ایستادن
مقابل نشستن و توقف کردن را ایستادن می‌گویند که از آن به معنای نخست در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح و اطعمه و اشربه سخن رفته و احکام آن در دو محور بحث شده است:
اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود، باید بنشیند و اگر از نشستن هم به همه اقسامش عاجز شود، باید بخوابد، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند.
عنوان مسئله:
اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود، باید بنشیند و اگر از نشستن هم به همه اقسامش عاجز شود، باید بخوابد، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] آیا زن که در عادت ماهیانه است میتواند به مجالس سخنرانی و موعظه (دعا) و حتّی نماز جماعت و جمعه برود و به خطابه گوش دهد امّا نماز نخواند و کنار بنشیند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر روزه دار در روز بخوابد و مثلاً در ساعت 4 از خواب بیدار شود و ببیند که محتلم شده است و نماز خود را نخواند و غسل نکند می تواند افطار کند و روزه او صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی برای نماز، قادر بر بلند شدن نیست، ولی ممکن است دیگران او را بلند کنند، یا به وسیله عصا یا دست گرفتن به دیوار بلند شود و گاهی در حال ایستادن و قرائت، بدنش حرکت می کند، مگر اینکه به چیزی تکیه نماید، آیا باید او را بلند کنند و یا تکیه دهد و نماز را ایستاده بخواند و یا می تواند در حال نشسته نمازش را بخواند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی سهواً یا جهلاً ذکر رکوع یا سجده یا اذکار در حال قیام را در حال حرکت بدن بگوید و یا کسی میدانسته که نباید در حال حرکت بدن ذکر رکوع یا سجود و یا هر ذکر دیگری را بگوید ولی آن را فراموش کرده باشد و یا بر اثر بیتوجهی و غفلت و عادت، قسمتی از اذکار را در حال حرکت ادا کرده باشد؛ مثلاً قبل از اینکه سر بر سجده گذارده و بدنش آرام گیرد، ذکر سجده را شروع کرده یا قبل از اینکه ذکر سجدهاش را بهطور کامل تمام کند سر از سجده برداشته باشد، در موارد فوق چه حکمی دارد؟ ج) اگر از روی جهل یا سهو یا فراموشی اذکار نماز را در حال حرکت بگوید، نمازش صحیح است و در غیر این صورت نماز اشکال پیدا میکند. س: برخی بهطور عرفی یاد گرفتهاند که در حال برخاستن از رکوع یا سجده ذکر (الله اکبر) بگویند و چه بسا توجهی هم به این ندارند که از باب استحباب می‌گویند یا به قصد ذکر مطلق و یا تفاوت مستحب بودن ذکر و قصد ذکر مطلق را نمیدانند، در این موارد که در حال حرکت بدن ذکر (الله اکبر) را می‌گویند، نمازشان چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که خوابیده نماز میخواند، اگر در بین نماز بتواند بنشیند، باید مقداری را که میتواند، نشسته بخواند؛ و نیز اگر میتواند بایستد، باید مقداری را که میتواند، ایستاده بخواند، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند.
- کسی که نشسته نماز میخواند اگر در بین نماز بتواند بایستد، باید مقداری را که میتواند، ایستاده بخواند، ولی تا بدنش آرام نگرفته، باید چیزی نخواند.
- انسان تا میتواند ایستاده نماز بخواند، نباید بنشیند مثلاً کسی که در موقع ایستادن بدنش حرکت میکند، یا مجبور است به چیزی تکیه دهد، یا بدنش را کج کند، یا خم شود، یا پاها را بیشتر از معمول گشاد بگذارد، باید به هر طوری که میتواند ایستاده نماز بخواند، ولی اگر به هیچ صورتی نتواند بایستد، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند.
