برای امام شناسی و خدا شناسی مطالعه چه کتاب هایی پیشنهاد می شود؟ - پرسش و پاسخ

خدا شناسی

یکی از مهم ترین مسائلی که بشر با آن مواجهه است خدا و خداشناسی است. اینکه انسان از کجا آمده است و به کجا می رود.

کتاب

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

ایت‌الله مکارم شیرازی

ناصر مَکارِم شیرازی (زاده ۱۳۰۵ش)، از مراجع تقلید شیعیان و یکی از استادان درس خارج فقه و اصول در قم. او یکی از هفت مرجع معرفی شده از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۷۳ شمسی بوده است. مکارم شیرازی از جوانی تألیفاتی داشته و تا دهه ۱۳۹۰ شمسی، نزدیک به صد اثر از وی منتشر شده است. وی از مدیران مجله مکتب اسلام به ویژه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بوده، و همچنین تفسیر نمونه، یکی از مهمترین تفاسیر معاصر از قرآن، حاصل کار گروهی به سرپرستی وی است.

محمد محمدی اشتهاردی

محمد محمدی اشتهاردی از روحانیان و نویسندگان شیعه در ایران که تألیفات و ترجمه‌های فراوانی را در رشته‌های مختلف نگاشته، از روحانیان حوزه علمیه قم بوده و از مشهورترین آثار او تفسیر نمونه و پیام قرآن زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، داستان دوستان و سوگنامه آل محمد(ص) است. محمدی اشتهاردی در سال ۱۳۸۵ش در قم درگذشت و مقبره او در قبرستان شیخان قم است.

تاریخ تحلیلی اسلام

مؤلّف:دکتر سید جعفر شهیدی (معاصر)

براهین اثبات خدا

برهان‌های اثبات خدا، استدلال‌هایی برای اثبات وجود خدا با روش عقلی. اعتقاد به وجود خدا، مهمترین عقیده دینی نزد پیروان ادیان الاهی به شمار می‌آید. به همین دلیل، در دوره‌های مختلف، اندیشمندان در تلاش بوده‌اند تا صورت‌بندی قابل قبولی برای استدلال‌های اثبات خدا ارائه کنند. نتیجه این تلاش‌ها، پدید آمدن برهان‌های متعدد برای اثبات وجود خدا در سنت‌های مختلف فکری است. برخی از این برهان‌ها که در سنت کلامی و فلسفی اسلام مورد توجه قرار گرفته‌اند، بدین قرار است: حدوث، حرکت، وجوب و امکان، صدیقین و نظم.

شهید مرتضی مطهری

مرتضی مطهری (۱۲۹۸- ۱۳۵۸ش)، مشهور به شهید مطهری و استاد مطهری، متفکر و نویسنده شیعه در قرن ۱۴ و از شاگردان علامه طباطبائی و امام خمینی. او یکی از موثرترین روحانیان معاصر ایرانی در تفسیر آموزه‌های اسلام مطابق با نیاز روز محسوب می‌شود. مطهری در کلام و فلسفه اسلامی متبحر بود و آثاری در این باب دارد. پیش از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری مطهری در مقابله با جریانات فکری مارکسیستی در ایران نقش قابل توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد است. روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های اسلام و تشیع، از ویژگی‌های فعالیت‌های فکری مطهری است. مطهری، آموزه‌های اسلامی را که پیشتر در قالب بیاناتی پیچیده ارائه می‌شد، به سبک ویژه خود، به صورت آسان و با زبان روز در اختیار مخاطبان قرار می‌داد. کتاب‌های او در موضوعات مختلف دینی بارها به زبان‌های مختلف منتشر شده است. مطهری از افراد تاثیرگذار و رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. وی ریاست شورای انقلاب را تا روز شهادت بر عهده داشت.

ترجمه المراقبات

کتاب « المراقبات » یا « اعمال السنة » تالیف عالم عامل فقیه اصولی عارف اخلاقی حاج میرزا جواد آقا فرزند میرزا شفیع ملکی تبریزی قدس الله سره الشریف، است. آقای ابراهیم محدث بندرریگی این کتاب را به زبان فارسی ترجمه کرده است.

اثبات وجود خدا

سر سلسله تمام معتقدات دینی ایمان به خداست، در کلمات حضرت امیر هست که فرموده، اول الدین معرفته، [۱]پایه دین و ریشه دین خداشناسی است. در قرون جدید در اروپا یک تفکری بوجود آمده است که؛ نه خدا را انکار می‌کنند و نه مسائله اثبات خدا را قابل حل می‌دانند، می‌گویند که بشر نه قادر است وجود خدا را اثبات کند و نه قادر است وجود خدا را نفی کند. اینها هم به منطق الهیون اعتراض می‌کنند و هم به منطق مادیون اعتراض می‌کنند، و می‌گویند که ابزار تحقیق چنین چیزی به بشر داده نشده است، تنها ابزاری که به بشر برای تحقیق داده شده است حواس می‌باشد که با حواس فقط می‌تواند محسوسات را تحقبق کند و کیفیت آنها را بیان کند. ولی ماوراء محسوسات از قلمروی تحقیق بشر خارج است و نمی‌تواند آنها را اثبات کند. در مقابل این افراد الهیون و مادیون قرار گرفته‌اند، که مادیون می‌گویند که اصلا ماوراء الطبیعه‌ای وجود ندارد هر چه هست ماده است، و غیر ماده پوچ می‌باشد. ولی الهیون قائل هستند که؛ علاوه بر ماده ماوراءالطبیعه‌ای هم وجود دارد که به آنها مجردات می‌گویند و افکار کسانی که قائل به ماده محض می‌باشند و یا کسانی که حوزه مدرکات و قلمرو ادراکات انسان را محدود به حواس می‌دانند و می‌گویند که هر چیز غیر محسوس غیر قابل تحقیق است را باطل و غلط می‌داند و راههایی را برای اثبات وجود خدا بیان می‌کنند.

ایت الله جوادی

حضرت آیة ‌الله حاج شیخ عبد‌الله جوادی آملی در سال ۱۳۱۲ هـ . ش در آمل پا به عرصه گیتی نهاد. پدرش میرزا ابوالحسن جوادی از عالمان و واعظان پرهیزکار شهر بود و اجدادش نیز تا چند نسل، از واعظان و روحانیان محترم آنجا بودند. پس از پایان دروس دوره ابتدایی در سال ۱۳۲۵ شوق آموختن معارف اسلامی و علوم الهی وی را به حوزه علمیه آمل کشاند.

محمدی اشتهاردی

محمد محمدی اشتهاردی از روحانیان و نویسندگان شیعه در ایران که تألیفات و ترجمه‌های فراوانی را در رشته‌های مختلف نگاشته، از روحانیان حوزه علمیه قم بوده و از مشهورترین آثار او تفسیر نمونه و پیام قرآن زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، داستان دوستان و سوگنامه آل محمد(ص) است. محمدی اشتهاردی در سال ۱۳۸۵ش در قم درگذشت و مقبره او در قبرستان شیخان قم است.

محمد رضا مظفر

شیخ محمد رضا مظفر (۱۳۲۲- ۱۳۸۳ق) عالم شیعی قرن چهاردهم. او تحصیلاتش را در حوزه علمیه نجف آغاز کرد و از درس محمد حسین نائینی، آقا ضیاء عراقی، قاضی طباطبایی بهره برد و خود نیز شاگردان بسیاری تربیت کرد. مظفر با استفاده از موقعیتش در حوزه نجف و برای تحقق اندیشه‌هایش دست به تأسیس مراکز علمی و فرهنگی متعددی زد. در تقریب بین مذاهب و شیعه و سنیگام برداشت. از او تألیفاتی به جا مانده است که به شیوه نو و ساده نگارش شده و برخی از آن‌ها امروزه از منابع درسی حوزه‌های علمیه است.

