خوردن
يکي از موضوعاتي که در فقه از احکام آن صحبت شده ،خوردن مي باشد.
اگر ماهی فَلْس‌دار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است، و چنانچه در آب بمیرد پاک است، ولی خوردن آن حرام می‌باشد. و ماهی بی‌فلس را اگرچه از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، حرام است. و فلس، همان پولک‌هایی است که روی پوست ماهی می‌باشد.
عنوان مسئله:
اگر ماهی فَلْس‌دار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است، و چنانچه در آب بمیرد پاک است، ولی خوردن آن حرام می‌باشد. و ماهی بی‌فلس را اگرچه از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، حرام است. و فلس، همان پولک‌هایی است که روی پوست ماهی می‌باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- ماهی موسوم به (اوزون برون) که دارای دانه های ریز در پوست خود می باشد و بنا به گفته ی عدّه ای این دانه ها فلس های ریز می باشد. امّا در هر حال فلس بودن آن ها کاملاً مشخّص نیست حکم خوردن چنین ماهی چیست؟
- اگر پس از سر بریدن حیوان، حیوان به سبب دیگری هم چون آتش، افتادن در آب و... بمیرد، آیا خوردن گوشت آن حلال است؟
- آیا آن دسته از آبزیان که خوردن آن ها حرام است، هر چند زنده از آب گرفته شده باشد، به حکم میته است که خرید و فروش آن ها جایز نباشد ، با این که برای خوراک دام و طیور و بعض امور صنعتی از آن استفاده می شود؟
- در توضیح المسائل فرموده اید که اگر انگور و آب انگور به واسطه ی پختن یا غیر آن جوش آید بنابر اقوی و احوط نجس، و خوردن آن حرام است. سؤال این است که بعضی از انگورها را تدریجا برای سرکه شدن می ریزند و ممکن است وقت ریختن انگور بعدی، انگور اوّلی جوش آمده و نجس شده باشد و انگور دوّمی یا سومی را نجس کند، آیا به واسطه سرکه شدن، مجموع انگورها پاک خواهد شد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] گاهی اوقات ماهی را زنده از آب می گیرند و با پتک بر سرش می زنند تا بمیرد. آیا خوردن گوشت آن ماهی حلال است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی که یک ماهی فلس دار را خرید ولی زنده بود و در حال زنده بودن با چاقو پاره پاره کرده آیا این ماهی حلال است یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه بدن ماهی را در آب با آلت آهنی سوراخ کنند و از آب بیرون آورند و در بیرون آب بمیرد، خوردن آن حلال است یا حرام؟ و هر گاه ماهی را بیصدمه از آب بیرون آوردند و در بیرون از آب مرد پس آن را خورد کردند و از بدن آن خون بیرون آمد، خوردن آن حلال است یا حرام؟
- [سایر] ما در اندونزی زندگی میکنیم، عده زیادی درآمدشان از راه فروش ماهی است، از جایی که پیروان دیگر مذاهب اسلامی، از ماهیهای بدون فلس برای خوردن استفاده میکنند و بیشترین صیدی که در این جا توسط ماهیگیران میشود چنین ماهیهایی است، آیا فروش آن ماهیها به آنها که قائل به حرمت خوردن ماهی غیر فلسدار نیستند،جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر ماهی در تور صیادی در زیر آب بمیرد، حلال است یا حرام؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مشاهده می شود که صیادان پس از گرفتن ماهی از آب با پتکی بر سر آن میزنند تا زودتر جان دهد. بعضی از مواقع بعضی از ماهی فروشان سر حیوان زنده را که هنوز کاملا جان نداده برای تمیز کردن ماهی از تن جدا میکنند. آیا گوشت ماهی در موارد فوق که ماهی بیرون از آب خود بخود جان نمیدهد حلال است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا خوردن ماهی های کوچک به صورت زنده حلال است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا ماهی برای اینکه حلال باشد حتماً باید روی خاک جان بدهد؟ مثلاً اگر ماهی را زنده بخریم و داخل پلاستیک بیاندازیم تا جان دهد اشکالی دارد؟
- [سایر] آیا منظور از فلس برای حلال بودن ماهی دقیقا پولک است یا پوست کلفتی که بعضی از ماهیها دارند هم قابل قبول است؟
- [آیت الله خامنه ای] خوردن گوشت ماهی اوزون برون یا خاویار چه حکمی دارد؟ (وقتی زنده از آب می گیریم فلس ندارد اما کارشناسان می گویند که فلس داشته به عللی فلس ها جدا شده است.) ملاک فلس دار بودن هنگام صید آن است یا در خلقتش فلس داشته باشد کفایت می کند و چنانچه جواب مثبت است تشخیص آن به عهده کیست اگر با گفته کارشناس به اطمینان برسیم کفایت می کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر ماهی بیرون از آب بیفتد، یا آب فرو رود و ماهی در خشکی بماند، چنانچه پیش از آنکه بمیرد، کسی با دست یا بهوسیله دیگر آن را بگیرد، بعد از جان دادن حلال است.
