ایران
نام حکومت
آیا خوردن لابستر (lobster) و یا صدف های دریایی و هشت پا حرام است؟ اگر حرام است پس چرا در ایران هم فروخته می شود؟
خوردن لابستر[1]، صدف های دریایی و هشت پا حرام است. بر اساس منابع دینی، در باره حیوانات حلال گوشت و حرام گوشت ، ضوابط کلی و معیارهای متعددی وجود دارد؛ مثلاً برای حیوانات خشکی، یک سری ضوابط بیان شده، برای موجودات دریایی قانون دیگر ، و برای پرندگان .... معیاری که برای حلیت گوشت آبزیان بیان شده این است که دارای پولک(فلس) باشند. در روایتی محمد بن مسلم از امام باقر (ع) می پرسد: برای ما ماهی که دارای قشر (پولک) نیست می آورند، امام فرمودند: «هر ماهی که دارای قشر است بخور و هرچه که قشر ندارد نخور»[2]. منظور از قشر یا لایه، همان فلس و پولک است، چنان که در روایات آمده است.[3] مراجع عظام تقلید هم با استفاده از این روایات به بیان احکام آبزیان پرداخته اند. آنها فرموده اند: آنچه از روایات بدست می آید این است که گوشت حیوانات دریایی خورده نمی شود؛ یعنی خوردن آن حرام است مگر آن نوع از ماهی که پولک (فلس) داشته باشد. البته، میگو از این قائده ی کلی استثنا شده است. در مورد حلیت میگو روایت خاصی داریم که: «خوردن آن اشکال ندارد و میگو نوعی از ماهی است».[4] میگو از نظر نوع و جنس، گرچه فلس دار نیست، ولی از نظر حکم در حکم ماهی فلس دار است و خوردن آن اشکال ندارد، به عبارت دیگر این نوع از حیوان دریایی به جهاتی که فعلا بر ما معلوم نیست و لو این که فلس نداشته باشد، استثناء شده و در روایات حکم به حلیت آن گردیده است.[5] همچنین در مورد حرمت خرچنگ روایت خاصی داریم که: "خوردن جرّی (نوعی ماهی) و لاک پشت و خرچنگ حرام است."[6] بنابر این؛ لابستر، هشت پا و...تحت قائده ی کلی حرمت باقی می مانند. لازم به ذکر است؛ صرف حرام بودن چیزی مانعی برای خرید و فروش و یا صید آن نمی تواند باشد؛ چرا که حرمت خوردن چیزی، یک مسئله است وخرید و فروش آن مسئله ای دیگر. چه بسا چیزی خوردن و یا آشامیدن آن حرام باشد، ولی خرید و فروش آن اشکال نداشته باشد، مانند خون که خوردن آن حرام است ، ولی بخاطر منافع دیگر می توان به خرید و فروش آن اقدام کرد. بنابر این، خرید و فروش لابستر، صدف دریایی، و ... در بازار اگر برای خوردن نباشد، بلکه به جهت استفاده از منافع دیگر عقلایی باشد، جایز است. و لابستر، صدف دریایی، و ...چه بسا دارای منافع دیگر عقلایی باشند. برای اطلاع بیشتر به سؤال 744 مراجعه نمایید. [1] لابسترهای خاردار یا لابسترهای صخره ای انواعی از سخت پوستان عالی هستند که در نواحی قطب تا مناطق گرمسیری و حداکثر تا عمق 500 متری زیست می کنند. [2] شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 16، ص 397 و 398، روایت 1 باب 8، ابواب الاطعمه المحرمه. [3] همان، روایت 3 و 7. [4] وسائل الشیعة ، ص 408، روایت 5 و 12، کتاب الاطعمه المحرمة. [5] پاورقی وسائل الشیعه، ص 408. [6] وسائل‏الشیعة، ج 24، ص 146، کِتَابُ الْأَطْعِمَةِ وَ الْأَشْرِبَةِ، باب 16، ح 1.