سید شرف الدین

سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی (۱۲۹۰-۱۳۷۷ه‍.ق) مجتهد شیعه و مدافع تقریب مذاهب اسلامی بود. او تلاش‌هایی برای وحدت شیعه و سنی و حل کردن ریشه‌های اختلاف آن‎ها انجام داد. شرف الدین از رهبران نهضت استقلال لبنان نیز به شمار می‌رود.

سید محسن امین

آل امین در گذشته‌های دور قبیله «قشاقش» یا «قشاقیش» شهرت داشت و در حله روزگار می‌گذراند. دست سرنوشت این مردم سخت کوش را به «حبل عامل» کوچاند مدتی پس از مهاجرت، ستاره‌ای به نام سید محمد امین در آسمان ریاست قبیله درخشید و بدین ترتیب «امین» زیور جاویدان این خاندان شد. خاندانی که از وابستگان اهل بیت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ به شمار می‌آمد و نسب به امام علی بن الحسین می‌رساند.عبدالکریم فرزند رئیس سید علی و نوه سید محمد امین بود. از پیوند این نیک مرد عابد با دختر شیخ محمد حسین فلحه - دانشور پاک نهاد جبل عامل - گوهری پدید آمد که سید محسن نام گرفت، روستای «شقرا» را شهرتی جاودان بخشید و سال ۱۲۸۴ ق. را به عنوان سال میلاد خویش، تاریخی به یاد ماندنی ساخت.

سید محمد حسین

سیدمحمدحسین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • علامه طباطبایی، حکیمی الهی، مفسر قرآن، اسلام‌شناس و فقیهی بزرگ و دانشمندی آگاه• سید محمدحسین حسینی جلالی، از اعضای خاندان طباطبایی یزدی• سید محمدحسین حسینی طهرانی، معروف به علامه طهرانی (۱۳۰۵ تهران ـ ۱۳۷۴ مشهد) عارف ، حکیم ، فقیه و از علمای معاصر• سید محمد حسین فضل اللّه، از علمای بزرگ لبنان و صاحب تفسیر من وحی القرآن• سید محمد حسین میر سجادی، از علمای بزرگ شیعه و فرزند مرحوم آیة الله سید میر بادکوبه‌ای• سیدمحمدحسین شهرستانی، علامه بزرگ و نابغه سترگ، ضیاءالدین سیدمحمدحسین حسینی مرعشی شهرستانی از سادات حسینی مرعشی• سیدمحمدحسین خاتون‌آبادی، فقیه و مؤلف مشهور امامی قرن دوازدهم

منتهی الامال

مُنْتَهَى ألآمال فی تَواريخِ ألنَّبی وَ ألْآل، کتابی فارسی درباره زندگی چهارده معصوم(ع) اثر شیخ عباس قمی عالم شیعی قرن چهاردهم. مؤلف در این کتاب با استفاده از منابع پرشمار، به تفصیل از زندگی چهارده معصوم سخن گفته است.

مکارم شیرازی

ناصر مَکارِم شیرازی (زاده ۱۳۰۵ش)، از مراجع تقلید شیعیان و یکی از استادان درس خارج فقه و اصول در قم. او یکی از هفت مرجع معرفی شده از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۷۳ شمسی بوده است. مکارم شیرازی از جوانی تألیفاتی داشته و تا دهه ۱۳۹۰ شمسی، نزدیک به صد اثر از وی منتشر شده است. وی از مدیران مجله مکتب اسلام به ویژه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بوده، و همچنین تفسیر نمونه، یکی از مهمترین تفاسیر معاصر از قرآن، حاصل کار گروهی به سرپرستی وی است.

چهارده معصوم

چهارده معصوم، چهارده تن که بنابر آموزه‌های شیعی از هر گونه گناه و اشتباه مبرّا هستند، شامل پیامبر اکرم(ص) و سیزده نفر از اهل بیت آن حضرت، یعنی دخترش حضرت فاطمه زهرا (س) و امامان دوازده‌گانه شیعه.

تاریخ تحلیلی

تاریخ تحلیلی، از انواع دانش تاریخ، که به عقیده مورخان و تاریخ‌نویسان، عامل ذهن نقش اصلی را ایفا می‌کند.

رسول جعفریان

رسول جعفریان در سال ۱۳۴۳ شمسی در خوراسگان از توابع اصفهان به دنیا آمد. وی یکی از اساتید تاریخ حوزه علمیه قم می‌باشد.

رسولی محلاتی

سید هاشم رسولی محلاتی از نویسندگان و مترجمین معاصر است.

شیخ عباس قمی

عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب (ع) دفن شد.

دفتر تبلیغات

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نهادی تبلیغی، آموزشی، پژوهشی و فرهنگی در حوزه علمیه قم است که بعد از انقلاب اسلامی ایران، ابتدا با نام «دایره تبلیغات امام» و سپس «دفتر تبلیغات امام» شروع به کار کرد و سرانجام به «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» تغییر نام داد. در سال ۱۳۶۱ امکانات دارالتبلیغ اسلامی متعلق به آیت‌الله شریعتمداری به این دفتر واگذار شد. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، بوستان کتاب، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤال‌های دینی از مراکز وابسته به این مرکز است. دفتر تبلیغات شعبه‌ها و نمایندگی‌هایی در تهران، خراسان، اصفهان، خوزستان و ایرانشهر دارد. این مرکز ۲۱ نشریه منتشر می‌کند. رئیس و هیئت امنای این مرکز توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران منصوب می‌شوند. آیت الله سید علی خامنه‌ای این مرکز را نماد روشنفکری حوزه معرفی کرده است.

علامه امینی

عبدالحسین امینی معروف به علامه امینی(۱۲ تیر ۱۳۴۹ش، ۲۸ ربیع الثانی ۱۳۹۰ق)، نویسنده کتاب الغدیر، فقیه، محدث ، متکلم، مورخ، نسخه‌شناس و از علمای بزرگ شیعه در قرن ۱۴ق. او علاوه بر نگارش آثار مهم علمی، کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) را در نجف تاسیس کرد که حاوی ۷۰ هزار نسخه خطی است.

علامه عسکری

سید مرتضی شریف عسکری مشهور به علامه عسکری (۱۲۹۳ - ۱۳۸۶ش)، سیره‌نگار و مورخ. او در آثار خود کوشیده است تا با نگاهی محققانه، به بررسی تاریخ اسلام بپردازد. مهمترین کتاب‌های وی عبارت‌اند از خمسون و مائه صحابی مختلق، التوسل بالنبی (ص) و التبرک بآثاره، عبدالله بن سبأ و اساطیر اخری. وی از اعضای سابق شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت و از روحانیان فعال علیه رژیم بعثی عراق و مدت‌ها از اعضای کادر اصلی حزب الدعوة الاسلامیة بوده است.

مرتضی مطهری

مرتضی مطهری (۱۲۹۸- ۱۳۵۸ش)، مشهور به شهید مطهری و استاد مطهری، متفکر و نویسنده شیعه در قرن ۱۴ و از شاگردان علامه طباطبائی و امام خمینی. او یکی از موثرترین روحانیان معاصر ایرانی در تفسیر آموزه‌های اسلام مطابق با نیاز روز محسوب می‌شود. مطهری در کلام و فلسفه اسلامی متبحر بود و آثاری در این باب دارد. پیش از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری مطهری در مقابله با جریانات فکری مارکسیستی در ایران نقش قابل توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد است. روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های اسلام و تشیع، از ویژگی‌های فعالیت‌های فکری مطهری است. مطهری، آموزه‌های اسلامی را که پیشتر در قالب بیاناتی پیچیده ارائه می‌شد، به سبک ویژه خود، به صورت آسان و با زبان روز در اختیار مخاطبان قرار می‌داد. کتاب‌های او در موضوعات مختلف دینی بارها به زبان‌های مختلف منتشر شده است. مطهری از افراد تاثیرگذار و رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. وی ریاست شورای انقلاب را تا روز شهادت بر عهده داشت.