- ماهی مردهای که معلوم نیست آن را زنده از آب گرفتهاند یا مرده، چنانچه در دست مسلمان باشد، حلال است و اگر در دست کافر باشد، اگرچه بگوید آن را زنده گرفتهام، حرام می‌باشد، مگر آنکه از حرف او یا از راه دیگر علم یا اطمینان حاصل شود.
- اگر ملخ را با دست یا بهوسیله دیگری زنده بگیرند، بعد از جان دادن خوردن آن حلال است، و لازم نیست کسی که آن را میگیرد مسلمان باشد و در موقع گرفتن نام خدا را ببرد، ولی اگر ملخ مردهای در دست کافر باشد و معلوم نباشد که آن را زنده گرفته یا نه، اگرچه بگوید زنده گرفتهام، حلال نیست مگر اینکه انسان بداند یا اطمینان داشته باشد که آن را زنده گرفته است.
- نیمخورده سگ، خوک و کافر، نجس و خوردن آن حرام است؛ و نیمخورده حیوانات حرامگوشت، پاک است، ولی خوردن آن مکروه می‌باشد.
- مردار حیوانی که خون جهنده دارد، نجس است، چه خودش مرده باشد، یا به غیر دستوری که در شرع معین شده آن را کشته باشند. و ماهی چون خون جهنده ندارد، اگر چه در آب بمیرد پاک است.
- اگر حیوانی را شکار کنند، یا سر ببرند و بچه زندهای از آن بیرون آید، چنانچه آن بچه را به دستوری که در شرع معین شده سر ببرند، حلال است و اگر خودش بمیرد، حرام می‌باشد.
- اگر گرگ گلوی گوسفندی را بهطوری بکنَد که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود، چیزی نماند، آن حیوان حرام میشود، ولی اگر مقداری از گردن را بکنَد و چهار رگ باقی باشد، یا جای دیگر بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد، و به دستوری که گفته میشود سر آن را ببرند، حلال و پاک می‌باشد.
- چیزی که معلوم نیست غوره است یا انگور ، اگر جوش بیاید نجس نمی شود . و نیز اگر شک در جوشیدن آب انگور داشته باشیم ، پاک و خوردن آن حلال است . اما اگر یقین به جوشیدن آب انگور پیدا شد ، باید یقین به کم شدن دو سوم آن یا سرکه شدن آن پیدا کنیم تا پاک و حلال شود .
- اگر به جای اینکه کارد در گودی گردن شتر فرو کنند، سر آن را ببرند، یا گوسفند و گاو و مانند اینها را مثل شتر بکشند، یعنی کارد در گودی گردنشان فرو کنند، گوشت آنها حرام و بدن آنها نجس است. ولی اگر چهار رگ شتر را ببرند و تا زنده است به دستوری که گفته شد کارد در گودی گردنش فرو کنند، گوشت آن حلال و بدن آن پاک است، و نیز اگر کارد در گودی گردن گاو یا گوسفند یا مانند اینها فرو کنند و تا زنده است سر آن را ببرند، حلال و پاک می‌باشد.