خوردن لابستر[1]، صدف های دریایی و هشت پا حرام است. بر اساس منابع دینی، در باره حیوانات حلال گوشت و حرام گوشت ، ضوابط کلی و معیارهای متعددی وجود دارد؛ مثلاً برای حیوانات خشکی، یک سری ضوابط بیان شده، برای موجودات دریایی قانون دیگر ، و برای پرندگان .... معیاری که برای حلیت گوشت آبزیان بیان شده این است که دارای پولک(فلس) باشند. در روایتی محمد بن مسلم از امام باقر (ع) می پرسد: برای ما ماهی که دارای قشر (پولک) نیست می آورند، امام فرمودند: «هر ماهی که دارای قشر است بخور و هرچه که قشر ندارد نخور»[2]. منظور از قشر یا لایه، همان فلس و پولک است، چنان که در روایات آمده است.[3] مراجع عظام تقلید هم با استفاده از این روایات به بیان احکام آبزیان پرداخته اند. آنها فرموده اند: آنچه از روایات بدست می آید این است که گوشت حیوانات دریایی خورده نمی شود؛ یعنی خوردن آن حرام است مگر آن نوع از ماهی که پولک (فلس) داشته باشد. البته، میگو از این قائده ی کلی استثنا شده است. در مورد حلیت میگو روایت خاصی داریم که: «خوردن آن اشکال ندارد و میگو نوعی از ماهی است».[4] میگو از نظر نوع و جنس، گرچه فلس دار نیست، ولی از نظر حکم در حکم ماهی فلس دار است و خوردن آن اشکال ندارد، به عبارت دیگر این نوع از حیوان دریایی به جهاتی که فعلا بر ما معلوم نیست و لو این که فلس نداشته باشد، استثناء شده و در روایات حکم به حلیت آن گردیده است.[5] همچنین در مورد حرمت خرچنگ روایت خاصی داریم که: "خوردن جرّی (نوعی ماهی) و لاک پشت و خرچنگ حرام است."[6] بنابر این؛ لابستر، هشت پا و...تحت قائده ی کلی حرمت باقی می مانند. لازم به ذکر است؛ صرف حرام بودن چیزی مانعی برای خرید و فروش و یا صید آن نمی تواند باشد؛ چرا که حرمت خوردن چیزی، یک مسئله است وخرید و فروش آن مسئله ای دیگر. چه بسا چیزی خوردن و یا آشامیدن آن حرام باشد، ولی خرید و فروش آن اشکال نداشته باشد، مانند خون که خوردن آن حرام است ، ولی بخاطر منافع دیگر می توان به خرید و فروش آن اقدام کرد. بنابر این، خرید و فروش لابستر، صدف دریایی، و ... در بازار اگر برای خوردن نباشد، بلکه به جهت استفاده از منافع دیگر عقلایی باشد، جایز است. و لابستر، صدف دریایی، و ...چه بسا دارای منافع دیگر عقلایی باشند. برای اطلاع بیشتر به سؤال 744 مراجعه نمایید. [1] لابسترهای خاردار یا لابسترهای صخره ای انواعی از سخت پوستان عالی هستند که در نواحی قطب تا مناطق گرمسیری و حداکثر تا عمق 500 متری زیست می کنند. [2] شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 16، ص 397 و 398، روایت 1 باب 8، ابواب الاطعمه المحرمه. [3] همان، روایت 3 و 7. [4] وسائل الشیعة ، ص 408، روایت 5 و 12، کتاب الاطعمه المحرمة. [5] پاورقی وسائل الشیعه، ص 408. [6] وسائل‏الشیعة، ج 24، ص 146، کِتَابُ الْأَطْعِمَةِ وَ الْأَشْرِبَةِ، باب 16، ح 1.
عنوان سوال:
آیا خوردن لابستر (lobster) و یا صدف های دریایی و هشت پا حرام است؟ اگر حرام است پس چرا در ایران هم فروخته می شود؟
پاسخ:
خوردن لابستر[1]، صدف های دریایی و هشت پا حرام است. بر اساس منابع دینی، در باره حیوانات حلال گوشت و حرام گوشت ، ضوابط کلی و معیارهای متعددی وجود دارد؛ مثلاً برای حیوانات خشکی، یک سری ضوابط بیان شده، برای موجودات دریایی قانون دیگر ، و برای پرندگان ....
معیاری که برای حلیت گوشت آبزیان بیان شده این است که دارای پولک(فلس) باشند.
در روایتی محمد بن مسلم از امام باقر (ع) می پرسد: برای ما ماهی که دارای قشر (پولک) نیست می آورند، امام فرمودند: «هر ماهی که دارای قشر است بخور و هرچه که قشر ندارد نخور»[2]. منظور از قشر یا لایه، همان فلس و پولک است، چنان که در روایات آمده است.[3]
مراجع عظام تقلید هم با استفاده از این روایات به بیان احکام آبزیان پرداخته اند.
آنها فرموده اند: آنچه از روایات بدست می آید این است که گوشت حیوانات دریایی خورده نمی شود؛ یعنی خوردن آن حرام است مگر آن نوع از ماهی که پولک (فلس) داشته باشد.
