درشرع مقدس اسلام ازدواج، هم زمان با دو خواهر جایز نیست. لازم به ذکر است اگر ازدواج با دو خواهر یا بیشتر به صورت جمع؛ یعنی دریک زمان نباشد، اشکال ندارد. به بیانی دیگر هرگاه مردی زنی را برای خود عقد کند، تا وقتی که زن در عقد اوست، نمیتواند با خواهر وی ازدواج کند، خواه عقد دائم باشد یا موقت. حتی بعد از طلاق تا وقتی که در عدّه است (در صورتی که عدّه رجعی باشد) نمیتواند خواهر او را بگیرد، اما هنگامی که همسرش را طلاق داد، یا از دنیا رفت و عدّه او تمام شد، میتواند با خواهر وی ازدواج کند[1] . شاید حکمت و فلسفه ی این که اسلام از ازدواج هم زمان با خواهران جلوگیری کرده، این باشد که اوّلاً: حرمت و شخصیت زن را حفظ کند، چنان که در ازدواج با دختر برادر زن و دختر خواهر زن رضایت و اجازه زن را شرط دانسته است . ثانیاً: دو خواهر به حکم نسبت و پیوند نسبی و عاطفی، نسبت به یکدیگر علاقه ی شدید دارند ولی هنگامی که رقیب هم شوند، نمیتوانند علاقه ی گذشته را حفظ کنند، به این ترتیب تضاد عاطفی در آنها پیدا میشود که برای زندگی زیان بار است و اساس خانواده را از هم می پاشد؛ زیرا همیشه انگیزه ی محبت و رقابت در وجود آنها در کشمکش است.[2] ثالثاً: ازدواج با شوهر خواهر با طبع زنان که شوهر خواهر را از خود میدانند و با آنان احساس خویشاوندی میکنند، سازگار نیست . در پایان تذکر این نکته ضروری است که اگر چه در جای خود ثابت شده است که احکام الاهی بر اساس مصالح و مفاسد وضع شده اند، ولی کشف مصالح و مفاسد در جزئیات و مصادیق، بسیار مشکل است . زیرا اولاً: نیازمند داشتن امکانات وسیع، در ابعاد مختلف علمی است . ثانیاً: بشر هر قدر از نظر علم و صنعت پیشرفت کند، باز معلومات او در برابر مجهولاتش، قطره ای است در برابر دریا "جز اندکی از دانش به شما داده نشده است" . و شاید علت بیان نکردن فلسفه ی تمام احکام، از سوی اولیای دین، این بوده که بیان تمام اسرار احکام برای انسان هایی که بسیاری از حقایق علمی هنوز برایشان کشف نشده، مانند گفتن معما ست که چه بسا موجب تنفر شنوندگان می گردد. امام علی (ع) می فرمایند: "مردم، دشمن آن چیزی هستند که نمی دانند [3] " لذا اولیای الاهی در حد فهم انسان ها به بعضی از علت ها و فلسفه ی احکام اشاره نموده اند . وانگهی هدف از دین و شریعت، آراستگی انسان ها به خوبی های علمی و عملی، و اجتناب از زشتی های فکری و عملی است، و این هدف با عمل به شریعت به دست می آید، و لو این که افراد فلسفه و علت احکام را ندانند، نظیر این که مریض با انجام دادن دستورات پزشک، بهبودی را به دست می آورد ولو فایده و فلسفه ی، دارو و دستورات پزشکی را نداند . مضافاً این که مؤمنان چون اطمینان و یقین دارند به این که دستورات دینی، از کسانی صادر می شود که علم و آگاهی آنان خطاناپذیر است، پس یقین به اثربخشی و مفید بودن این دستورات دارند . [1] توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسئله ی، 2390 و 2391. [2] تفسیر نمونه، ج3، ص 368 . [3] (الناس اعداء ماجهلوا)، گزیده میزان الحکمة، ج 1، ص 214.
درشرع مقدس اسلام ازدواج، هم زمان با دو خواهر جایز نیست. لازم به ذکر است اگر ازدواج با دو خواهر یا بیشتر به صورت جمع؛ یعنی دریک زمان نباشد، اشکال ندارد. به بیانی دیگر هرگاه مردی زنی را برای خود عقد کند، تا وقتی که زن در عقد اوست، نمیتواند با خواهر وی ازدواج کند، خواه عقد دائم باشد یا موقت. حتی بعد از طلاق تا وقتی که در عدّه است (در صورتی که عدّه رجعی باشد) نمیتواند خواهر او را بگیرد، اما هنگامی که همسرش را طلاق داد، یا از دنیا رفت و عدّه او تمام شد، میتواند با خواهر وی ازدواج کند[1] . شاید حکمت و فلسفه ی این که اسلام از ازدواج هم زمان با خواهران جلوگیری کرده، این باشد که اوّلاً: حرمت و شخصیت زن را حفظ کند، چنان که در ازدواج با دختر برادر زن و دختر خواهر زن رضایت و اجازه زن را شرط دانسته است . ثانیاً: دو خواهر به حکم نسبت و پیوند نسبی و عاطفی، نسبت به یکدیگر علاقه ی شدید دارند ولی هنگامی که رقیب هم شوند، نمیتوانند علاقه ی گذشته را حفظ کنند، به این ترتیب تضاد عاطفی در آنها پیدا میشود که برای زندگی زیان بار است و اساس خانواده را از هم می پاشد؛ زیرا همیشه انگیزه ی محبت و رقابت در وجود آنها در کشمکش است.