- اگر حیوان حلالگوشت وحشی را با اسلحه شکار کنند، با پنج شرط حلال و بدنش پاک است: 1 اسلحه شکار مثل کارد و شمشیر برنده باشد، یا مثل نیزه و تیر، تیز باشد که بهواسطه تیز بودن، بدن حیوان را پاره کند، و اگر بهوسیله دام یا چوب و سنگ و مانند اینها حیوانی را شکار کنند بنابر اظهر پاک نمیشود و خوردن آن هم حرام است؛ و اگر حیوانی را با تفنگ شکار کنند، چنانچه گلوله آن تیز باشد که در بدن حیوان فرو رود و آن را پاره کند پاک و حلال است، و اگر گلوله تیز نباشد، بلکه با فشار در بدن حیوان فرو رود و حیوان را بکشد، یا بهسبب حرارتش بدن حیوان را بسوزاند و در اثر سوزاندن، حیوان بمیرد، پاک و حلال بودنش، اشکال دارد. 2 کسی که شکار میکند باید مسلمان باشد یا بچه مسلمان باشد که خوب و بد را بفهمد، و اگر کافر یا کسی که اظهار دشمنی با اهلبیت پیغمبر صلیاللهعلیهوآله میکند، حیوانی را شکار نماید، آن شکار حلال نیست. 3 اسلحه را برای شکار کردن حیوان بهکار ببرد، و اگر مثلاً جایی را نشانهگیری کند و ناخواسته حیوانی را بکشد، آن حیوان پاک نیست و خوردن آن هم حرام است. 4 در وقت بهکار بردن اسلحه، نام خدا را ببرد و چنانچه عمداً نام خدا را نبرد شکار حلال نمیشود، ولی اگر فراموش کند، در صورتی که معتقد به وجوبِ بردنِ نام خدا در این هنگام بوده، و یا اگر معتقد نبوده، عادت به بردن نام خدا را داشت، اشکال ندارد. 5 وقتی به حیوان برسد که مرده باشد، یا اگر زنده است به اندازه سر بریدن آن وقت نباشد؛ و چنانچه به اندازه سر بریدن وقت باشد و سر حیوان را نبُرد تا بمیرد، حرام میشود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر ماهی فلسدار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است و چنانچه در آب بمیرد پاک است، ولی خوردن آن حرام می‌باشد و ماهی بی‌فلس را اگر چه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، حرام است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر ماهی فلس دار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد؛ پاک و خوردن آن حلال است. و چنانچه در آب بمیرد؛ پاک است ولی خوردن آن حرام می باشد؛ ولی اگر در تور ماهی گیر در آب بمیرد؛ خوردنش حلال است. و ماهی بی فلس را اگرچه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد حرام است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر ماهی فلسدار را زنده از آب بگیرند، و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است، و چنانچه در آب بمیرد، پاک است ولی خوردن آن حرام می‌باشد؛ ولی اگر دامی در آب برای صید ماهی نصب کنند، و ماهی بعد از بهدام افتادن، در آب بمیرد حلیت آن بعید نیست، اگر چه احوط، ترک خوردن آن است؛ و ماهی بی‌فلس را اگر چه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، حرام است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر ماهی فلسدار را زنده از آب بگیرند وبیرون آب جان دهد، پاک است وخوردن آن حلال است و چنانچه در آب بمیرد پاک است وخوردن آن حرام می‌باشد وماهی بی‌فلس را اگرچه زنده از آب بگیرند وبیرون آب جان دهد، حرام است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر ماهی فلسدار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است و چنانچه در آب بمیرد پاک است ولی خوردن آن حرام می‌باشد، مگر این که در تور ماهیگیر در آب بمیرد که در این صورت خوردنش نیز حلال است. ماهی بی‌فلس را اگر چه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد حرام است.
- [آیت الله سبحانی] اگر ماهی فلس دار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است. و چنانچه در آب بمیرد پاک است ولی خوردن آن حرام می باشد و ماهی بی فلس را اگرچه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد حرام است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ماهی فلس دار را زنده از اب بگیرند و بیرون اب جان دهد پاک و خوردن ان حلال است و چنانچه در اب بمیرد پاک است ولی خوردن ان حرام می باشد مگر این که در تور ماهیگیر در اب بمیرد که در این صورت خوردنش حلال است و ماهی بی فلس را اگرچه زنده از اب بگیرند و بیرون اب جان دهد حرام است
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر ماهی فلس دار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است، و چنانچه در آب بمیرد پاک است ولی خوردن آن حرام می باشد مگر اینکه در تور ماهیگیر در آب بمیرد که در اینصورت خوردنش حلال است و ماهی بی فلس را اگر چه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ماهی پولکدار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان بدهد، پاک و خوردن آن حلال است و چنانچه در آب بمیرد، پاک است، ولی خوردن آن حرام می‌باشد و ماهی بدون پولک را اگرچه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان بدهد، حرام است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ماهی فَلْسْ دار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد ، پاک و خوردن آن حلال است . و چنانچه در آب خود به خود بمیرد پاک است ولی خوردن آن حرام می باشد ولی اگر دامی در آب برای صید ماهی نصب کنند و ماهی بعد از اینکه به دام افتاد در آب در داخل دام بمیرد حلال بودن آن خالی از قوّت نیست هر چند احوط ترک خوردن آن ماهی است و ماهی بی فلس را اگر چه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد حرام است .