البته، میگو از این قائده ی کلی استثنا شده است. در مورد حلیت میگو روایت خاصی داریم که: «خوردن آن اشکال ندارد و میگو نوعی از ماهی است».[4]
میگو از نظر نوع و جنس، گرچه فلس دار نیست، ولی از نظر حکم در حکم ماهی فلس دار است و خوردن آن اشکال ندارد، به عبارت دیگر این نوع از حیوان دریایی به جهاتی که فعلا بر ما معلوم نیست و لو این که فلس نداشته باشد، استثناء شده و در روایات حکم به حلیت آن گردیده است.[5]
همچنین در مورد حرمت خرچنگ روایت خاصی داریم که:
"خوردن جرّی (نوعی ماهی) و لاک پشت و خرچنگ حرام است."[6]
بنابر این؛ لابستر، هشت پا و...تحت قائده ی کلی حرمت باقی می مانند.
لازم به ذکر است؛ صرف حرام بودن چیزی مانعی برای خرید و فروش و یا صید آن نمی تواند باشد؛ چرا که حرمت خوردن چیزی، یک مسئله است وخرید و فروش آن مسئله ای دیگر. چه بسا چیزی خوردن و یا آشامیدن آن حرام باشد، ولی خرید و فروش آن اشکال نداشته باشد، مانند خون که خوردن آن حرام است ، ولی بخاطر منافع دیگر می توان به خرید و فروش آن اقدام کرد. بنابر این، خرید و فروش لابستر، صدف دریایی، و ... در بازار اگر برای خوردن نباشد، بلکه به جهت استفاده از منافع دیگر عقلایی باشد، جایز است. و لابستر، صدف دریایی، و ...چه بسا دارای منافع دیگر عقلایی باشند.
برای اطلاع بیشتر به سؤال 744 مراجعه نمایید.
[1] لابسترهای خاردار یا لابسترهای صخره ای انواعی از سخت پوستان عالی هستند که در نواحی قطب تا مناطق گرمسیری و حداکثر تا عمق 500 متری زیست می کنند.
[2] شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 16، ص 397 و 398، روایت 1 باب 8، ابواب الاطعمه المحرمه.
[3] همان، روایت 3 و 7.
[4] وسائل الشیعة ، ص 408، روایت 5 و 12، کتاب الاطعمه المحرمة.
[5] پاورقی وسائل الشیعه، ص 408.
[6] وسائلالشیعة، ج 24، ص 146، کِتَابُ الْأَطْعِمَةِ وَ الْأَشْرِبَةِ، باب 16، ح 1.
- [سایر] حکم شرعی خوردن شاه میگو ی خوراکی (لابستر = lobster) چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا خوردن لابستر (گونهای خرچنگ دریایی) حلال است یا حرام؟
- [آیت الله سیستانی] خوردن صدف دریایی حلال است ؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا خوردن محتویات صدف دریایی حلال است؟
- [آیت الله سیستانی] نظر اسلام در مورد خوردن صدف ، خرچنگ و حیوانات دیگر دریایی چیست ؟ آیاحکمی کلی در مورد حلال یا حرام بودن موجودات دریایی وجود دارد ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خوردن صدف دریایی با توجه به خواص دارویی که دارد جایز است؟
- [سایر] علت جواز خوردن میگو و حرمت خوردن سرطان و خرچنگ دریایی چیست؟ لطفا توضیح دهید که فرق جنس و نوع و پوست این دو چیست؟
- [سایر] به نظر مراجع تقلید خوردن ماهی کولی که در بازار ایران موجود است حلال است یا حرام؟
- [آیت الله خامنه ای] فروش و صادرات آبزیان حرام گوشت یا حلال گوشتی که در آب مرده به کسانی که در دین و مذهبشان خوردن آن ها را جایز می دانند، جایز است؟ اگر جهت امری غیر از خوردن فروخته شود چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زرتشتیان ایران اهل کتاب محسوب می گردند؟ اگر آنها مرا به جشن عروسی دعوت کنند شرکت در مراسم آنها و خوردن از غذای آنها حرام است یا اینکه اشکالی ندارد؟ آیا می توانم در عروسی آنها شرکت نمایم؟
- [آیت الله مظاهری] اگر ملخ را چه بیابانی و چه دریایی با دست یا به وسیله دیگری زنده بگیرند بعد از جان دادن خوردن آن حلال است و لازم نیست کسی که آن را می‌گیرد مسلمان باشد و در موقع گرفتن نام خدا را ببرد، ولی اگر ملخ به خودی خود مرده باشد یا هنوز بال در نیاورده باشد و کسی آن را بگیرد خوردن آن حرام است.
