آیا اینکه گفته می شود خلیفه دوم به خاطر شوخ طبعی و خنده رویی، حضرت علی(ع) را لایق خلافت نمی دانست صحیح است؟
طبق نقل منابع تاریخی و روایی یکی از دلایلی که مخالفین و غاصبین خلافت برا ی بدست آوردن خلافت و کنار زدن علی بن ابیطالب(ع) بدان استدلال می کردند،خنده رویی علی (ع) بوده است.
ابتدا قبل از بیان سخنان غاصبین خلافت، مناسب است به روایتی از پیامبر اکرم حضرت محمد(ص) درباره امیر مومنان امام علی(ع) اشاره کنیم که فرمودند:( علی خوش خلق ترین مردم است).(1(
عبدالله بن عباس می گوید: روزی عمر [در زمان خلافتش] اظهار ناراحتی کرد، وقتی که علت آن را پرسیدم، گفت: من هر چه فکر کردم به فکرم نرسید که خلافت را پس از خود به چه کسی واگذار کنم؟ آن گاه گفت: گویا تو قوم و خویشت علی(علیه السلام) را برای این منصب شایسته می دانی؟ گفتم: خوب، با آن همه سابقه جهاد، و قرابت و علمش، چه مانعی دارد؟ گفت: راست گفتی، لکن او شوخ طبع است(2)
در کتاب (الکامل فی التاریخ) که یکی از مشهورترین کتب درباره تاریخ اسلام است می نویسد: عمر گفت... من گمان می کنم(از میان اعضای شورا) کسی جز یکی از این دو مردعلی و عثمان بخلافت انتخاب نشود. اگر عثمان بخلافت برسد که او مرد سهل انگار است و اگر علی خلیفه شود که مردی شوخ طبع می باشد ولی او احق و اولی به خلافت است.(3)
عمرو عاص نیز با تأسی به سخن عمر بن خطاب به مردم شام گفت:او (علی علیه السلام) بسیار شوخ طبع است.
امام علی علیه السلام در این باره فرمود: (شگفتا از پسر نابغه! در بین شامیان ، این پندار را به وجود می آورد که من ، بسیار شوخ طبع هستم و مردی بازیگرم که بازی می کنم و به کارها می پردازم)
صَعصَعة بن صُوحان و دیگر یاران و پیروانش گفته اند: او در بین ما مانند یکی از ما بود ، نرم خوی، پُر تواضع و آسانگیر بود و در عین حال ، هیبتی از او در دل داشتیم ، چون هیبتی که اسیر در زنجیر کشیده شده ، از جلّاد بالای سرِ خود دارد.
معاویه به قیس بن سعد گفت:خدا ابو الحسن را بیامرزد! او خوش و خندان و بسیار شوخْ طبع بود.
قیس گفت:آری. پیامبر خدا شوخی می کرد و به یارانش لبخند می زد. تو را می بینم که به ظاهر ، مدح می کنی و در درون و به این وسیله ، بر او خُرده می گیری. آگاه باش که او ، به خدا سوگند ، با همه شوخ طبعی و خوش رویی ، از شیر گرسنه پُر هیبت تر بود ، و این هیبت ، هیبت تقوا بود ، نه چون بزرگْ شماریِ تو از سوی اراذل شام.(4)
پی نوشتها:
(1). مناقب علی بن ابی طالب، ج151، ص188.
(2). شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 12 ص52-51.
(3).ابن اثیر، الکامل،ترجمه، ج9، ص110.
(4). شرح نهج البلاغة: ج1ص25.
