آیا گفتن اذان و اقامه قبل از هر نماز واجب است و آیا می توان با یک اذان و اقامه، چند نماز خواند؟ نظر استاد هادوی تهرانی در این باره چیست؟

برخی از فقهای گذشته، مثل ابن عقیل و ابن جنید، اذان و اقامه را واجب می دانند[1] ، اکثر مراجع معظم تقلید در احکام اذان و اقامه می فرمایند: برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیّه (نمازهای واجبی که در هر روز خوانده می شود) اذان و اقامه بگویند.[2] امّا برای بقیه نمازهای واجب؛ مانند نماز آیات، مستحب است سه مرتبه "الصّلاة" بگویند. پس اذان و اقامه اگر چه جزء مستحبات سفارش شده است، ولی جزء واجبات نیست. از طرفی، فقط مخصوص نمازهای واجب یومیّه است نه نمازهای مستحبّی و دیگر نمازهای واجب.   امّا در مورد اذان و اقامه و تعدّد آنها برای نمازهای واجب، باید گفت: نماز گزار در نماز ظهر و مغرب و صبح می تواند هم اذان بگوید و هم اقامه، ولی اگر نماز عصر را بدون فاصله یا با فاصله کمی پس از نماز ظهر (بعضی از مراجع این فاصله را به فاصله شدن نافله قبول کرده اند ولی بعضی فاصله شدن نافله و تعقیب را کافی نمی دانند) و یا نماز عشا را بدون فاصله یا با فاصله کم بعد از نماز مغرب بخواند، اذان دوّم که همان اذان برای نماز عصر و عشا است ساقط می شود.[3]   پس با هر اذان و اقامه، می توان یک نماز صبح و یک نماز ظهر به همراه عصر و یک نماز مغرب به همراه عشا (در صورتی که بین نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء فاصله ای نباشد) خواند، ولی اگر فاصله ایجاد شود نمازگزار می تواند برای هر کدام از نمازهای واجب، یک اذان و اقامه جداگانه بگوید. امّا در هر صورت، هر نماز واجبی می تواند یک اقامه جداگانه داشته باشد.   پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:   1. اذان و اقامه فقط در نمازهای واجب روزانه (نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا) وارد شده است و در قضای این نمازها نیز مشروع است.   2. اذان مستحب است، ولی اقامه بنابر احتیاط نباید ترک شود.   3. با یک اذان خواندن چند نماز جایز است و مادامی که فاصله بین دو نماز زیاد نشده است، احتیاط آن است که اذان اعاده نشود.   4. برای هر نماز واجب روزانه –چه اداء و چه قضا– اقامه بنابر احتیاط ترک نشود.     [1]   . حیاة ابن ابی عقیل و فقهه، ص 41. [2]    . توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص 518، م 916. [3]    . همان، ص 520، م 922.