- [آیت الله وحید خراسانی] خوردن گوشت مرغ خانگی و کبوتر و اقسام گنجشک حلال است و بلبل و سار و چکاوک از قسم گنجشک است و شب پره و طاووس و جمیع انواع کلاغ و هر پرنده ای که مثل شاهین و عقاب و باز چنگال دارد یا هنگام پرواز بال زدنش کمتر از صاف نگهداشتن بالش باشد حرام است و همچنین هر مرغی که چینه دان و سنگدان و خار پشت پا ندارد مگر ان که معلوم باشد که بال زدنش بیشتر از صاف نگهداشتن ان است که در این صورت حلال است و کشتن پرستوک و هدهد و خوردن گوشت انها مکروه است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] خوردن گوشت مرغ خانگی و کبوتر و اقسام گنجشک حلال است و بلبل و سار و چکاوک از قسم گنجشک است و شب پره و طاووس و جمیع انواع کلاغ و هر پرنده ای که مثل شاهین و عقاب و باز چنگال دارد یا هنگام پرواز بال زدنش کمتر از صاف نگهداشتن بالش باشد؛ حرام است و همچنین هر مرغی که چینه دان و سنگدان و خار پشت پا ندارد مگر آنکه بال زدنش از صاف نگهداشتن بالش بیشتر باشد و خوردن گوشت پرستوک و هدهد مکروه است.
- [آیت الله خوئی] خوردن گوشت مرغ خانگی و کبوتر و اقسام گنجشک حلال است، و بلبل و سار و چکاوک از قسم گنجشک است، و شبپره و طاووس و جمیع انواع کلاغ و هر پرندهای که مثل شاهین و عقاب و باز چنگال دارد یا هنگام پرواز بال زدنش کمتر از صاف نگهداشتن بالش باشد حرام است و همچنین هر مرغی که چینهدان و سنگدان خار پشت پا ندارد مگر آنکه معلوم باشد که بال زدنش بیشتر از صاف نگهداشتن اوست که در این صورت حلال است. و خوردن گوشت پرستو و هدهد مکروه است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] هر پرندهای که مانند شاهین و عقاب و باز چنگال دارد یا بال زدنش در هنگام پرواز کمتر از صاف نگه داشتن بالهایش باشد حرام است، همچنین شب پره (یعنی خفّاش) و طاووس و بنا بر احتیاط واجب همه انواع کلاغ حرام می‌باشد. در دیگر پرندگان اگر روشن باشد که چنگال ندارد و بال زدنش از صاف نگهداشتن کمتر نیست حلال است و اگر چنگالدار بودن پرنده و کیفیت پروازش معلوم نباشد، چنانچه چینهدان یا سنگدان یا خارپشت پا داشته باشد حلال وگرنه حرام می‌باشد. مرغ خانگی و کبوتر و گنجشک و پرندگان دیگر راسته سبکبالان (=راسته گنجشکان) همچون بلبل و سار و چکاوک از پرندگان حلال گوشت میباشند و احتیاط مستحبّ آن است که از خوردن گوشت پرستو و هدهد خودداری کنند و کشتن هر نوع پرندهای که در منزل انسان مأوا گزیده است مکروه است.
- [آیت الله علوی گرگانی] شیر دادنی که علّت محرم شدن است هشت شرط دارد: اوّل بچه شیر زن زنده را بخورد پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد فائده ندارد; دوم شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر شیر بچهای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند به واسطه آن شیر بچه به کسی محرم نمیشود; سوم بچه شیر از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد; چهارم شیر، خالص و با چیز دیگر مخلوط نباشد; پنجم شیر از یک شوهر باشد پس اگر زن شیردهی را طلاق دهند بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود وتا موقع زاییدن، شیری که از شوهر اوّل داشته باقی باشد ومثلاً هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اوّل وهفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچهای بدهد، آنچه به کسی محرم نمیشود; ششم بچه به واسطه مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند بنابر احتیاط واجب کسانی که به واسطه شیر خوردن با آن بچه محرم میشوند، باید با او ازدواج نکنند ونگاه محرمانه هم به او ننمایند; هفتم پانزده مرتبه یا یک شبانه روز به طوریکه در مسأله بعد گفته می‌شود، شیر سیر بخورد یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده وگوشت در بدنش روییده است بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحبّ آن است کسانی که به واسطه شیر خوردن او با او محرم میشوند، ازدواج نکنند ونگاه محرمانه به او ننمایند; هشتم دو سالبچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال، او را شیر دهند به کسیمحرم نمیشود، بلکه اگر مثلاً پیش از تمام شدن دو سال، چهارده مرتبه و بعد از آن ، یک مرتبه شیر بخورد به کسی محرم نمیشود، ولی چنانچه از موقع زاییدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد وشیر اوباقی باشد و بچهای را شیر دهد آن بچه به کسانی که گفته شد، محرممیشود.
