرین و یقین‌آور، عبودیت واقعی خداوند تعالی است. از این رو خصوصیات یک عبد واقعی را باید بدانید و سپس آن را به کار گیرید تا در سایه دانستن و عمل کردن، ایمانتان محکم گردد.
خصوصیات بنده واقعی خدای تبارک و تعالی:
1- شناخت خدا: امام رضا(ع) می‌فرمایند: (اول عباده الله معرفته...) اولین مرتبه عبادت خدا معرفت و شناخت خدا می‌باشد بنابراین یک بنده واقعی اول باید شناخت خدا پیدا کند.
برای آگاهی بیشتر ر.ک: توحید، استاد مطهری.
2- ایمان به خدا: از شناخت و اعتقاد بالاتر و با ارزش‌تر ایمان به خدا می‌باشد امام علی(ع) می‌فرمایند: (الایمان شجره اصلها الیقین...) ایمان درختی است که ریشه آن یقین است پس بر حسب این روایت ریشه ایمان همان یقین قلبی است نه صرف اعتقاد و شناختی که در معرض رد واثبات است و در روایتی دیگر امام رضا(ع) می‌فرمایند: (لا عباده الا بیقین) عبادتی نیست مگر با یقین پس اصل شجره ایمان یقین است و یقین قوام بخش عبادت واقعی است در نتیجه ایمان به خدا عبادت واقعی را محقق می‌سازد بنابراین بنده واقعی خدا باید علاوه بر شناخت خداایمان به خدا هم داشته باشد این نکته قابل ذکر است که مهمترین چیزی که ایمان را در قلب پا برجا و مستحکم می‌کند ورع است که در کلام امام صادق(ع) آمده: (سئل الصادق(ع) ما الذی یثبت الایمان) قال: الذی یثبته فیه الورع والذی یخرجه منه الطمع) از حضرت سؤال شد چه چیزیایمان را در قلب تثبیت می‌کند؟ فرموند: چیزی که ایمان را در قلب تثبیت می‌کند ورع (اجتناب از معاصی و شبهات حرام) می‌باشد و چیزی که ایمان را از قلب خارج می‌کند طمع (نسبت به گناهان و انجام معاصی) می‌باشد.
3- شناخت دستورات خدا: شناخت دستورات خدا بعد از شناخت و ایمان به خدا شناخت فرستادگان الهی را نیز می‌طلبد زیرا اول باید آنها را بشناسیم تا بعد به رسالت آنها پی ببریم و در زمان غیبت امام معصوم(ع) به شأن و رسالت علما و فقهای عظام واقف گردیم که در این باب ازجهت نظری و بحث‌های کلامی و اعتقادی باید به بحث نبوت و امامت رجوع کرد ولی از جهت صرف شناخت دستورات عملی کافی است که به رساله‌های عملیه مجتهدین کرام رجوع شود بنابراین بارجوع به رساله می‌توان واجب و حرام الهی را شناخت تا این ویژگی دیگر بنده واقعیخدا تحقق یابد.
4- ترجیح دستورات خدا: دستورات خدا را باید بر دستورات نفس شیطان و هر چیز دیگری در عمل ترجیح داد امام سجاد(ع) می‌فرمایند: (من عمل بما افترض الله علیه فهو من اعبد الناس)؛ هر کس به آنچه خدا بر او واجب کرده عمل کند از عابدترین مردم می‌باشد.
امام علی(ع) می‌فرمایند: (لا عباده کاداء الفرائض)؛ هیچ عبادتی مثل انجام واجبات نیست. بنابراین انجام واجبات و ترک محرمات بر هر چیزی ترجیح دارد و نشانه دیگری از بندگی واقعی خدا می‌باشد.
5- استقامت در بندگی: بندگی خدا مادام العمری و همیشگی است خداوند تبارک و تعالی به پیامبر اکرم(ص) در قرآن چنین خطاب می‌کند: (فاعبده واصطر لعبادته...)؛ او را عبادت کن و در راه پرستش او شکیبا باش، (مریم، آیه 65).