شهید دستغیب

سید عبدالحسین دستغیب شیرازی (۱۲۹۲-۱۳۶۰ش) از علمای معاصر ایران است . شهرت او نزد ایرانیان بیشتر به سبب درس اخلاق و کتاب‌های فراوان اخلاقی او است. گناهان کبیره، قلب سلیم، داستان‌های شگفت از جمله آثار سید عبدالحسین دستغیب است. او در مبارزات انقلاب اسلامی نقش فعالی داشت و پس از انقلاب به امامت جمعه شیراز منصوب شد. در آذر ۱۳۶۰ ش. پس از اقامه نماز جمعه در یک حمله تروریستی انتحاری توسط یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق مشهور به منافقین به شهادت رسید وسومین شهید محراب نام گرفت.

نهج البلاغه

«کار ما کاری است سخت، و تحمّل آن دشوار؛ کسی آن را برنتابد جز مرد دیندار، که خدا او را آزموده و ایمانش در دل بوده. و حدیث ما را فرانگیرد جز سینه‌های امانتدار، و خردهای بردبار.»

جمال و جلال

جلال‌ و جمال‌، دو اصطلاح‌ مهم‌ و پرکاربرد در اندیشه‌ اسلامی‌ به‌ ویژه‌ در تصوف‌ و عرفان‌ و علم‌ کلام‌ .

جعفر سبحانی

استاد معظم حضرت آیت الله سبحانی در ۲۸ شوال المکرم۱۳۴۷ق(۲۰ فروردین ۱۳۰۸ش) در تبریز در خانواده علم و تقوا و فضیلت دیده به جهان گشود.پدر بزرگوار ایشان زاهد وارسته، مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد حسین سبحانی خیابانی است.

فلسفه امامت

اگرچه در تمامی‌ ادیان و مکاتب، اعم از الهی و غیرالهی، در زمینه ظهور مصلح و منجی جهان کم و بیش مطالبی به چشم می‌خورد؛ ولی براساس دلیل‌های متقن و معیارهای درستی که وجود دارد این حقیقت به اثبات رسیده است که، کامل‌ترین و قابل اعتمادترین اطّلاعات در مورد شخصیت و ابعاد گوناگون زندگی موعود جهانی نظیر: تولّد، غیبت، ظهور، حکومت و... در مجموعه روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) ارائه شده است. با توجّه به این حقیقت، در مقاله حاضر تلاش می‌شود مسئله غیبت منجّی عالم بشریت و علل و آثارش، به اختصار مورد بررسی قرار گیرد.

محسن قرایتی

محسن قرائتى فرزند علینقى، در سال ۱۳۲۴ هجرى در کاشان بدنیا آمد. جدش، در زمان رضاخان که با تمام قدرت با اسلام و مظاهر آن مبارزه مى‌شد، جلسات قرآن را در خانه‌ هاى مردم کاشان تشکیل مى‌داد و بخشى از عمر خود را در این راه صرف نمود. لذا فامیل خانواده آنها قرائتى شد. پس از او، پدرش با تشکیل این جلسات در خانه‌ ها، مساجد و تکایا راه پدرش را ادامه داد و به استاد قرائت قرآن معروف شد.

معارف قران

علوم و مباحث برگرفته از قرآن کریم را معارف قرآن گویند.

حسین حسینی

حسین حسینی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • حسین بن مساعد حسینی‌حائری، عالم، محدّث و نسب‌شناس شیعی قرن نهم و دهم• حسین بن حسن حسینی‌خلخالی، از دانشمندان‌ حنفی مذهب‌ قرن‌ دهم‌ و یازدهم‌

انسان کامل

اِنْسان‌ِ کامِل‌، اصطلاحی‌ عرفانی‌ که‌ از لحاظ انسان‌شناسی‌ و جهان‌شناسی‌ِ عرفانی‌، و نیز به‌ اعتبار نظریه امامت‌ و ولایت‌ نزد امامیه‌ و اسماعیلیه‌ دارای‌ اهمیت‌ خاصی‌ است‌.

فروغ ابدیت

فُروغ ابدیت؛ تجزیه و تحلیل کاملی از زندگی پیامبر اکرم(ص) کتابی است تاریخی به زبان فارسی تألیف جعفر سبحانی تبریزی که به زندگانی پیامبر اکرم(ص) می‌پردازد. در این کتاب، به بیان وقایع مهم و حوادثی که آموزندگی بیشتری دارند پرداخته شده و از تفصیل و بیان رویدادهای جزئی خودداری شده است. این کتاب با مدارک تاریخی شیعه منطبق بوده و از افسانه‌ها و خرافاتی که با تاریخ زندگی پیامبر اسلام آمیخته شده، خالی است.

شهید مطهری

مرتضی مطهری (۱۲۹۸- ۱۳۵۸ش)، مشهور به شهید مطهری و استاد مطهری، متفکر و نویسنده شیعه در قرن ۱۴ و از شاگردان علامه طباطبائی و امام خمینی. او یکی از موثرترین روحانیان معاصر ایرانی در تفسیر آموزه‌های اسلام مطابق با نیاز روز محسوب می‌شود. مطهری در کلام و فلسفه اسلامی متبحر بود و آثاری در این باب دارد. پیش از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری مطهری در مقابله با جریانات فکری مارکسیستی در ایران نقش قابل توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد است. روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های اسلام و تشیع، از ویژگی‌های فعالیت‌های فکری مطهری است. مطهری، آموزه‌های اسلامی را که پیشتر در قالب بیاناتی پیچیده ارائه می‌شد، به سبک ویژه خود، به صورت آسان و با زبان روز در اختیار مخاطبان قرار می‌داد. کتاب‌های او در موضوعات مختلف دینی بارها به زبان‌های مختلف منتشر شده است. مطهری از افراد تاثیرگذار و رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. وی ریاست شورای انقلاب را تا روز شهادت بر عهده داشت.

شهید بهشتی

سید محمد حسینی بهشتی (۱۳۰۷ - ۱۳۶۰ش) روحانی مؤثر در انقلاب اسلامی ایران. بهشتی در حوزه علمیه قم شاگرد علمایی مانند بروجردی، امام خمینی، محقق داماد و علامه طباطبائی و از معدود روحانیانی بود که در آن روزگار در دانشگاه نیز تحصیل کرد و با زبان‌های انگلیسی و آلمانی آشنایی داشت. او از بنیان‌گذران و اساتید مدرسه علمیه حقانی است که دروس دینی را به روش‌های جدیدتر آموزش می‌داد و دبیرستان دین و دانش را نیز با هدف تقویت علمی جوانان مذهبی تاسیس کرد.

ایمه اطهار

امامان شیعه دوازده تن از خاندان پیامبر اسلام(ص) که بنابر آموزه‌های شیعی، جانشینان آن حضرت و پس از او سرپرست و امام جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، حضرت علی(ع) است و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و حضرت زهرا(س) هستند.

اصول عقاید

اُصول‌ِ دین‌ (در مقابل‌ فروع دین) ، اعتقادات پایه دین اسلام که باور به آنها شرط مسلمان بودن است و انکار آن به معنای کفر. اصول دین، تحقیقی است نه تقلیدی؛ بنابراین هر کس باید با تحقیق و تفکر به آنها برسد نه با تقلید و دنباله‌روی از دیگران. بر اساس مذهب شیعه، اصول دین اسلام، پنج اصل توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت است که بنابر نظر شیعه، کسی که به دو اصل اخیر باور ندارد، شیعه محسوب نمی‌‌شود.

امام خمینی

سید روح الله موسوی خمینی (۱۲۸۱ -۱۳۶۸ ش) مشهور به امام خمینی ، رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، از بزرگ‌ترین مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم هجری.