- [آیت الله بروجردی] شیر دادنی که علت محرم شدن است هشت شرط دارد:اوّل:بچه شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، فایده ندارد.دوم:شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر شیر بچهای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، به واسطهی آن شیر بچه به کسی محرم نمیشود.سوم:بچه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد.چهارم:شیر خالص و با چیز دیگر مخلوط نباشد.پنجم:شیر از یک شوهر باشد، پس اگر زن شیر دهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زائیدن شیری که از شوهر اوّل داشته باقی باشد و مثلاً هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اوّل و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچّهای بدهد، آن بچّه به کسی محرم نمیشود.ششم:بچّه به واسطهی مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند بنا بر احتیاط واجب کسانی که به واسطهی شیر خوردن به آن بچّه محرم میشوند، باید با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند.هفتم:پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز به طوری که در مسأله بعد گفته می‌شود شیر سیر بخورد، یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحب آن است کسانی که به واسطهی شیر خوردن او، به او محرم میشوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند.هشتم:دو سال بچّه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال او را شیر دهند به کسی محرم نمیشود، بلکه اگر مثلاً پیش از تمام شدن دو سال چهارده مرتبه و بعد از آن، یک مرتبه شیر بخورد به کسی محرم نمیشود، ولی چنانچه از موقع زاییدنِ زن شیر ده، بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچهای را شیر دهد، آن بچه به کسانی که گفته شد محرم می‌شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] شیر دادنی که علت محرم شدن است هشت شرط دارد اول بچه شیر زن زنده را بخورد پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد اثر ندارد دوم شیر ان زن به ولادت بوده و از حرام نباشد پس اگر شیری را که از زنا پیدا شده به بچه دیگر بدهند به واسطه ان شیر بچه به کسی محرم نمی شود سوم بچه شیر را از پستان بمکد پس اگر شیر را در گلوی او بریزند اثری ندارد چهارم شیر خالص باشد و با چیز دیگر مخلوط نباشد پنجم شیر از یک شوهر باشد پس اگر زن شیر دهی را طلاق دهند بعد شوهر دیگری کند و از او ابستن شود و تا موقع زاییدن شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد و مثلا هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اول و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچه ای بدهد ان بچه به کسی محرم نمی شود ششم بچه شیر را قی نکند و اگر قی کند بنابر احتیاط باید کسانی که به واسطه شیر خوردن به ان بچه محرم می شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند هفتم پانزده مرتبه یا یک شبانه روز به طوری که در مساله بعد می اید شیر سیر بخورد یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از ان شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است و اگر ده مرتبه به او شیر داده شود احتیاط مستحب ان است که کسانی که به واسطه شیر خوردن به او محرم می شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه به او ننمایند هشتم دو سال بچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال او را شیر دهند به کسی محرم نمی شود بلکه اگر مثلا پیش از تمام شدن دو سال هشت مرتبه و بعد از ان هفت مرتبه شیر بخورد به کسی محرم نمی شود ولی چنانچه از موقع زاییدن زن شیرده بیشتر از دوسال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه ای را شیر دهد ان بچه به کسانی که ذکر شد محرم می شود
