خیر. روایاتی که درباره ی مقدار و کیفیت ثواب نماز و روزه در روزها و ماه های خاص، یا نماز و روزه در محل های خاص مثل مکه و مدینه وارد شده است، دلیل بر بالا بودن ارزش و پاداش عبادت در چنین زمان ها و مکان های است. اما از نظر جانشینی چنین اعمالی، برای اعمال واجبی که از انسان قضا شده – مانند نماز و روزه و ... - در صورتی که با نیت قضا انجام شوند، جایگزین یک روز خواهند بود نه بیشتر از آن. به بیانی دیگر، بدیهی است که این روزه هنگامی جایگزین روزه ی قضای رمضان می شود که نیت شخص روزه دار، نیت قضای رمضان باشد و الا ّ اگر روزه ی مستحبی نیت کند، نه تنها جایگزین قضای رمضان نمی شود، بلکه اساساً تا زمانی که انسان قضای روزه ی واجب بر ذمه اش باشد، نمی تواند روزه ی مستحبی بگیرد، بر خلاف نماز که با داشتن نماز قضا، می تواند نماز مستحبی بخواند.[1] [1] اجوبة الاستفتاءات فی الصوم، ص21.
طبق روایات هر کس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد، ثواب یک ماه روزه را دارد. از این روایت می توان برای ادای روزه های قضای یک ماه رمضان استفاده کرد؟
خیر. روایاتی که درباره ی مقدار و کیفیت ثواب نماز و روزه در روزها و ماه های خاص، یا نماز و روزه در محل های خاص مثل مکه و مدینه وارد شده است، دلیل بر بالا بودن ارزش و پاداش عبادت در چنین زمان ها و مکان های است. اما از نظر جانشینی چنین اعمالی، برای اعمال واجبی که از انسان قضا شده – مانند نماز و روزه و ... - در صورتی که با نیت قضا انجام شوند، جایگزین یک روز خواهند بود نه بیشتر از آن. به بیانی دیگر، بدیهی است که این روزه هنگامی جایگزین روزه ی قضای رمضان می شود که نیت شخص روزه دار، نیت قضای رمضان باشد و الا ّ اگر روزه ی مستحبی نیت کند، نه تنها جایگزین قضای رمضان نمی شود، بلکه اساساً تا زمانی که انسان قضای روزه ی واجب بر ذمه اش باشد، نمی تواند روزه ی مستحبی بگیرد، بر خلاف نماز که با داشتن نماز قضا، می تواند نماز مستحبی بخواند.[1]
[1] اجوبة الاستفتاءات فی الصوم، ص21.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی روزه ی قضای خود یا پدر و مادر را در ماه رجب و شعبان گرفت، آیا ثواب رجب و شعبان را هم دارد؟
- [سایر] نمی دانم فردا اول ماه رمضان است یا آخر شعبان، آیا گرفتن روزه واجب است؟ به چه نیت روزه بگیرم؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که یقین دارد تا ماه رمضان آینده قدرت گرفتن قضای روزة رمضان گذشته را نخواهد داشت آیا می تواند کفّاره را بدهد؟ و یا باید تا آخر شعبان منتظر بماند و در روز آخر شعبان به وظیفه ی کفّاره عمل نماید؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی نذر کند که در روز آخر ماه شعبان آینده روزه بگیرد و یک روزه قضای ماه رمضان هم به عهده اش بیاید اگر تا ماه شعبان آینده روزه را نگیرد تا وقت تنگ شود کدام یک از روزه های نذر معین یا قضا مقدم هستند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر یوم الشک بین آخر شعبان و اول رمضان را به نیّت شعبان روزه گرفت، سپس نیّت افطار کرد و قبل از ظهر یا قبل از افطار معلوم شد که رمضان بوده، در این صورت اگر نیّت رمضان کند روزه اش صحیح است؟ وظیفه چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر یوم الشک بین آخر شعبان و اول رمضان را به نیّت شعبان روزه گرفت، سپس نیّت افطار کرد و قبل از ظهر یا قبل از افطار معلوم شد که رمضان بوده است؛ در این صورت، اگر نیّت رمضان کند روزهاش صحیح است؟
- [آیت الله بروجردی] شخص یوم الشک به عنوان آخر شعبان قصد روزه کرده، بعداً قبل از ظهر همان یوم الشک به ذهنش رسیده که قضای رمضان از سابق در ذمّه داشته، پس نیّت استحبابی آخر شعبان را مبدّل به قضا نموده، در این صورت، با حفظ این که عدول از صوم به صوم دیگر جایز نیست، واجبین کانا، أو مستحبّی ن، أو مختلفین. در صورت بقای اشتباه للتالی این صوم عوض قضاء مذکور محسوب است یاخیر؟ و در صورت رفع اشتباه و معلوم شدن یوم الشک از رمضان، این صوم عوض رمضان محسوب است یا خیر؟
- [سایر] منسوبین ماه رجب، شعبان و رمضان چه کسانی هستند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی روزی را که مردّد بین آخر شعبان و اول رمضان است، افطار کند، از نظر قضا و کفّاره چه حکمی دارد؟ اگر روزی را که مردّد بین آخر رمضان و اول شوال است، افطار کند، حکمش چیست؟
- [سایر] علاوه بر اینکه در ماه رمضان روزه واجب است می بینیم که در ماه هایی مانند رجب و شعبان روزه گرفتن مستحب است. سؤالم این است که روزه چه آثار تربیتی بر انسان می گذارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] روزه عید فطر وقربان، حرام است و نیز روزی را که انسان نمیداند آخر شعبان است یا اوّل رمضان، اگر به نیّت اوّل رمضان روزه بگیرد حرام میباشد.
- [آیت الله خوئی] اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان، به نیت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است باید نیت روزه رمضان کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اوّل رمضان به نیّت روزه قضا یا روزه مستحبّی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است، باید نیّت روزه رمضان کند.
- [آیت الله بهجت] اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان، به نیت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است، باید نیت روزه رمضان کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] روزه عید فطر و قربان حرام است و روزی را که انسان نمیداند آخر شعبان است یا اول رمضان اگر بخواهد روزه بگیرد باید به نیّت ماه شعبان روزه بگیرد و اگر به نیت اول ماه رمضان روزه بگیرد، حرام میباشد، همچنین اگر نیّت کند که اگر ماه شعبان باشد روزه مستحبی و اگر ماه رمضان باشد روزه واجب میگیرم، چنانچه در مسأله 1577 گذشت.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اوّل رمضان، به نیّت روزه قضا یا روزه مستحبّی ومانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است، باید نیّت روزه رمضان کند.
- [آیت الله سبحانی] اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان، به نیّت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است، باید نیت روزه رمضان کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان، به نیت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است، باید نیت روزه رمضان کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر روزی را که شک دارد اخر شعبان است یا اول ماه رمضان به نیت روزه قضا و مانند ان یا روزه مستحبی روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است باید نیت روزه ماه رمضان کند
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان؛ به نیت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است؛ باید نیت روزه ماه رمضان کند.