آنچه که در وضو لازم است، شستن دست راست و چپ[1] از آرنج تا نوک انگشتان است که تمام اطراف آن باید شسته شود ولی مستحب است مردها از قسمت بیرونی آرنج شروع کنند و زنها از قسمت داخلی آن.[2] ، [3] [1] . گرچه برخی از فقها شستن دستها را قبل از وضو مستحب دانسته‌اند و روایتی نقل کرده‌اند: عبید اللّٰه بن علی الحلبی قال: سألته عن الوضوء کم یفرغ الرجل علی یده الیمنی قبل أن یدخلها فی الإناء؟ قال: «واحدة من حدث البول، و اثنتان من حدث الغائط و ثلاث من الجنابة»، ولی برخی دیگر از علما این روایت را دلیلی بر شستن دستها قبل از وضو نمی‌دانند. در هر حال روشن است که شستن دست در وضو واجب نیست؛ تبریزی، جواد، تنقیح مبانی العروة - کتاب الطهارة، ج‌4، ص 277، دار الصدیقه، قم، 1426 ق. [2] . توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏1، ص 155، مسأله 245. [3] . همان، ص 205، احکام وضو (استفتاءات از مقام معظم رهبری) س 146.
در هنگام وضو برای شستن دست ها از آرنج تا نوک انگشتان آیا چنین است که باید دست ها را از آرنج بکشیم و ادامه بدهیم تا کف دست و نوک انگشتان یا آنکه اگر از بالا تا پشت دست و نوک انگشتان بکشیم کافی است؟ (من مقلد مقام معظم رهبری هستم).
آنچه که در وضو لازم است، شستن دست راست و چپ[1] از آرنج تا نوک انگشتان است که تمام اطراف آن باید شسته شود ولی مستحب است مردها از قسمت بیرونی آرنج شروع کنند و زنها از قسمت داخلی آن.[2] ، [3] [1] . گرچه برخی از فقها شستن دستها را قبل از وضو مستحب دانستهاند و روایتی نقل کردهاند: عبید اللّٰه بن علی الحلبی قال: سألته عن الوضوء کم یفرغ الرجل علی یده الیمنی قبل أن یدخلها فی الإناء؟ قال: «واحدة من حدث البول، و اثنتان من حدث الغائط و ثلاث من الجنابة»، ولی برخی دیگر از علما این روایت را دلیلی بر شستن دستها قبل از وضو نمیدانند. در هر حال روشن است که شستن دست در وضو واجب نیست؛ تبریزی، جواد، تنقیح مبانی العروة - کتاب الطهارة، ج4، ص 277، دار الصدیقه، قم، 1426 ق. [2] . توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص 155، مسأله 245. [3] . همان، ص 205، احکام وضو (استفتاءات از مقام معظم رهبری) س 146.
- [آیت الله خامنه ای] آیا منظور از کشیدن کف دست بر پیشانی در تیمم تا سر انگشتان است یا فقط کف دست کافی است؟ همچنین بر پشت دستها؟
- [آیت الله بهجت] آیا در وضو چون قبلاً دست ها را تا مچ شسته ایم شستن دست ها از آرنج تا مچ کافی است؟
- [آیت الله اردبیلی] در تیمّم، آیا لازم است تمام عضو مسح کننده، بر تمام عضو مسح شونده کشیده شود یا مسح شدن تمام عضو مسح شونده کافی است؟ مثلاً وقتی با کف دست راست باید پشت دست چپ را مسح کنیم، آیا همین که تمام پشت دست چپ (ولو با قسمتی از کف دست راست) مسح شود، کافی است یا باید همه کف دست راست و انگشتان آن بر تمام پشت دست چپ کشیده شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا فرقی که در وضو بین زن و مرد در مورد شستن دست از آرنج است - که اگر مرد است پشت آرنج آب بریزد و بشوید و اگر زن است از جلوی دست - در ابطال وضو دخالتی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی به قصد وضو دستها و صورت را میشوید، قبل از مسح کشیدن کف دست چپ را از آرنج دست راست بطرف انگشتان میکشد و بعد مسح میکند آیا این وضو صحیح است یا اشکال دارد؟
- [آیت الله بهجت] در کشیدن دو دست به پیشانی، آیا کشیده شدن کف دست کافی است یا انگشتان نیز تا آخر باید به پیشانی کشیده شود؟
- [آیت الله اردبیلی] معمولاً کسانی که نمیتوانند سجده کنند، مهر نماز را با دست بلند میکنند و پیشانی را بر آن میگذارند و در این حال نوک انگشتان بزرگ پا را هم بر زمین نمیگذارند، در حالی که میتوانند با درست کردن سکویی و قرار دادن مهر بر آن، پیشانی را بر مهر و کف هر دو دست را بر زمین بگذارند. در این حالت، آیا درست کردن سکو برای این که بتوان کف هر دو دست را بر زمین گذاشت و همچنین گذاشتن نوک انگشتان بزرگ پا لازم است یا همان صورتی که به طور معمول انجام میشود، کافی است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر در تیمّم، موقع زدن دو دست بر چیزی که تیمّم بر آن صحیح است، فقط کف دو دست (بدون انگشتان) با آن چیز برخورد کند و بعد همان قسمت برخورد کرده را بر پیشانی و بر پشت دو دست و انگشتان بکشیم، تیمّم ما صحیح است یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر پس از شستن صورت و دستها با این که رطوبت کافی در کف دستها برای مسح کردن وجود