- [آیت الله سیستانی] در بعضی روایات چند چیز در کشتن حیوانات مکروه شمرده شده است : 1 پیش از بیرون آمدن روح ، پوست حیوان را بکنند . 2 در جائی حیوان را بکشند که حیوان دیگر که از جنس اوست آن را ببیند . 3 در شب ذبح کنند یا پیش از ظهر روز جمعه ، ولی در صورت احتیاج کراهت ندارد . 4 خود انسان چهارپائی را که پرورش داده است بکشد . احکام شکار کردن با اسلحه مسأله ???? اگر حیوان حلالگوشت وحشی را با اسلحه شکار کنند و بمیرد، با پنج شرط، حلال و بدنش پاک است: اوّل: آنکه اسلحه شکار مثل کارد و شمشیر برنده باشد، یا مثل نیزه و تیر باشد که بدن حیوان را پاره می‌کند، و در قسم دوّم اگر سلاح سرنیزه نداشته باشد، شرط حلال شدن این است که بدن حیوان را مجروح و پاره کند، و اگر سرنیزه داشته باشد کافی است که آن را بکشد هرچند مجروح نسازد، و اگر بهوسیله دام یا چوب، و سنگ و مانند اینها حیوانی را شکار کنند و بمیرد پاک نمیشود، و خوردن آن هم حرام است. و همچنین است بنا بر احتیاط واجب اگر با چیز تیزی که سلاح نیست مانند سوزنهای بزرگ یا چنگال، یا سیخ کباب و مانند آن حیوان را شکار کنند، و اگر حیوانی را با تفنگ شکار کنند چنانچه گلوله آن در بدن حیوان فرو رود و آن را پاره کند، پاک و حلال است، چه گلوله تیز و مخروطی باشد چه نباشد، و لازم نیست گلوله از جنس آهن باشد، ولی اگر گلوله در بدن حیوان فرو نرود بلکه آن را به سبب فشار بکشد، یا به واسطه حرارتش بدن حیوان را بسوزاند و حیوان بمیرد، پاک و حلال بودنش اشکال دارد. دوّم: کسی که شکار می‌کند باید مسلمان باشد یا بچه مسلمان باشد که خوب و بد را بفهمد، و اگر کافر غیر کتابی، یا کسی که در حکم کافر است مانند نواصب حیوانی را شکار نماید، آن شکار حلال نیست، بلکه کافر کتابی هم اگر حیوانی را شکار کند و نام خدا را هم ببرد، آن حیوان بنا بر احتیاط واجب حلال نمیشود. سوّم: اسلحه را برای شکار کردن حیوان بکار برد، و اگر مثلاً جایی را نشانه بگیرد و اتفاقاً حیوانی را بکشد، آن حیوان پاک نیست، و خوردن آن هم حرام است، ولی اگر به قصد شکار حیوان بخصوصی تیراندازی کند و بجای آن دیگری را بکشد، حلال است. چهارم: در وقت بکار بردن اسلحه، نام خدا را ببرد و چنانچه پیش از خوردن به هدف نام خدا را ببرد نیز کافی است، و اگر عمداً نام خدا را نبرد شکار حلال نمیشود، ولی اگر فراموش کند اشکال ندارد. پنجم: وقتی صیاد به حیوان برسد که مرده باشد، یا اگر زنده است بهاندازه سربریدن آن وقت نباشد، و چنانچه بهاندازه سربریدن وقت باشد و سر حیوان را نبرد تا بمیرد، حرام است. مسأله ???? اگر دو نفر حیوانی را شکار کنند، و یکی از آنان شرایط گذشته را رعایت کند، ولی دیگری رعایت نکند، مثلاً یکی از آن دو نام خدا را ببرد، و دیگری عمداً نام خدا را نبرد، آن حیوان حلال نیست. مسأله ???? اگر بعد از آنکه حیوانی را تیر زدند مثلاً در آب بیفتد، و انسان بداند که حیوان به واسطه هر دو تیر و افتادن در آب جان داده است، حلال نیست، بلکه اگر نداند که جان دادن آن فقط به واسطه تیر بوده است، نیز حلال نمیباشد. مسأله ???? اگر با سگ غصبی یا اسلحه غصبی، حیوانی را شکار کند، شکار حلال است و مال خود او می‌شود، ولی گذشته از اینکه گناه کرده، باید اجرت اسلحه یا سگ را به صاحبش بدهد. مسأله ???? اگر با وسیله شکار چون شمشیر بعضی از اعضای بدن حیوان مانند دست و پا را از او جدا کنند، آن عضو حرام می‌باشد، ولی چنانچه آن حیوان را با مراعات شرایط گذشته در مسأله (????) سر ببرند، باقیمانده بدن او حلال می‌شود؛ و اما اگر وسیله شکار با شرایط گذشته بدن حیوان را دو قسمت کند، و سر و گردن در یک قسمت بماند، و انسان وقتی برسد که حیوان جان داده باشد، هر دو قسمت حلال است. و همچنین است اگر حیوان زنده باشد ولی بهاندازه سربریدن وقت نباشد، اما اگر بهاندازه سربریدن وقت باشد و ممکن باشد که مقداری زنده بماند، قسمتی که سر و گردن ندارد، حرام، و قسمتی که سر و گردن دارد، اگر سر آن را به دستوری که قبلاً گذشت ببرند، حلال، وگرنه آن هم حرام می‌باشد. مسأله ???? اگر با چوب یا سنگ، یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح نیست حیوانی را دو قسمت کنند، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام است، و قسمتی که سر