امام صادق

جعفر بن محمد بن علی بن حسین معروف به امام صادق(ع) (۸۳-۱۴۸ق)، امام ششم شیعیان. پدرش امام باقر(ع) و مادرش ام فروه است. امام صادق(ع) در ۳۱ سالگی به امامت رسید و دوران امامتش ۳۴ سال طول کشید. ایشان در دورانی به امامت رسید که حکومت اموی ضعیف شده بود و گروه‌های مختلف دست به قیام می‌زدند؛ اما امام صادق(ع) این گروه‌ها را تایید نمی‌کرد چرا که آنان می‌خواستند خود، حکومت را به دست گیرند، نه آنکه خواهان زدودن بدعت و زنده کردن دین خدا باشند. امام صادق(ع) در آن شرایط، نشر فقه آل محمد(ص) و علوم اهل بیت را مقدّم ‌شمرد تا آن اندازه که امروزه بیشتر احادیث شیعه از امام صادق(ع) است و شیعه به نام جعفریه شناخته می‌شود. امام صادق(ع) علاوه بر مباحث فقهی، مناظرات کلامی نیز با پیروان دیگر فرقه‌ها داشت و به دلیل دانش گسترده‌ای که داشت، جلسات درس وی بسیار پر رونق بود و افرادی با گرایش‌های مختلف در درس وی حضور می‌یافتند تا جایی که تعداد شاگردان وی را ۴۰۰۰ نفر ذکر کرده‌اند.

سید مرتضی

الأمالی، از آثار سید مرتضی عالم شیعی قرن پنجم هجری. وی در این کتاب علاوه بر تفسیر برخی از آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تعدادی از مسائل کلامی چالش برانگیز میان شیعه و دیگر مذاهب را طرح کرده و دیدگاه مذهب عدلیه را در این مسائل تبیین کرده است. این کتاب از نظر فقه الحدیث ، تفسیر و کلام اثری مورد توجه است.

المراقبات

المُراقبات یا اعمال السَّنَه کتابی به زبان عربی تألیف میرزا جواد ملکی تبریزی. موضوع کتاب اخلاق مسلمانی و اصلاح ظاهر و باطن در سیر و سلوک عرفانی و دستوراتی در باب مراقبت برای رسیدن به فضایل و کمالات اخلاقی برای تمام ماه‌های سال است. این کتاب نکاتی درباره برخی وقایع تاریخ اسلام، حقیقت قرآن، آداب و شرایط دعا، بعثت، غدیر، ولایت، اخلاص، اسرار حج و مباهله در خود دارد. این اثر دارای ترجمه‌های متعددی است. علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته است.

محسن امین

سید محسن امین حسینی عامِلی (۱۲۸۴- ۱۳۷۱ق‌)، فقیه، ادیب و شرح حال نگار شیعی اهل جبل عامل لبنان که نسب وی به حسین ذی الدمعه فرزند زید شهید می‌رسد.[۱] او برای پیگیری علوم دینی به‌ نجف اشرف هجرت‌ کرد و سطح‌ و خارج فقه و اصول را آموخت‌ و به‌ درجه اجتهاد رسید و خود نیز شاگردانی‌ تربیت‌ کرد. وی‌ افزون‌ بر علوم‌ دینی‌، در ادب‌ نیز دستی‌ داشت‌ و شعر می‌سرود و نقد شعر می‌کرد.[۲]

شرف الدین

سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی (۱۲۹۰-۱۳۷۷ه‍.ق) مجتهد شیعه و مدافع تقریب مذاهب اسلامی بود. او تلاش‌هایی برای وحدت شیعه و سنی و حل کردن ریشه‌های اختلاف آن‎ها انجام داد. شرف الدین از رهبران نهضت استقلال لبنان نیز به شمار می‌رود.

محمد حسین

محمدحسین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • محمدحسین اصفهانی، معروف به زین‌الدین، از علما و مشایخ سلسله نعمت‌اللهیه در قرن سیزدهم• محمد حسین غروی اصفهانی کمپانی، از علمای قرن چهاردهم• محمد حسین برازجانی، روحانی مبارز و متحد رئیس علی دلواری تنگستانی در نبرد با انگلیسها• محمدحسین تونی، معروف به فاضل تونی، ادیب و مدرّس حکمت و عرفان• محمد حسین سبحانی خیابانی، یکی از عالمان و فقیهان تبریز• محمد حسین فاضل اردکانی، از فقهای معاصر شیعه• محمد حسین فلاح‌زاده، یکی از اساتید حوزه علمیه قم و متخصص در باب احکام دین• محمد حسین کاشف الغطاء، از فقها و علمای معاصر شیعه• محمد حسین مظفر، از علمای معاصر شیعه امامیه• محمد حسین نائینی، از علمای قرن سیزدهم • سید محمد حسین طباطبایی، علامه طباطبایی، حکیمی الهی، مفسر قرآن، اسلام شناس و فقیهی بزرگ و دانشمندی آگاه• سید محمدحسین حسینی جلالی، از اعضای خاندان طباطبایی یزدی• سید محمدحسین طباطبایی تهرانی، از علمای بزرگ شیعه• سید محمد حسین حسینی طهرانی‌، معروف به علامه طهرانی (۱۳۰۵ تهران ـ ۱۳۷۴ مشهد) عارف ، حکیم ، فقیه و از علمای معاصر• سید محمد حسین فضل اللّه، از علمای بزرگ لبنان و صاحب تفسیر من وحی القرآن• سید محمد حسین میر سجادی، از علمای بزرگ شیعه و فرزند مرحوم آیة الله سید میر بادکوبه‌ای• سیدمحمدحسین شهرستانی، علامه بزرگ و نابغه سترگ، ضیاءالدین سیدمحمدحسین حسینی مرعشی شهرستانی از سادات حسینی مرعشی • سیدمحمدحسین خاتون‌آبادی، فقیه و مؤلف مشهور امامی قرن دوازدهم

گلپایگانی

گلپایگانی ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • سیدمحمدرضا گلپایگانی، از علمای بزرگ شیعه و از مراجع عظام تقلید در عصر معاصر• حسن فرید گلپایگانی، از علمای بزرگ گلپایگان در قرن چهاردهم هجری شمسی• سید جمال‌الدین گلپایگانی، از علمای شیعه در قرن سیزدهم هجری قمری• ملا زین‌العابدین گلپایگانی، از علمای برجسته مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری• میرزامحمدرضا گلپایگانی، از علمای مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری

شناخت خدا

شناخت خدا از خواسته‏ های فطری انسان است.

علم امام

تقریباً تمامی‌فرق اسلامی‌ بر این باورند که یکی از شرایط لازم برای تصدی مقام امامت و جانشینی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آن است که می‌بایست امام همچون رسول گرامی، از علم و آگاهی سرشاری، برای ارشاد و راهنمایی مردم و تفسیر وتبیین صحیح از دین و اداره و تدبیر حکومت وجامعه، برخوردار باشد. اما اینکه حقیقت و کیفیت این علم چیست و چگونه است؟ و از چه منبع و مصدری سرچشمه می‌گیرد؟ و از چه ابعاد و گستره‌ای برخوردار است؟ مطالب و دیدگاهها متفاوت بوده و بین متکلمان اسلامی‌اختلاف است.

