منفعت کسب
سودی كه از طريق كسب و كار بدست می آيد.
اگر به‌واسطه قناعت، منفعت کسب را کمتر مصرف کند و چیزی از مخارج سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد. و همچنین اگر کسی بیشتر از متعارف و متناسب با شأن خود در سال از درآمد مصرف کند خمس مقدار زائد را باید بدهد.
عنوان مسئله:
اگر به‌واسطه قناعت، منفعت کسب را کمتر مصرف کند و چیزی از مخارج سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد. و همچنین اگر کسی بیشتر از متعارف و متناسب با شأن خود در سال از درآمد مصرف کند خمس مقدار زائد را باید بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- برای دفن اعضای خانواده از درآمد وسط سال مقبره ای می خرد. آیا جزو مؤونه و مخارج حساب می شود یا باید خمس آن را بدهد؟
- فردی که حساب سالش را کرده و مالش را دستگردان کرده است، آیا می تواند بعدا از درآمد سال بعد آن خمس را ادا کند یا باید خمس آن مقدار از درآمد را بدهد؟
- حقوقی که بعد از فوت شخص کارگر یا کارمند از طرف سازمان تأمین اجتماعی یا دولت یا شرکت های مختلف یا بیمه به خانواده متوفی داده می شود، آیا از درآمد سال محسوب می شود که بر زاید آن از مخارج سال خمس تعلق گیرد یا به محض دریافت باید خمس آن را داد؟
- با قناعت و آینده نگری طیّ چندین سال، از درآمد حاصله چندین قطعه زمین خریدم، آیا به این زمین ها خمس تعلّق می گیرد؟ در صورت تعلق خمس، به قیمت خرید باید محاسبه شود یا قیمت فعلی؟
- با توجّه به این که مخارج تحصیل اولاد بر پدر واجب نیست، آیا اگر پدری مخارج تحصیل اولاد را بدهد، لازم است خمس آن مقدار از مخارج تحصیل را هم سر سال خمسی پرداخت نماید؟
- شخصی در سال های قبل برای حج ثبت نام کرده و خمس پول واریز شده را نداده است و در مدینه یا مکه می خواهد از درآمد سال جاری خمس آن پول را بدهد. آیا خمس کفایت می کند و یا باید به مقدار ربع (41) آن را بدهد؟
- فردی مقداری پول خمس داده شده دارد یا پولی دارد که متعلّق خمس نمی باشد. در بین سال مقداری از آن را به نیّت پرداخت قرض، خرج می کند که از درآمد سال، آن مقدار خرج شده را جبران کند. آیا این کار اشکال دارد؟ آیا به مبلغی از درآمد سالانه که به جای آن مقدار خرج شده، برداشته است خمس تعلّق می گیرد؟
- اگر سال خمسی فرا برسد و مقداری از مواد غذایی که از درآمد سال تهیه شده است، مصرف نشده باشد و از طرف دیگر برای تأمین سایر مخارج زندگی (شامل مواد غذایی، پوشاک و...) مقروض باشیم به طوری که مبلغ قرض و بدهی خیلی بیشتر از مواد غذایی مصرف نشده باشد. آیا بایستی قیمت مواد غذایی محاسبه گردد و خمس آن پرداخت شود یا خمس ندارد؟
- آیا انسان می تواند قبل از فرارسیدن سال خمسی برای فرار از خمس، مازاد درآمد خود را برای خرید قالی، یخچال، تلویزیون و سایر لوازم زندگی مصرف کند؟
- اگر از درآمد وسط سال صرف حرام کند مثلاً چیز حرامی را بخرد آیا خمس آن را باید بدهد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در سال گذشته مقدار صد کیلو برنج در منزل داشته که آخر سال خمسی زیاد آمده بود و خمس آن را پرداخت و در سال جاری آنها را مصرف کرد و از درآمد سال برنج خریده که در آخر سال خمسی، همان مقدار برنج عوض آنها موجود است، آیا باید خمس اینها را هم بدهد؟
- [آیت الله سبحانی] طلاب که از حوزه شهریه دریافت می کنند اگر در سر سال چیزی از پول و یا حبوبات بر مصرف سالانه اش زائد آید با توجه باینکه شهریه ها کلاً از خمس وسهمین مبارکین اعطاء می شود مقدار زائد متعلق خمس خواهد بود یا نه؟
- [آیت الله سبحانی] طلاب که از حوزه شهریه دریافت می کنند اگر در سر سال چیزی از پول و یا حبوبات بر مصرف سالانه اش زائد آید با توجه باینکه شهریه ها کلاً از خمس وسهمین مبارکین اعطاء می شود مقدار زائد متعلق خمس خواهد بود یا نه؟
- [سایر] کسی که درآمد کسب داشته و در بین سال از دنیا میرود، خمس مال او را چگونه حساب کنند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به ابزار کسب و کار انسان که از درآمد بین سال آن را تهیه میکند، خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مغازه خود را در وسط سال تعمیر و تزئین میکند، آیا این مخارج جز سرمایه حساب می‌شود و خمس دارد یا جز مخارج و هزینههای کسب؟ اگر موجب افزایش قیمت مغازه گردد، آیا خمس این مقدار افزایش را باید سر سال پرداخت نماید، یا زمانی که مغازه را بفروش میرساند؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی در پایان سال خمسی، به طور مثال صد هزار تومان زائد بر مؤونه دارد که خمس آن را داده است، اگر در سال بعد مقدار آن به صد و پنجاه هزار تومان برسد، آیا در سال جدید باید خمس پنجاه هزار تومان را بپردازد یا اینکه باید دوباره خمس صد و پنجاه هزار تومان را بدهد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر سر سال خمسی ام، مقدار خمس را محاسبه و دست گردان کنم و قصد داشته باشم از درآمد سال آینده پرداخت نمایم، خمس را چگونه محاسبه کنم؟
- [سایر] از درآمد کسب زمینی تهیه کرده و سر سال، خمس آن را پرداختهام. آن را نگه داشتهام تا قیمت آن افزایش یابد، آیا به قیمت افزوده آن پس از چند سال، خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله خوئی] مقدار پنج هزار تومان مثلاً خوراکی در سر سال مخمّس نموده و در بین سال مصرف کرده، سال بعد معادل پنج هزار تومان خوراکی اضافه دارد، باید خمس بدهد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر از منفعت کسب، آذوقهای برای مصرف سالش خریده باشد، و در آخر سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- اگر از معدن طلا، نقره، سرب، مس، آهن، نفت، زغالسنگ، فیروزه، عقیق، زاج، نمک، و معادن دیگر چیزی بهدست آورد، در صورتی که به مقدار نصاب برسد، بنابر اقوی باید خمس آن را بدهد، و برخلاف منفعت کسب، خمس معدن را نمیتواند تا سر سال به تأخیر بیندازد.
