مطابق فتوای همه مراجع تقلید، برانسان واجب است بعد از خواندن یا شنیدن آیاتی که سجده ی واجب دارند ،سجده کند . حضرت امام خمینی (ره) در این باره فرموده اند:"در هر یک از چهار سوره «و النجم، اقرء، الم تنزیل و حم سجده» یک آیه سجده است که اگر انسان بخواند یا گوش به آن دهد، بعد از تمام شدن آن آیه، باید فوراً سجده کند و اگر فراموش کرد، هر وقت یادش آمد باید سجده نماید.[1] بعضی از مراجع معظم تقلید فرموده اند: حتی اگر بدون اختیار به آیه سجده گوش دهد یا این آیات بگوشش بخورد بنا بر احتیاط واجب باید سجده کند.[2] لازم به تذکر است که در سجده های واجب قرآن نمی‏شود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد اما لازم نیست سایر شرایط معتبر در سجده ی نماز مراعات شود[3]، مثلا لازم نیست که روبروی قبله باشند یا طهارت و وضو داشته باشند. بلکه همین مقدار که حالت سجده را داشته باشد کافی است. همچنین گفتن ذکر خاصی هم واجب نیست و حتی اگر ذکر نگوید و به قصد سجده پیشانی خود را به زمین بگذارد کافی است.[4] بنابراین اگر انجام چنین سجده ای امکان پذیر نباشد، باید مشکل را از طریق دیگری حل کرد مثل این که از قاریان در خواست شود که در این گونه مجالس سوره های سجده دار تلاوت نکنند و یا برگزار کنندگان این گونه مجالس در جایی این جلسات را بر قرار کنند که برای حاضرین امکان سجده کردن به هنگام تلاوت آیه های سجده دار باشد واگر هیچ کدام ممکن نبود خود انسان باید در چنین مجالسی مثلا با خارج شدن از مجلس، مواظبت کرده که آیه های سجده دار به گوشش نخورد. [1] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 592، مسأله 1093. [2] همان ، آیات عظام شبیری زنجانی ومکارم شیرازی [3] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 595، مسأله 1097. [4] همان، مسأله 1099.
در جلسات تلاوت قرآن در مورد سوره های سجده دار همیشه مشکل ایجاد می شود (به خصوص برای خانم ها). لطفاً مراجع پاسخی داده و مشکل ما را حل کنند.
مطابق فتوای همه مراجع تقلید، برانسان واجب است بعد از خواندن یا شنیدن آیاتی که سجده ی واجب دارند ،سجده کند .
حضرت امام خمینی (ره) در این باره فرموده اند:"در هر یک از چهار سوره «و النجم، اقرء، الم تنزیل و حم سجده» یک آیه سجده است که اگر انسان بخواند یا گوش به آن دهد، بعد از تمام شدن آن آیه، باید فوراً سجده کند و اگر فراموش کرد، هر وقت یادش آمد باید سجده نماید.[1]
بعضی از مراجع معظم تقلید فرموده اند: حتی اگر بدون اختیار به آیه سجده گوش دهد یا این آیات بگوشش بخورد بنا بر احتیاط واجب باید سجده کند.[2]
لازم به تذکر است که در سجده های واجب قرآن نمیشود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد اما لازم نیست سایر شرایط معتبر در سجده ی نماز مراعات شود[3]، مثلا لازم نیست که روبروی قبله باشند یا طهارت و وضو داشته باشند. بلکه همین مقدار که حالت سجده را داشته باشد کافی است.
همچنین گفتن ذکر خاصی هم واجب نیست و حتی اگر ذکر نگوید و به قصد سجده پیشانی خود را به زمین بگذارد کافی است.[4]
بنابراین اگر انجام چنین سجده ای امکان پذیر نباشد، باید مشکل را از طریق دیگری حل کرد مثل این که از قاریان در خواست شود که در این گونه مجالس سوره های سجده دار تلاوت نکنند و یا برگزار کنندگان این گونه مجالس در جایی این جلسات را بر قرار کنند که برای حاضرین امکان سجده کردن به هنگام تلاوت آیه های سجده دار باشد واگر هیچ کدام ممکن نبود خود انسان باید در چنین مجالسی مثلا با خارج شدن از مجلس، مواظبت کرده که آیه های سجده دار به گوشش نخورد. [1] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص: 592، مسأله 1093.
[2] همان ، آیات عظام شبیری زنجانی ومکارم شیرازی
[3] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص: 595، مسأله 1097.
[4] همان، مسأله 1099.
- [سایر] میدانیم که خواندن قرآن به جز سورههای سجدهدار برای زن حائض مکروه است؛ آیا این به این معناست که ترک تلاوت قرآن بهتر است؟
- [آیت الله مظاهری] سوال : در ایران مرسوم شده است در جلسات اداری به هنگام تلاوت قرآن کریم پشت درب منتظر میمانند تا تلاوت تمام بشود و می گویند این عمل، احترام به قرآن است. سوال این است آیا ورود آرام بدون سروصدا به جلسه(به هنگام تلاوت) و نشستن و گوش دادن به تلاوت بهتر است یا پشت در منتظر ماندن؟
- [سایر] آیا مأموران دولت بطور کلی و به خصوص مدیران واحدهای دولتی می توانند از اجرای رای قطعی مراجع حل اختلاف خودداری نمایند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا کسی که در اعمال عمره یا حج یا خصوص طواف اجیر غیر باشد، می تواند به نیابت از شخص دیگری تبرّعاً یا استیجاراً قرآن تلاوت کند؟
- [آیت الله بهجت] آیا بر خانم ها لازم است که قبل از خواندن دعاهای وارده از و جود آیه یا آیات سوره های سجده دار تفحص کنند ویا آیا لازم است اطلاع کامل از متن سوره مذکور داشته باشند تا به جهل تقصیری به تلاوت آن ها نپردازند؟
- [آیت الله خامنه ای] یکی از مستحبات مکه، تلاوت قرآن و ختم آن است، آیا برای کسی که اعمال حج به جا می آورد و در روز عرفه و ایام تشریق، تلاوت قرآن را در عرفات و مشعر و منا ادامه می دهد، همان استحباب وجود دارد، یا خصوص شهر مکه است؟
- [آیت الله خامنه ای] یکی از مستحبات مکّه، تلاوت قرآن و ختم آن است، آیا برای کسی که اعمال حج به جا می آورد و در روز عرفه و ایام تشریق تلاوت قرآن را در عرفات و مشعر و منا ادامه می دهد، همان استحباب وجود دارد، یا خصوص شهر مکّه است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا کسی که برای اعمال عمره یا حج یا خصوص طواف، از طرف شخصی اجیر شده است، میتواند به نیابت از نفر دوم، به صورت تبرّعی یا استیجاری قرآن تلاوت کند؟
- [سایر] آیا شهید یا مؤمن در این دنیا میتوانند مشکل کسی را حل کنند؟ در آخرت چطور؟ آیا در قرآن و احادیث به آن اشاره شده است؟
- [سایر] به نام خدا؛ با عنایت به اینکه روایات بسیاری در خصوص برکات مداومت بر برخی سورههای قرآن مجید از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) نقل گردیده، آیا اشکالی وجود ندارد که به جای ختم کل قرآن کریم، بر تلاوت برخی از سورههای قرآن مجید به طور روزانه مداومت نمود؟