محمد رضا

محمدرضا ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • محمدرضا حکیمی، معروف به ابوالملّه، از علمای مبارز مشروطه‌خواه• محمدرضا اصفهانی، از علمای قرن چهاردهم• محمدرضا بن عبدالمطلب تبریزی، فقیه، خطیب، خوش‌نویس و شاعر شیعی قرن دوازدهم• محمدرضا تنکابنی، از علمای قرن چهاردهم• محمدرضا جباری‌، از محققین حوزه علمیه قم• محمدرضا جرقوئیه‌ای، از علمای شهید معاصر• محمدرضا قمشه‌ای، وی شخصیت برجسته علمی در رشته حکمت و عرفان• محمدرضا کرمانی، از علمای معاصر و از مبارزین با طاغوت• محمدرضا مسجدشاهی، معروف به آقا رضا اصفهانی، فقیه و دانشمند معاصر• محمدرضا مظفر، از علمای شیعه است• محمدرضا معزّی دزفولی، از علما و فقهای معاصر• محمدرضا مهدوی کنی، یکی از علمای فعال در مبارزات سیاسی در مقابل رژیم شاه• محمدرضا والی زاده معجزی، محقق و پژوهشگر معاصر• محمد رضا توسلی محلاتی، از نمایندگان امام خمینی در حج ۱۴۰۰ق./ ۱۳۵۹ ش. و ۱۴۰۱ ق./۱۳۶۰ ش• محمد رضا فوادیان‌، از نویسندگان معاصر• محمد رضا لاهوری مولوی، از صوفیان شیعه مذهب هند در قرن یازدهم هجری قمری • سیّدمحمدرضا بن سیدمحمدمهدی بحرالعلوم، سیّدمحمدرضا بن سیدمحمدمهدی بحرالعلوم تنها پسر بازمانده از بحرالعلوم• سید محمدرضا سعیدی، از علمای معاصر شیعه و از مبارزان و شهدای انقلاب• سید محمدرضا شیرازی، معروف به مجدد ثانی و صاحب موسوعه صد و ده جلدی «الفقه» و اولین نوه آیت‌الله العظمی سید میرزا مهدی شیرازی• سید محمد رضا گلپایگانی، از مراجع بزرگ و علمای معاصر شیعه• سید محمد رضا جلالی حسینی‌، از عالمان و محققان و نسخه شناسان معاصر

خداشناسی

یکی از مهم ترین مسائلی که بشر با آن مواجهه است خدا و خداشناسی است. اینکه انسان از کجا آمده است و به کجا می رود.

اشتهاردی

در سده‌های اخیر از دارالمؤمنین اشتهارد علما و دانشمندان دینی ناموری برخاستند که چون ستارگانی فروزان در آسمان علم و دین درخشیده‌اند. ازجمله این اعلام بزرگانی نظیر آخوند بزرگ : آقا ملا محمد حسن اشتهاردی ، آقا ملا علی احمد شاه بختی (۱۳۴۵ق) آقا ملا محمد مهدی امینی (۱۳۴۲ ق) آقا ملا ابوالحسن، ملا محمد اسماعیل امامی، میرزا حبیب الله عسگری (۱۳۷۳ق) حاج شیخ یحیی تقوی (۱۳۷۸ق) و فرزندش حاج شیخ حسین تقوی (۱۴۲۱ق)، آقای سید عبدالله برهانی (۱۳۹۷ ق)، شهید حاج شیخ غلامرضا سلطانی (۱/۱۲/۱۳۶۴) و شهید مفقودالاثر شیخ حسن سلیمانی و عده دیگری که در حوزه‌های علمیه اشتهارد و قم به تحصیل اشتغال دارند. از میان آنان آیت‌الله حاج شیخ علی پناه اشتهاردی از چهره‌های شاخص و مقبول علما و مراجع بوده و در زهد و تقوا زبانزد حوزویان و در تدریس و تحقیق میان مدرسان و محققان سابقه‌ای درخشان دارد. [۱] [۲]

عباس قمی

عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب (ع) دفن شد.

ایت‌الله

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

شیخ طوسی

الأمالی کتابی به زبان عربی، تألیف محمد بن حسن طوسی(متوفای ۴۶۰ ق). این کتاب، شامل روایاتی است که شیخ الطائفه در نجف اشرف طی جلسات منظمی برای شاگردان خود املاء کرده است. اولین مجلس کتاب، در سال ۴۵۵ ق، بوده و آخرین آنها در سال ۴۵۸ ق، برگزار شده و از مجلس ۱۹ تا پایان کتاب روزهای جمعه بوده که تاریخ دقیق آنها در ابتدای هر مجلس ذکر شده است. در کتب تراجم بیش از ۳۰ کتاب با عنوان «أمالی» یاد شده و کتب بزرگانی چون شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی از مشهورترین آنها است.

حضرت علی

نخستین امام شیعیان علی(ع)

ایت الله

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

سید محمد

ابا جعفر محمد بن علی الهادی (ع) مشهور به سید محمد (که در اصطلاح محلی به سبع الدُجَیل (شیرمرد دجیل) معروف است)، فرزند بزرگ امام هادی(ع) است که به سبب برخورداری از جایگاه والای روحی و اخلاقی، شیعیان و غیر شیعیان گمان می‌کردند امامت بعد از امام هادی به وی خواهد رسید، ولی مرگ او در زمان حیات پدرش، این گمان را برطرف کرد.

محمدتقی

محمدتقی رازی ایوانکی یا محمدتقی رازی اصفهانی(درگذشت ۱۲۴۸ق ) جدّ محمدتقی آقا نجفی اصفهانی و سر سلسله خاندان نجفی اصفهانی و نویسنده کتاب هدایة المسترشدین.

معصومان

چهارده معصوم، چهارده تن که بنابر آموزه‌های شیعی از هر گونه گناه و اشتباه مبرّا هستند، شامل پیامبر اکرم(ص) و سیزده نفر از اهل بیت آن حضرت، یعنی دخترش حضرت فاطمه زهرا (س) و امامان دوازده‌گانه شیعه.

شیرازی

شیرازی، صفتِ نسبت به شهر شیراز است و ممکن است به یکی از این افراد اشاره کند:

الشافی

الشافی فی شرح الکافی کتابی به زبان عربی نوشته ملا خلیل قزوینی. این کتاب، شرح مزجی مفصّلی است بر کتاب کافی ثقة الاسلام محمّد بن یعقوب کلینی که به دستور خلیفه سلطان حسین مرعشی (م ۱۰۶۴ ق)- که همدرس ملّا خلیل بوده- نگاشته است. قزوینی، تنها اصول کافی و کتاب الطهارة از فروع کافی را شرح نموده و موفق به اتمام آن نشده است.

الغدیر

الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، معروف به الغدیر کتابی به زبان عربی با موضوع اثبات امامت و خلافت بلافصل امام علی(ع) در واقعه غدیر نوشته عبدالحسین امینی. کتاب در ۱۱ جلد تنظیم شده است و جلد نخست آن به بررسی سند حدیث غدیر اختصاص دارد. امینی حدیث غدیر را یقین‌آورترین و متواترترین حدیث منقول از پیامبر(ص) می‌داند. وی بدین منظور سند حدیث را از صحابه و تابعان تا علمای قرن ۱۴ با تکیه بر منابع اهل سنت ذکر می‌کند. او در جلد اول نام ۱۱۰ صحابی و ۸۴ تابعی از روایان واقعه غدیر را گردآورده است. امینی در ۶ جلد بعدی شاعران غدیر را معرفی و اشعار ایشان را نقل کرده است. او در جلدهای پایانی ضمن ادامه معرفی شاعران غدیر به برخی از اختلافات شیعه و اهل سنت مثل جایگاه خلفای سه‌گانه و نقدهای شیعیان بر آنها، فدک، ایمان ابوطالب، تحلیل رفتارهای معاویه بن ابوسفیان و... می‌پردازد.