[2] ثالثاً: ازدواج با شوهر خواهر با طبع زنان که شوهر خواهر را از خود میدانند و با آنان احساس خویشاوندی میکنند، سازگار نیست . در پایان تذکر این نکته ضروری است که اگر چه در جای خود ثابت شده است که احکام الاهی بر اساس مصالح و مفاسد وضع شده اند، ولی کشف مصالح و مفاسد در جزئیات و مصادیق، بسیار مشکل است . زیرا اولاً: نیازمند داشتن امکانات وسیع، در ابعاد مختلف علمی است . ثانیاً: بشر هر قدر از نظر علم و صنعت پیشرفت کند، باز معلومات او در برابر مجهولاتش، قطره ای است در برابر دریا "جز اندکی از دانش به شما داده نشده است" . و شاید علت بیان نکردن فلسفه ی تمام احکام، از سوی اولیای دین، این بوده که بیان تمام اسرار احکام برای انسان هایی که بسیاری از حقایق علمی هنوز برایشان کشف نشده، مانند گفتن معما ست که چه بسا موجب تنفر شنوندگان می گردد. امام علی (ع) می فرمایند: "مردم، دشمن آن چیزی هستند که نمی دانند [3] " لذا اولیای الاهی در حد فهم انسان ها به بعضی از علت ها و فلسفه ی احکام اشاره نموده اند . وانگهی هدف از دین و شریعت، آراستگی انسان ها به خوبی های علمی و عملی، و اجتناب از زشتی های فکری و عملی است، و این هدف با عمل به شریعت به دست می آید، و لو این که افراد فلسفه و علت احکام را ندانند، نظیر این که مریض با انجام دادن دستورات پزشک، بهبودی را به دست می آورد ولو فایده و فلسفه ی، دارو و دستورات پزشکی را نداند . مضافاً این که مؤمنان چون اطمینان و یقین دارند به این که دستورات دینی، از کسانی صادر می شود که علم و آگاهی آنان خطاناپذیر است، پس یقین به اثربخشی و مفید بودن این دستورات دارند .
[1] توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسئله ی، 2390 و 2391. [2] تفسیر نمونه، ج3، ص 368 . [3] (الناس اعداء ماجهلوا)، گزیده میزان الحکمة، ج 1، ص 214.
- [آیت الله مظاهری] فردی با جهل به مساله حرام بودن ازدواج همزمان با دو خواهر، با خواهر زن خود صیغه خوانده است ولی الان با علم به مسأله، زن دوم را رها نمی کند. آیا زناشویی با خواهر دوم زنا محسوب می شود؟ و اگر زن راضی باشد، زانیه می باشد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا ازدواج با خواهر زن به اجازه زن احتیاج دارد؟ اصولا می توان با خواهر زن ازدواج کرد یا نه؟
- [سایر] آیا تمام مراجع تقلید ازدواج، با خواهر لواط دهنده را حرام میدانند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی با جهل به مسأله، با دو خواهر ازدواج کرده است و فعلا با آگاهی از مسأله، زن دوم را رها نمی کند. آیا زناشویی با خواهر دوم زنا محسوب می شود؟ و اگر زن راضی باشد، زانیه می باشد؟
- [آیت الله بهجت] آیا رابطه نامشروع با خواهر زن، باعث حرمت همسر، بر مرد می شود؟
- [آیت الله سیستانی] آیا کسی می تواند با خواهر زن خود به صورت موقت یا دائم ازدواج کند ؟
- [سایر] اگر کسی شک کند که نسبت به لواط دهنده نزدیکی شده یا نه، آیا ازدواج با خواهر او حرام میشود؟
- [آیت الله سبحانی] اگر لواط کننده و لواط دهنده هر دو نابالغ باشند آیا باز ازدواج با خواهر لواط دهنده حرام می شود؟
- [آیت الله بهجت] حرمت ازدواج برادر با خواهر، از طرف پدر است یا مادر؟ یعنی اگر پدرها یکی باشند و مادرها مختلف و یا بالعکس می توانند باهم ازدواج کنند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی زوجه اش را طلاق بائن دهد آیا می تواند با خواهر زن مطلقه خود ازدواج کند؟
- [امام خمینی] ازدواج با زنهایی که مثل مادر و خواهر و مادر زن با انسان محرم هستند حرام است.
- [آیت الله بهجت] ازدواج با زنهایی که به انسان مَحرَم هستند، مثل مادر و خواهر و مادر زن، حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] ازدواج با زنهایی که مثل مادر و خواهر و مادر زن با انسان محرم هستند، حرام است.
- [آیت الله سبحانی] ازدواج با زن هائی که مثل مادر و خواهر و مادرزن با انسان محرم هستند، حرام است.
- [آیت الله سبحانی] ازدواج با زن هائی که مثل مادر و خواهر و مادرزن با انسان محرم هستند، حرام است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ازدواج با زنهائی که مثل مادر و خواهر و مادر زن با انسان محرم هستند حرام است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] ازدواج با زنهائی که مثل مادر و خواهر و مادر زن با انسان محرم هستند حرام است.
- [آیت الله بروجردی] ازدواج با زنهایی که مثل مادر و خواهر و مادر زن با انسان محرم هستند، حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] ازدواج با زنانی که با انسان محرم هستند حرام است، مانند مادر، دختر، خواهر، عمه، خاله، دختر برادر، دختر خواهر، زن پدر، دختر زن و مادر زن (و شرح آن در مسائل آینده خواهد آمد).
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . ازدواج با زن هایی که با انسان محرم هستند مثل مادر و خواهر و دختر و عمه و خاله و دختر برادر و دختر خواهر و مادر زن حرام است.