و گردن دارد، اگر زنده باشد و ممکن باشد که مقداری زنده بماند و سر آن را به دستوری که قبلاً گذشت ببرند، حلال، وگرنه آن قسمت هم حرام می‌باشد. مسأله ???? اگر حیوانی را شکار کنند، یا سر ببرند و بچه زندهای از آن بیرون آید، چنانچه آن بچه را به دستوری که قبلاً گذشت سر ببرند، حلال، وگرنه حرام می‌باشد. مسأله ???? اگر حیوانی را شکار کنند، یا سر ببرند و بچه مردهای از شکمش بیرون آورند، در صورتی که مردن بچه پیش از کشتن آن حیوان نباشد، و همچنین به سبب دیر بیرون آوردنش از شکم آن حیوان نمرده باشد، چنانچه خلقت آن بچه کامل باشد و مو یا پشم در بدنش روییده باشد، پاک و حلال است. شکار کردن با سگ شکاری مسأله ???? اگر سگ شکاری، حیوان وحشی حلالگوشتی را شکار کند، پاک بودن و حلال بودن آن حیوان شش شرط دارد: اوّل: سگ بهطوری تربیت شده باشد که هر وقت آن را برای گرفتن شکار بفرستند برود، و هر وقت از رفتن جلوگیری کنند بایستد، ولی اگر پس از نزدیک شدن به شکار و دیدن آن نتوان از او جلوگیری کرد، ضرر ندارد، و اگر عادتش این باشد که پیش از رسیدن صاحبش از شکار میخورد، ضرر ندارد، و همچنین اگر عادت به خوردن خون شکار داشته باشد، اشکال ندارد، ولی بنا بر احتیاط واجب شرط است که عادتش چنین باشد که اگر صاحبش خواست شکار را از او بگیرد به ممانعت و ستیز برنخیزد. دوّم: صاحبش آن را بفرستد، و اگر از پیش خود دنبال شکار رود و حیوانی را شکار کند، خوردن آن حیوان حرام است، بلکه اگر از پیش خود دنبال شکار رود و بعداً صاحبش صدا بزند که زودتر آن را به شکار برساند، اگرچه به واسطه صدای صاحبش شتاب کند بنا بر احتیاط واجب باید از خوردن آن شکار خودداری نماید. سوّم: کسی که سگ را میفرستد باید مسلمان باشد، به تفصیلی که در شرایط شکار با اسلحه گذشت. چهارم: شکارچی وقت فرستادن سگ، یا پیش از رسیدنش به حیوان، نام خدا را ببرد، و اگر عمداً نام خدا را نبرد، آن شکار حرام است، ولی اگر فراموش کند اشکال ندارد. پنجم: شکار به واسطه زخمی که از دندان سگ پیدا کرده است بمیرد، پس اگر سگ شکار را خفه کند یا شکار از دویدن یا ترس بمیرد، حلال نیست. ششم: کسی که سگ را فرستاده است، وقتی برسد که حیوان مرده باشد، یا اگر زنده است بهاندازه سربریدن آن وقت نباشد ولی نه از جهت تأخیر غیر معمول در رسیدن به شکار اما اگر وقتی برسد که بهاندازه سربریدن وقت باشد و سر حیوان را نبرد تا بمیرد، حلال نیست. مسأله ???? کسی که سگ را فرستاده اگر وقتی برسد که بتواند سر حیوان را ببرد، چنانچه به واسطه تهیه مقدمات آن مانند بیرون آوردن کارد وقت بگذرد و آن حیوان بمیرد، حلال است، ولی اگر چیزی همراه او نباشد که با آن سر حیوان را ببرد و حیوان بمیرد بنا بر احتیاط واجب حلال نمیشود، البته در این حال اگر آن حیوان را رها کند که سگ او را بکشد، حلال می‌شود. مسأله ???? اگر چند سگ را بفرستد و با هم حیوانی را شکار کنند، چنانچه همه آنها دارای شرطهایی که در مسأله (????) گفته شد بودهاند، شکار حلال است، و اگر یکی از آنها دارای آن شرطها نبوده، شکار حرام است. مسأله ???? اگر سگ را برای شکار حیوانی بفرستد و آن سگ حیوان دیگری را شکار کند، آن شکار حلال و پاک است، و نیز اگر آن حیوان را با حیوان دیگری شکار کند، هر دوی آنها حلال و پاک می‌باشد. مسأله ???? اگر چند نفر با هم سگ را بفرستند و یکی از آنها عمداً نام خدا را نبرد، آن شکار حرام است، و نیز اگر یکی از سگهایی را که فرستادهاند بهطوری که در مسأله (????) گفته شد تربیت شده نباشد، آن شکار حرام می‌باشد. مسأله ???? اگر باز، یا حیوان دیگری غیر سگ شکاری، حیوانی را شکار کند، آن شکار حلال نیست، ولی اگر وقتی برسند که حیوان زنده باشد و به دستوری که قبلاً گذشت سر آن را ببرند، حلال است. صید ماهی و ملخ مسأله ???? اگر ماهیای که در اصل خلقتش فلس دار باشد هرچند از جهت عارضی فلس از او جدا شده باشد زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است. و چنانچه در آب بمیرد پاک است، ولی خوردن آن حرام می‌باشد، هرچند با وسیلهای مانند زهر