محلاتی

محلاتی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • اسماعیل محلاتی، از علمای معاصر شیعه• بهاءالدین محلاتی، از علمای معاصر شیعه• ذبیح‌ الله محلاتی مشتاق عسکری، از علمای معاصر شیعه• سید هاشم رسولی محلاتی، از نویسندگان و مترجمین معاصر• محمد رضا توسلی محلاتی، از علمای معاصر و از نمایندگان امام خمینی در حج ۱۴۰۰ق./ ۱۳۵۹ ش. و ۱۴۰۱ ق./۱۳۶۰ ش• محمدجعفر محلاتی، از علمای برجسته مجاهد و ضد استعمار ایران در قرن چهاردهم هجری

کرمانی

کرمانی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • آقامحمدکاظم کرمانی، از علمای مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری• افضل‌الدین کرمانی، یکی از مورخان دوره سلجوقی• اوحدالدین کرمانی، اوحَدُالدّین‌ِ کِرْمانی‌، حامد بن‌ ابی‌ فخر، عارف‌ و شاعر بنام‌ قرن‌ ۷ق‌/۱۳م‌• تاج‌القراء کرمانی، تاج القُرّاءِ کرمانی، ابوالقاسم برهان الدّین محمود بن حمزه، فقیه، نحوی، مفسر و مُقری شافعی در قرن پنجم• جدیع بن علی کرمانی، یکی از بزرگان و شیوخ عرب در‌ خراسان• حمله حیدری راجی کرمانی، یکی از سه حمله حیدری مشهور، نوشته ملابمانعلی راجی‌ کرمانی به تبعیت از باذل مشهدی• حمیدالدین کرمانی، کرمانی، حمید الدین، احمد بن عبدالله ابوالحسن، سخنگوی بزرگ فلسفه اسماعیلیه در دورۀ خلافت فاطمیِ الحاکم بأمرالله (۳۸۶-۴۱۱)• شهاب‌الدین عبدالله مروارید بیانی‌کرمانی، متخلص به بیانی، نویسنده، شاعر، خوشنویس، نوازنده و آهنگساز اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم• محمود بن علی خواجوی کرمانی‌، شاعر و عارف بزرگ و برجسته ایرانی سده هشتم• مظفر بقایی‌کرمانی، سیاستمدار، وکیل مجلس و رهبر حزب زحمتکشان ملت ایران• نفیس بن عوض بن نفیس کرمانی، ملقب به برهان الدین، طبیب مشهور کرمانی و نویسنده کتاب‌های طبی در اواسط قرن نهم ق• سیدجواد مجتهد کرمانی، از علمای خیر و منتفذ برجسته و مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری• علی حجتی کرمانی‌، دومین فرزند روحانی حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزا عبد الحسین کرمانی• محمدرضا کرمانی، از علمای قرن سیزدهم هجری قمری• ملااحمد کرمانی، از علمای برجسته و مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری • ناصرالدین منشی کرمانی، کاتب در دولت کرمان

طهرانی

تهرانی ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • سید محمدحسین طباطبایی تهرانی، معروف به علامه طهرانی، عارف، حکیم، فقیه و از علمای معاصر• آقا بزرگ تهرانی، فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی• آشفته تهرانی، حکیم، متکلم، فقیه، اصولی، شاعر و مفسر شیعی ایرانی• ابو‌الفضل تهرانی، عالم جامع و مؤلف شیعی قرن سیزدهم و چهاردهم• ابوالقاسم تهرانی، فقیه و اصولی شیعی در قرن سیزدهم• احمد مجتهدی تهرانی، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• حاج ملاعلی تهرانی، فقیه و محدّث و رجالی امامی قرن سیزدهم• حاج میرزاحسین خلیلی تهرانی، فقیه و مرجع تقلید امامی قرن سیزدهم و چهاردهم و از رهبران روحانی نهضت مشروطه ایران• حسن‌علی تهرانی، فقیه و عالم قرن چهاردهم• سید احمد کربلایی تهرانی، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• سید محمدجواد ذهنی تهرانی‌، از علمای قرن چهاردهم هجری شمسی• سیدنصرالله اخوی تهرانی تقوی، سیاستمدار، ادیب و شاعر معاصر• عبدالحسین تهرانی، از علمای قرن سیزدهم هجری قمری• محمد ابراهیم نواب بدایع‌نگار تهرانی، از منشیان و دولتمردان عهد قاجار• محمدهادی تهرانی، فقیه و اصولی قرن سیزدهم• میرزا محمّد تهرانی، از علمای قرن سیزدهم هجری قمری• آقاعلی مدرس تهرانی، از حکمای حوزه فلسفی تهران و مروّج فلسفه ملاصدرا• سید هاشم حسینی تهرانی، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری

عسکری

عسکری ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • امام حسن عسکری علیه‌السلام، امام و پیشوای يازدهم از امامان معصوم (علیهم‌السلام)• ابو هلال عسکری‌، حسن بن عبدالله بن سهل معروف به ابوهلال عسکری، شاعر، ادیب، لغت شناس و استاد در صنایع شعری• ابواحمد عسکری، اَبو اَحْمَدِ عَسْکَری، حسن بن عبداللـه بن سعید (۲۹۳-۷ ذیحجه ۳۸۲ق/۹۰۶- فوریۀ ۹۹۳م)، لغت‌شناس، ادیب و محدّث ایرانی• ذبیح‌الله محلاتی مشتاق عسکری، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• ثبیت بن محمد عسکری، متکلم و فقیه و محدّث امامی قرن سوم• سید مرتضی عسکری، از علمای بزرگ شیعه در عصر معاصر

شناخت

شناخت مجموع حالت‌ها و فرآیندهای روانی مانند تفکر، استدلال، درک و تولید زبان، دریافت حواس پنجگانه، آموزش، آگاهی، احساسات و… می‌باشد.

شبهات

شبهات جمع شبهه به معنای مشابهت و پوشیدگی است. معانی دیگری چون اشتباه، احتمال اشکال و شک نیز دارد و همچنین چیزی که حق و باطل در آن معلوم نیست را شبهه می‌نامند.

زندگی

حیات‌ مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.

مصباح

چراغ که در زبان عربی به آن مصباح میگویند وسیلۀ روشنایى است و در باب طهارت و صلات از آن سخن رفته است.

مطهری

شهید آیت‌الله مرتضی مطهری یکی از شخصیت‌های برجسته و کم نظیر در تاریخ اسلام و یکی از دانشمندان اسلام شناس و محققان توانا به شمار می‌رود که با تلاش و مجاهدت فراوان توانست در تمامی رشته‌های معارف اسلامی، صاحبنظری ژرف اندیش و محققی دقیق و در پاره‌ای حوزه‌ها همچون فلسفه، فقه و اصول در قله اجتهاد قرار گیرد.

معارف

«معارف»، مجموعه‌ای از مواعظ و سخنان سلطان العلماء ، بهاء الدین، محمد بن حسین خطیبی بلخی، مشهور به بهاءولد، به زبان فارسی است. به طوری که از مطالعه کتاب معلوم می‌شود، غالب مطالب آن، تقریر افکار و اندیشه‌های مؤلف است که از مطالعه و تفکر در آیات قرآنی و احادیث نبوی و یا تامل در ملک و ملکوت بدان‌ها رسیده است.

مقدمه

از ملازمه شرعی میان مقدمه و ذی المقدمه بحث می‌شود.

کلامی

کلام امامیه، از مذاهب کلامی اسلام است که به اثبات، تبیین و دفاع از آموزه‌های این علم به روش اهل بیت و شاگردان برجستۀ آنها می‌پردازد و در آن بر کاربرد عقل و نقل در مسائل اعتقادی تأکید می‌گردد. کلام امامیه در برابر کلام معتزله، اشاعره و ماتریدیه قرار دارد و عمده تفاوت آن با دیگر مکاتب کلامی در روش و مسائل مربوط به امامت است.

بهشتی

بهشتی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • احمد سنان چلبی بهشتی، بهشتی، احمد سِنان چلبی، شاعر و مورّخ ترک• سیدمحمد حسینی بهشتی، شهید دکتر بهشتی از انقلابیون انقلاب اسلامی ایران و از علمای معاصر شیعه• محمد بن احمد بهشتی اسفراینی، معروف به فخر (یا قمر) خراسان، ریاضیدان ایرانی حدود قرن هشتم هجری• سید علی بهشتی، از علما و روحانیون فعال سیاسی شیعه افغانستان در قرن چهاردهم هجری

ابدیت

ابدیّت به معنای جاودانگی خداوند،از صفات خداوند است و از مادّه «ابد» برگرفته شده است.