- انسان تا میتواند بنشیند نباید خوابیده نماز بخواند و اگر نتواند راست بنشیند، باید هر طور که میتواند بنشیند و اگر به هیچ صورتی نمیتواند بنشیند، باید به پهلوی راست بخوابد، و اگر نمیتواند، بنابر احوط به پهلوی چپ بخوابد؛ و اگر آن هم ممکن نیست، به پشت بخوابد بهطوریکه کف پاهای او رو به قبله باشد و اگر آن هم ممکن نیست به هرصورتی که ممکن است نماز بخواند، ولی تا حدّ امکان طوری باشد که نزدیکتر به نماز کسی که بهطور عادی ایستاده نماز میخواند باشد، وگرنه باید نزدیکتر به نماز کسی که ایستاده نمیخواند، با رعایت مراتبی که گفته شد باشد.
- کسی که میتواند بایستد، اگر بترسد که بهسبب ایستادن مریض شود یا ضرری به او برسد، میتواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد، میتواند خوابیده نماز بخواند.
- در سجود باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد. و اگر نتوانست به اندازه ذکر واجب آرامش بدن داشته باشد، اصل وجوب ذکر ساقط نمیشود، و اگر بههیچوجه بدنش آرام نمیگیرد، احوط این است که نماز دیگری هم بخواند و سجده آن را با اشاره انجام دهد و منظور از آرامش بدن، توقف و مکث بین سر گذاشتن و برداشتن است.
- در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا باید انسان بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن تشهّد بخواند، و ذکر تشهد بنابر احتیاط عبارت است از: (اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّه وَحْدَهُ لا شَریک لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمّداً عَبْدُهُ وَ رَسولُهُ أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد).
- اگر تشهّد را فراموش کند و بایستد و پیش از رکوع یادش بیاید که تشهّد را نخوانده، باید بنشیند و تشهد را بخواند و بقیه نماز را مطابق معمول بخواند، سپس بعد از اتمام نماز دو سجده سهو برای ایستادن بیجا و دو سجده سهو برای قرائت یا تسبیحات زیادی در صورتی که خوانده باشد نیز بهجا آورد؛ و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید، باید نماز را مطابق معمول تمام کند و بعد از سلام نماز، تشهد را قضا کند و بنابر احتیاط واجب برای تشهّد فراموش شده دو سجده سهو بهجا آورد.
- مستحب است تکبیر گفتن در موقع رفتن به سجده و بعد از سر برداشتن از آن، و مستحب است در حال تکبیر دستها را بلند کند؛ و برای مرد مستحب است در موقع سجده رفتن، دستها را زودتر از زانوها بر زمین بگذارد و در موقع بلند شدن برای قیام، زانوها را زودتر از دستها از زمین بردارد و زن در حال رفتن به سجده، اول زانوها را به زمین میگذارد، بعد دستها را، و مستحب است در حال سجده بینی نیز به خاک و یا هر چه سجده بر آن جایز است گذاشته شود و بین دو سجده دعاهایی که وارد شده بخواند، مثل استغفار و مانند آن و مستحب است در بین دو سجده به حال تورّک بنشیند (یعنی بر ران چپ بنشیند و قدم راست را بر کف قدم چپ بگذارد) و بر روی دو پا نشستن مکروه است، و برای زن مستحب است نشستن بر نشیمنگاه و بالا آوردن زانوها و چسباندن رانها به یکدیگر، و همچنین مستحب است نمازگزار در وقت بلند شدن برای ایستادن بگوید: (بِحَولِ اللّه وَ قُوَّتِهِ اَقُومُ وَ اَقعُدْ).
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود، باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود، باید بخوابد، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود، باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود، باید بخوابد، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در بین نماز از ایستادن عاجز شود باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود باید بخوابد، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند.
- [امام خمینی] اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود باید بخوابد ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند.
- [آیت الله بروجردی] اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود باید بخوابد، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود، باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود، باید بخوابد، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزینخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود باید بخوابد ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی از واجبات نماز را نخواند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود، باید بنشیند و اگر از نشستن نیز عاجز شود، باید بخوابد، ولی تا بدن آرام نگرفته، نباید چیزی بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود باید بخوابد؛ ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی از ذکرهای واجب را نگوید.
- [آیت الله خوئی] اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود، باید بنشیند، و اگر از نشستن هم عاجز شود، باید بخوابد، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی از ذکرهای واجب را نگوید.