بمیرد، مگر اینکه در تور ماهیگیر در آب بمیرد که در این صورت خوردنش حلال است. و ماهی بیفلس را اگرچه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، حرام است. مسأله ???? اگر ماهی از آب بیرون بیفتد، یا موج آن را بیرون بیندازد، یا آب فرو رود و ماهی در خشکی بماند، چنانچه پیش از آنکه بمیرد، با دست یا بهوسیله دیگر کسی آن را بگیرد، بعد از جان دادن حلال است، و اگر قبل از گرفتن بمیرد، حرام است. مسأله ???? کسی که ماهی را صید می‌کند، لازم نیست مسلمان باشد و در موقع گرفتن آن نام خدا را ببرد، ولی مسلمان باید ببیند، یا از راه دیگری اطمینان داشته باشد که او را زنده از آب گرفته، یا آنکه در تور او در آب مرده است. مسأله ???? ماهی مردهای که معلوم نیست آن را زنده از آب گرفتهاند یا مرده، چنانچه در دست مسلمان باشد و در آن تصرفی می‌کند که دلیل بر حلال بودن آن است مانند فروختن یا خوردن، حلال است، و اگر در دست کافر باشد، اگرچه بگوید آن را زنده گرفتهام، حرام می‌باشد، مگر آنکه انسان اطمینان کند که او را زنده از آب گرفته یا آنکه در تور او در آب مرده است. مسأله ???? خوردن ماهی زنده جایز است. مسأله ???? اگر ماهی زنده را بریان کنند، یا در بیرون آب پیش از جان دادن بکشند، خوردنش جایز است. مسأله ???? اگر ماهی را بیرون آب دو قسمت کنند، و یک قسمت آن در حالی که زنده است در آب بیفتد، خوردن قسمتی را که بیرون آب مانده جایز است. مسأله ???? اگر ملخ را با دست یا بهوسیله دیگری زنده بگیرد، بعد از جان دادن آن حلال است، و لازم نیست کسی که آن را می‌گیرد مسلمان باشد، و در موقع گرفتن نام خدا را ببرد، ولی اگر ملخ مردهای در دست کافر باشد و معلوم نباشد که آن را زنده گرفته است یا نه، اگرچه بگوید زنده گرفتهام حرام است. مسأله ???? خوردن ملخی که بال درنیاورده است و نمیتواند پرواز کند، حرام است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شیر دادنی که علت محرم شدن است هشت شرط دارد: اول: بچه شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد فایده ندارد. دوّم: شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر شیر بچه ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، بواسطه آن شیر، بچه به کسی محرم نمی شود. سوّم: شیر از ولادت باشد، بنابر این اگر پستان بدون تولّد فرزندی شیر پیدا کند و بچه از آن شیر بخورد سبب محرمیّت نمی شود. چهارم: بچه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد. پنجم: شیر از یک شوهر باشد. پس اگر زن شیر دهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زائیدن، شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد و مثلا هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اول و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوّم به بچه ای بدهد، آن بچه به کسی محرم نمی شود. ششم: بچه بواسطه مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند، بنابر احتیاط واجب کسانی که بواسطه شیر خوردن به آن بچه محرم می شوند، باید با او ازدوج نکنند، و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هفتم: پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز بطوری که در مسأله بعد گفته می شود شیر سیر بخورد یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر بدهند در صورتی که بین آن ده مرتبه هیچ فاصله ای نباشد یعنی کودک شیر فرد دیگر یا طعام نخورده باشد، احتیاط واجب آن است که کسانی که بواسطه شیر خوردن او به او محرم می شوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هشتم: دو سال بچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال، او را شیر دهند به کسی محرم نمی شود، بلکه اگر مثلا پیش از تمام شدن دو سال، هشت مرتبه و بعد از آن، هفت مرتبه شیر بخورد، به کسی محرم نمی شود، ولی چنانچه از موقع زاییدن زن شیر ده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه ای را شیر دهد احتیاط واجب در ترک ازدواج و ترک معامله محرمیّت است.