اثبات

واژه اثبات ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اثبات (فقه)، استعمال شده در دو معنای احراز وجود خارجی موضوع دارای اثر شرعی و اقامه دلیل بر دعوا نزد قاضی• اثبات (منطق)، به معنای محقق ساختن چيزى با دليل و برهان و درستى قضيه‌اى را معلوم داشتن‌

امینی

امینی ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • خاندان امینی، از خاندان‌های مشهور ایرانی • علامه امینی، علامه شیخ عبد الحسین فرزند آقا میرزا احمد امینی از علمای بزرگ شیعه و صاحب کتاب الغدیر• ابراهیم امینی هروی، مورخ و شاعر• محمد امینی گلستانی‌، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• علی امینی، از سیاسیون دوره پهلوی

خمینی

خمینی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • امام خمینی، مشهور به سید روح الله موسوی خمینی (رحمةالله‌علیه)، مرجع بزرگ شیعه و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران• سید مصطفی خمینی، فرزند ارشد امام خمینی (رحمةالله‌علیه) و از مبارزین انقلابی

حسینی

حسینی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • ابو الفتح حسینی عربشاهی، فاضل، متکلم، فقیه، اصولی و مفسری شیعی• بهادرعلی حسینی، نویسنده و مترجم هندی• حاج‌امین حسینی، مفتی فلسطین و از نخستین رهبران جنبش فلسطینیان بر ضد سلطه انگلیس و صهیونیسم در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی• حسین بن مساعد حسینی‌حائری، عالم، محدّث و نسب‌شناس شیعی قرن نهم و دهم• حسین بن حسن حسینی‌خلخالی، از دانشمندان‌ حنفی مذهب‌ قرن‌ دهم‌ و یازدهم‌

تاریخ

زمان وقوع یک پدیده را، تاریخ گویند. از عنوان تاریخ در فقه در باب هایى نظیر طهارت، حج، نکاح و ارث و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

تبیین

بیان به معنای رافعِ ابهام یا اجمال یک شیء است. اجمال و بیان به بحثی اصولی پیرامون مبهم و مبیّن اطلاق می‌شود و از مباحث علم اصول است.

ترجمه

تَرْجُمه، گردانیدن گفتار یا نوشتاری از زبانی به زبان دیگر؛ یا تحویل و تبدیل بیانی به بیان دیگر برای روشن‌تر کردن مفهوم سخن است.

اسراء

سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَ‌یٰ بِعَبْدِهِ لَيلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَ‌امِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِي بَارَ‌کْنَا حَوْلَهُ لِنُرِ‌يهُ مِنْ آياتِنَا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ‌﴿۱﴾ (ترجمه: منزّه است آن [خدایی‌] که بنده‌اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی -که پیرامون آن را برکت داده‌ایم- سیر داد، تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم، که او همان شنوای بیناست.﴿۱﴾)[ ۱۷–۱]

فلسفه

فلسفه اسلامی، علمی که مسائل کلی هستی‌شناختی، خداشناسی، علم النفس، معرفت‌شناسی و دین‌شناسی را بررسی می‌کند. منابع تاریخ فلسفه اسلامی، خاستگاه این فلسفه را یونان باستان دانسته‌اند. الکِندی نخستین فیلسوف مسلمان است. در فلسفه اسلامی سه مکتب مهم وجود داشته است که عبارتند از: مَشّاء، فلسفه اِشراق و حکمت مُتعالیه.

معصوم

عصمت، به معنای اجتناب و دوری از گناه و نافرمانی خداوند است. اعتقاد به عصمت پیامبران و امامان، از گناهان عمدی و سهوی، از آموزه‌ها و اعتقادات شیعیان است. عصمت از سهو و خطا در امور روزمره زندگی این افراد، مورد اختلاف بین علمااست.

تهران

حوزه علمیه تهران پس از آنکه آقا محمد خان قاجار، تهران را به پایتختی ایران برگزید، تأسیس شد و علما و طلاب برای تدریس و تحصیل علوم دینی به تهران مهاجرت کردند و در دوره‌های بعد سلسله قاجار رونق بیشتری گرفت به گونه‌ای که بنا بر یک گزارش آماری، در دوره ناصر الدین شاه قاجار، ۴۷ مسجد، که بسیاری از آنها مدرسه نیز داشته‌اند، ۳۵ مدرسه و ۱،۴۶۳ طلبه به ثبت رسیده است.

امامت

امامت، در نظرگاه شیعه، رهبری جامعه اسلامی به نصب الهی و جانشینی از پیامبر اکرم(ص) در امور دینی و دنیوی است. این آموزه، از اصول مذهب شیعه و از وجوه اختلاف اعتقادی میان شیعه و سنی است. اهمیت امامت نزد شیعیان باعث شده است تا آنان امامیه لقب گیرند.

امامی

اِمامیه‌، از مذاهب زیرمجموعه مذهب شیعه در کنار زیدیه و اسماعیلیه که به آن مذهب جعفری یا اثنی عشری هم گفته می‌شود. پیروان آن معتقد به امامت دوازده امام معصوم پس از پیامبر اکرم(ص) هستند. از نظر شیعه امامیه، کاربرد مطلق کلمه شیعه اشاره به آنان دارد، ولی این اصطلاح در مباحث کلامی، عنوانی عام است که شامل هر سه گروه می‌شود.

توحید

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

جعفر

جعفر بن علی بن ابی طالب پسر امیرالمومنین و ام البنین که در واقعه کربلا حضور داشت و به همراه برادرانش عباس و عبدالله و عثمان در روز عاشورا به شهادت رسید.

بعثت

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

امین

آمین به معنای «اجابت کن» در زبان و ادبیات فارسی رواج یافته و ترکیب «الهی آمین» در زبان عموم مردم رایج‌تر است. از دیدگاه فقه شیعه، یکی از مبطلات نماز، آمین گفتن پس از قرائت سوره حمد است.

رسول

رسول در اصطلاح دینی به معنای فرستاده خداوند و کسی است که پیام الهی را برای بندگان می‌آورد. گفته شده تفاوت‌های با نبی دارد. چند نظر در مورد این تفاوت گفته شده، از جمله گفته شده که نبی، تبلیغ کننده دینی است که توسط رسولان آورده شده است و نیز او برخلاف رسول، فرشته وحی را فقط در خواب میبیند.

محسن

محسن بن علی(ع) پنجمین فرزند حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) که قبل از تولد، هنگام هجوم طرفداران خلافت ابوبکر به خانه حضرت علی(ع) برای بیعت گرفتن از او، سقط شد و به شهادت رسید. تاریخ شهادت وی دقیق مشخص نیست ولی بنابر گزارش‌های تاریخی با فاصله چهل روز یا بیشتر بعد از رحلت پیامبر(ص) اتفاق افتاده‌است.

سیره

سيره، عبارت است از استمرار روش عملی در میان مردم بر انجام یا ترک کاری. این استمرار اگر در بین همه عقلا باشد، سیره عقلاء و اگر در بین متدینین باشد، سیره متشرعه نامیده می‌شود. سیره، دلیل مستقلی برای به دست آوردن حکم شرعی است، به شرط آنکه بدانیم از زمان حضور معصومین(علیهم السلام) جریان داشته است و دلیل نقلی دیگری بر رد آن سیره از جانب ایشان وجود نداشته باشد.

کتاب

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

یحیی

یحیی، از انبیای بنی‌اسرائیل و معاصر حضرت عیسی(ع) بوده است. تولد او معجزه‌ای بود که با وجود پیری پدر و نازا بودن مادر اتفاق افتاد. نام یحیی از طرف خداوند بر او گذاشته شد. حضرت یحیی به زهد و گریه زیاد از خوف خداوند، معروف بود. در قرآن توصیفاتی درباره یحیی(ع) آمده است.