خستگی و عبادت و بندگی مقطعی از ساحت بنده واقعی خدا بدور است حضرت علی(ع) می‌فرمایند: (دوام العباده برهان الظفر بالسعاده)؛ عبادت دوام دار و همیشگی دلیل قاطع ظفر و دستیابی به سعادت و خوشبختی است، (الغرر والدرر، باب العباده، ص 24 و 318).
این نکته درخور یادآوری است که مراد از عبادت فقط نماز و روزه نیست بلکه یعنی طاعت و فرمانبرداری از دستورات خدا که در مرحله اول فعل و انجام واجبات و ترک محرمات است زیرا مولا علی(ع) می‌فرمایند: (غایه العباده الطاعه)؛ نهایت عبادت طاعت است، (همان، 30). بنابراین بندگی و سرسپردگی دائم نسبت به خدای تعالی از ویژگی‌های مهم بنده واقعی خدا می‌باشد.
6- بندگی با آزادگی: بنده واقعی خدا باید به حدی برسد که فقط لذت و محبت و عشق او را به بندگی وادارد از شوق بهشت و ترس جهنم آزاد باشد.
امام صادق(ع) می‌فرمایند: (ان العباد ثلاثه: قوم عبدوا الله عزوجل خوفافتلک عباده العبید و قوم عبدوالله تبارک و تعالی طلب الثواب فتلک عباده الاجراء و قوم عبدوا الله عز و جل حبا له فتلک عباده الاحرار و هی افضل العباده)؛ بندگان سه گونه‌اند:
1- گروهی از روی ترس (از جهنم و عذاب الهی) خدای عز وجل را عبادت می‌کنند که این عبادت از آن بردگان می‌باشد.
2- گروهی با دل‌خواهان ثواب (و دریافت پاداش و بهشت) خدای تبارک و تعالی را عبادت می‌کنند که این عبادت ازآن مزدبگیران می‌باشد.
3- گروهی به خاطر حب وعشق (حق‌تعالی) خدای عزوجل را عبادت می‌کنند که این عبادت، بهره آزادگان (و وارستگان از بند غیرعشق) می‌باشد و همین عبادت هم برترین عبادت‌ها می‌باشد، (میزان‌الحکمه، ج 6، ص 17، روایت 11346).
تذکر: این قسم اخیر عبادت را نباید از خود انتظار داشت زیرا وصول به آن حال بلند معنوی، سال‌های دراز و پیاپی را می‌طلبد البته اگر انسان استقامت در بندگی داشته باشد به مرور زمان شمه‌ای از آن حال را در خود می‌یابد. در این قسم اخیر نه تنها عبادت از ریا و عجب خالص است بلکه از ترس جهنم و اراده ثواب هم خالص است آزاد از هر قید غیرخدایی است).
7- چشم به کرم خدا نه عمل خود: بنده واقعی خدا همیشه خود را مقصر می‌بیند و عمل خود را به هیچ می‌انگارد برای عمل خود قدری قائل نیست و پیوسته چشم به کرم کریم دوخته نه از غرور عمل باد در پوست انداخته امام صادق(ع) می‌فرمایند: (علیک بالجدولا تخرجن نفسک من حد التقصیر فی عباده الله تعالی و طاعته، فان الله تعالی لایعبد حق عبادته)؛ بر تو باد کوشیدن (و جد و جهد در عبادت) و نفس تو از حد تقصیر در عبادت و طاعت خدای تعالی خارج نشود (و خویش را مقصر بداند) زیرا خداوند تعالی آن گونه که شایسته پرستش است عبادت نمی‌شود، (همان، ص 25، روایت 11407).
اینها پاره‌ای از خصوصیات مهم بنده واقعی خدا می‌باشد که فقط با عمل دقیق به آن می‌توان بنده واقعی حضرت دوست شد.