- اگر در اول سال برای مخارج خود قرض کند وپیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد، میتواند مقدار قرض خود را از آن منفعت بپردازد.
- کسی که مانند تاجر و کاسب باید برای دادن خمس، سال قرار دهد، اگر منفعتی بهدست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس باقیمانده را بدهند.
- کسی که از کسب و تجارت فایدهای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، احتیاط این است که مخارج سال خود را از آن مال بردارد، ولی اظهر این است که میتواند از درآمد سال هم حساب کند.
- کسی که زنش سیّده است خمسش را بنابر احتیاط واجب نباید به او بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر مخارج دیگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد، جایز است انسان خمس به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند.
- سرمایه و آلاتی را که در وقت کسب به آنها و یا تکمیل آنها نیاز دارد، اگر از پولی تهیه کند که باید خمس آن را بدهد، حکم همان پول را دارد، و اگر از پولی مثل ارث تهیه شده باشد خمس ندارد، و اگر از دستمزد کاری که کرده سرمایه یا آن وسایل را تهیه کند، در صورتی که در همان سالِ کسب با آن سرمایه و وسایل، مقصودی عقلایی و متناسب با شأن خود دارد، اصل سرمایه و وسایل خمس ندارد، ولی واجب است خمس سودی که از آنها میبرد بدهد؛ و اینکه گفته شد سرمایه خمس ندارد منظور، آن مقدار از سرمایه است که زندگی مطابق شأن او بدون آن تأمین نمیشود، پس اگر سرمایه زیادتر از این بود آن مقدار زیادتر خمس دارد.
- اگر در سال سود عایدش گردید و وقت پرداخت خمس هم قبل از ماههای حج باشد، باید خمس آن سود را بدهد، و اگر وقت پرداخت بعد از ماه حج باشد و در همان سال مستطیع شد، میتواند این سود را در مخارج حج مصرف کند، و اما اگر سود مربوط به سالهای قبل باشد، باید خمس آن را بدهد، جز آن مقدار از درآمد این سال که استطاعت او را تکمیل کرده، که از مئونه حساب می‌شود، و اگر از روی معصیت در سال استطاعت حج بهجا نیاورد، بنابر اظهر باید خمس مالی را که اختصاص به حج داده شده بپردازد، و اگر تخمیس مال موجب بهجا نیاوردن حجّی شود که بر او مستقر شده، بعید نیست از مئونه سالی حساب شود که در آن میتواند حج بهجا آورد.
- اگر مخارج سیّدی که زوجه انسان نیست بر انسان واجب باشد، بنابر احتیاط واجب، نمیتواند خوراک و پوشاک او را از خمس بدهد؛ ولی اگر مقداری خمس ملک او کند که به مصرف دیگری غیر مخارج خودش که بر خمس دهنده واجب است برساند مانعی ندارد.
- آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک، پوشاک، خرید اثاثیه، خریدِ منزل، جهیزیه دختر، عروسی، زیارت و مانند اینها میرساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد و زیادهروی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خورد و خوراک و پوشاک و اثاثیّه و خرید منزل و عروسی اولاد و مانند اینها میرساند خمس ندارد، ولی اگر بیش از مقداری باشد که برای امثال او متعارف است، مقدار زیادی خمس دارد، البتّه لازم نیست به حدّاقل متعارف اکتفا شود، بلکه تمام مقدارهای گوناگون مخارج که متعارف است خمس ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بواسطه قناعت کردن چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر بواسطه قناعت کردن ، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر از منفعت کسب، پیش از دادن خمس، اثاثیهای برای منزل بخرد و در بین همان سال احتیاجش از آن برطرف شود، اگر زاید بر مخارج سال باشد خمس آن را بنابر احتیاط بدهد، و همچنین است زیور آلات زنانه، ولی اگر در سالهای بعد، رفع احتیاجش از آنها بشود، رعایت این احتیاط لازم نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر به واسطه قناعت کردن، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مظاهری] اگر به واسطه قناعت کردن، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر به واسطة قناعت کردن ، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله سبحانی] اگر به واسطه قناعت کردن، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر به واسطهی قناعت کردن چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر به واسطه قناعت کردن، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.