یزدی

یزدی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

هجرت

هجرت به مدینه، مهاجرت پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان از مکه به یثرب (مدینه) در سال سیزدهم بعثت است. علت اصلی مهاجرت مسلمانان به یثرب، فشار و آزارهای مشرکان مکه و بیعت عقبه اهالی یثرب با پیامبر(ص) برای دفاع از مسلمانان در صورت هجرت ایشان به این شهر بود. در زمان خلافت خلیفه دوم به صورت رسمی مبدأ تاریخ مسلمانان شد.

املی

آملی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

ایمه

امامان شیعه دوازده تن از خاندان پیامبر اسلام(ص) که بنابر آموزه‌های شیعی، جانشینان آن حضرت و پس از او سرپرست و امام جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، حضرت علی(ع) است و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و حضرت زهرا(س) هستند.

عباس

عباس ممکن است به یکی از اشخاص زیر اشاره داشته باشد:

شهید

شهادت به معنای کشته شدن در راه خدا، از آموزه‌های دین اسلام که با آموزه‌هایی دیگر همچون جهاد پیوند دارد. قرآن کریم بارها از این آموزه یاد کرده است. بنابر آیات قرآن، شهید همچون زندگان است و نباید او را مرده خواند. در روایات اسلامی، شهادت بالاترین خوبی‌ها معرفی شده است. واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) بر جایگاه شهادت در نزد شیعیان افزوده است. بسیاری از شیعیان به شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) باور دارند و بنابر برخی روایات، همه امامان شیعه به شهادت رسیده‌اند.

جلال

واژه جلال ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: معانی• جلال (نجاست‌خوار)، جَلاّل به معنای نجاستخوار و بحث شده در باب طهارت اعلام و اشخاص• جلال خالقی مطلق، ادب‌شناس، پژوهشگر و شاهنامه‌شناس ایرانی• جلال‌مجرد سهلتی، معروف‌ به‌ شاه‌ جلال‌، عارف شبه‌قاره در قرن‌ هفتم‌ و هشتم‌• جلال بایار، سومین رئیس جمهوری ترکیه

جهان

جهان همان عالَم (به فتح لام) می‌باشد و عالم کلمه‌ای عربی است.

حسین

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

بینش

جهان بینی انسان به معنای باورها و تصورات انسان از جهان هستی است.

بینی

بينى عضو داراى حسّ بويايى است که از آن در بابهاى طهارت، صلات، قصاص و دیات سخن رفته است.

اصول

واژه اصول ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اصول فقه (علم)، یکی‌ از شاخه‌های‌ علوم‌ اسلامی‌• أصول دین، (در مقابل‌ فروع‌ دین)، اصطلاحی‌ کلامی‌

مهدی

المهدی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل و یا عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد: • امام مهدی علیه‌السلام، موعود امم و دوازدهمین امام معصوم شیعیان • المهدی (کتاب)، اثر سیدصدرالدین صدر (۱۲۹۹- ۱۳۷۳ ق)• المهدی المنتظر الامام الذی یملا الارض قسطا و عدلا، نام کتابی در موضوع مهدویت، به زبان عربی• المهدی المنتظر عند الشیعة الاثنی عشریة، اثر جواد علی یکی از محققان و مورخان معاصر عراقی• المهدی المنتظر فی الفکر اسلامی، اثر عربی سید ثامر هاشم العمیدی• المهدی المنتظر فی الفکر اسلامی (ترجمه)، ترجمه شده به قلم محمدباقر محبوب القلوب به زبان فارسی• المهدی المنتظر من ولد الامام الحسن ‌ام الامام الحسین، اثر مهدی حمد فتلاوی درباره تبارشناسی حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)• المهدی الموعود المنتظر عند علماء أهل السنة و الإمامة، تالیف شیخ نجم الدین جعفر بن محمد العکسری (متولد ۱۳۱۳)، از علمای معاصر امامیه• المهدی حقیقة لاخرافة، اثر محمد بن احمد ابن اسماعیل، نقد و بررسی دیدگاه‌های فرق مختلف اسلامی درباره مهدی موعود (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)

جمال

زیبایی به معنی هيئت نیکو می‌باشد و در باب صلات، نکاح از آن سخن گفته‌اند.

سیری

حالت بی میلی بعد از غذا همان سیری است که از احکام آن در بابهاى طهارت، صوم، حج، نکاح، اطعمه و اشربه و قضاء سخن گفته‏اند.

طوسی

طوسی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • محمد بن حسن طوسی، ملقّب به شیخ الطائفه، کنیه‌اش ابوجعفر، فقیه، محدّث و متکلم امامی قرن پنجم• خواجه نصیرالدین طوسی، از علما و دانشمندان و فلاسفه مشهور شیعه• فخرالدین آذری‌طوسی، آذَریِ طوسی، فخرالدین حمزه‌بن علی ملک اِسْفَرایِنی (۷۸۴-۸۶۶ق/۱۳۸۲-۱۴۶۲م)، شاعر و عارف و نویسندۀ پارسی‌گوی شیعی• احمد بن محمد طوسی‌غزالی، برادر کوچکتر ابو حامد محمد غزالی

علم

علم دارای ارزش ذاتی می‌باشد و در دین مبین اسلام به علم ارزش و بهای بالایی داده شده است.

شرف

شرف در اصل به معنای بلندی مکان است که به جهت تشبیه بلندی معنوی به بلندی مکانی به شخص برزوگوار، شریف اطلاق می‌شود.

شیخ

شیخ، عنوانی برای بزرگان و رؤسای اقوام، قبایل و گروههای حرفه‌ای در جهان اسلام است.

رضا

رضا یکی از درجات و مقام‌های بالای معنوی است که در علم اخلاق دارای جایگاه ویژه ای می باشد.

جان

جان به معنای نَفْس (روح) هر موجود جاندار می باشد و از آن در بابهایى نظیر حج، جهاد، اطعمه و اشربه، حدود و قصاص سخن گفته‌اند.

باب

باب ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

قمی

قُمی، منسوب به شهر قم است و ممکن است به یکی از افراد زیر اشاره کند:

امت

اُمَّت، واژه‌ای عربی به معنای قوم، قبیله، عشیره، گروه‌های نژادی و نیز ملت یا جامعه‌ای مذهبی که تحت لوای هدایت یک پیامبر قرار دارد.[۱] این واژه در قرآن کریم ۶۵ بار به صورت مفرد یا جمع آمده است.ابعاد مختلف مفهوم امت در فرهنگ اسلامی در ذیل عناوینی همچون امت اسلامی، جانشین امتهای پیشین، مصون بودن امت از خطا و وحدت و اختلاف امت، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ری

ری، از شهرهای مذهبی و زیارتی ایران که از دوران باستان تا قرن ششم هجری، جایگاه مذهبی و سیاسی داشته است؛ این شهر پایتخت مذهبی زرتشتیان، پایتخت تابستانی اشکانیان و سرانجام در عصر اسلامی، پایتخت آل بویه و سلجوقیان بوده و پس از آن، به‌تدریج از اهمیت آن کاسته شده است. ری امروزه به دلیل وجود حرم عبدالعظیم حسنی در آن، مورد توجه است. عالمان شیعه، سیاستمداران و چهره‌های ادبی و هنری بسیاری در شهر ری دفن شده‌اند؛ از جمله شیخ صدوق، محمدرضا مهدوی کنی، آیت الله کاشانی، جلال آل احمد و ناصرالدین شاه قاجار.

قم

قُم یکی از مهم‎ترین شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه‌های تشیع است. اگر چه قدمت آن به قبل از اسلام برمی‌گردد ولی اصل شهر در سال ۹۳-۸۳ق تاسیس شد. ورود خاندان اشعریون به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به اهل بیت داشتند، شهر قم از همان ابتدای تاسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت حضرت معصومه (س) و دفن وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و سادات، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تاسیس حوزه علمیه در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می‌توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می‌شود.