دارد، باز هم کف دستها را به صورت یا دست خود بکشد، به طوری که رطوبت جدید، وارد کف دست شود و بعد مسح کند، وضویش چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چندین سال پیش به علت شکستگی دست چپم از کف دست تا زیر آرنج را گچ گرفتم. برای وضو گرفتن چنین عمل می کردم: صورت خود را می شستم، دست راستم را شخص دیگری برایم می شست، روی دست چپ پارچه ای می انداختم و روی پارچه را دست خیس می کشیدم، مسح سر و پای راست را خودم با دست راست می کشیدم، برای مسح پای چپ شخص دیگری از انگشتان دست چپم رطوبت می گرفت و پای چپ مرا مسح می نمود. حال سوال من این است که آیا وضو و نمازهایی که آن هنگام می خواندم صحیح بوده یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در سجده باید کف دست را بر زمین بگذارد ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد، و اگر پشت دست ممکن نباشد باید مچ دست را بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند باید تا آرنج هرجا را که می تواند بر زمین بگذارد و اگر آن هم ممکن نیست گذاشتن بازو کافی است.
- [آیت الله علوی گرگانی] در سجده باید کف دست را به زمین بگذارد ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد، و اگر پشت دست ممکن نباشد، باید مچ دست را بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند، باید تا آرنج هر جا را که میتواند، بر زمین بگذارد و اگر آن هم ممکن نیست، گذاشتن بازو کافی است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در سجده باید کف هر دو دست را بر زمین بگذارد، ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد. و اگر پشت دست ممکن نباشد، باید مچ دست را بگذارد. و چنان چه آن را هم نتواند، باید تا آرنج هر جا را که می تواند بر زمین بگذارد. و اگر آن هم ممکن نیست، گذاشتن بازو کافی است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در سجده باید کف دست را بر زمین بگذارد؛ ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد و اگر پشت دست ممکن نباشد بنا بر احتیاط باید مچ دست را به زمین بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند؛ تا آرنج هر جا را که می تواند به زمین بگذارد و اگر آن هم ممکن نیست گذاشتن بازو کافی است.
- [آیت الله نوری همدانی] در سجده باید کف دست را بر زمین بگذارد . ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد . و اگر پشت دست ممکن نباشد ، باید مچ دست را بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند ، باید تا آرنج هر جا که می تواند بر زمین بگذارد و اگر آن هم ممکن نیست ، گذاشتن بازو کافی است .
- [امام خمینی] در سجده باید کف دست را بر زمین بگذارد ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد، و اگر پشت دست ممکن نباشد باید مچ دست را بگذارد، و چنانچه آن را هم نتواند باید تا آرنج هر جا که میتواند بر زمین بگذارد و اگر آن هم ممکن نیست گذاشتن بازو کافی است.
- [آیت الله بروجردی] در سجده باید کف دست را بر زمین بگذارد، ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد و اگر پشت دست ممکن نباشد، باید مچ دست را بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند، باید تا آرنج هر جا را که میتواند بر زمین بگذارد و اگر آن هم ممکن نیست، گذاشتن بازو کافی است.
- [آیت الله خوئی] در سجده باید دو کف دست را بر زمین بگذارد، ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد، و اگر پشت دست هم ممکن نباشد بنابر احتیاط باید مچ دست را به زمین بگذارد، و چنانچه آن را هم نتواند، تا آرنج هر جا را که میتواند بر زمین بگذارد، و اگر آن هم ممکن نیست گذاشتن بازو کافی است.
- [آیت الله بهجت] در سجده باید تمام کف دست را بر زمین بگذارد، ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد. و اگر پشت دست ممکن نباشد، باید مچ دست را بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند، باید تا آرنج هر جا را که میتواند بر زمین بگذارد و اگر آن هم ممکن نیست، گذاشتن بازو کافی است.
- [آیت الله سیستانی] در سجده باید دو کف دست را بر زمین بگذارد و بنابر احتیاط واجب در صورت امکان همه کف دست را بگذارد ، ولی در حال ناچاری پشت دست هم مانعی ندارد ، و اگر پشت دست هم ممکن نباشد بنابر احتیاط واجب باید مچ دست را بر زمین بگذارد ، و چنانچه آن را هم نتواند ، تا آرنج هر جا را که میتواند بر زمین بگذارد ، و اگر آن هم ممکن نیست گذاشتن بازو کافی است .