بیهوده
از جمله رذایل اخلاقی که در قرآن کریم بدان پرداخته شده است سخن یا عمل «لغو» است.
وکیل و موکل هر دو باید عاقل و بالغ و رشید (کسی که اموال خود را بیهوده مصرف نکند) باشند و وکالت را از روی قصد و اختیار انجام دهند.
عنوان مسئله:
وکیل و موکل هر دو باید عاقل و بالغ و رشید (کسی که اموال خود را بیهوده مصرف نکند) باشند و وکالت را از روی قصد و اختیار انجام دهند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی جهت فروش اتومبیل خود به کسی وکالت با حقّ توکیل غیر می دهد; وکیل نیز وکالت را به استناد حقّ توکیل، به دیگری واگذار می کند و در وکالت دوّم تصریح می کند که: (اقدام و امضای وکیل به منزله امضای موکّل و موکّلِ موکّل، نافذ و معتبر و دارای اثرات قانونی است). حال موکّل مبادرت به عزل وکیل اوّل نموده، آیا وکیل دوّم نیز معزول شده است؟ یا این که باید مراتب عزل توسّط موکّل به وکیل دوّم مستقلاّ اعلام شود؟
- در عقد وکالت موکل شرط بلا عزل کرده است ولی بعد از مدتی وکیل را عزل می کند آیا شرعا جایز است؟
- اگر موکل حق عزل وکیل را طی عقد لازمی ظرف یکسال از خود سلب کند آیا در این فاصله زمانی می تواند خود موضوع وکالت راانجام دهدکه موجب انعزال وکیل گردد؟
- اگر شخصی مسلمان (به ظاهر)، عاقل، بالغ، رشید، غنی از نظر اقتصادی (بدون مشکل اقتصادی) لطیفه یا جوک هایی را آزادانه و به اختیار کامل خود با مضامین و حاوی توهین، ناسزاگویی و فحش نعوذ بالله به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار(علیهم السلام) یا حضرت امام (ره) و روحانیت بیان کند حکم شرعی وی چیست؟
- چنانچه وکیل به لحاظ انسانیّت و به منظور جلوگیری از تضییع حقّ طرف دعوای موکّلش اقدام به راهنمایی و مشاوره طرف دعوا نماید و احساس کند در صورت استعفا از مورد وکالتش، وکالت به فرد دیگری محوّل و در نتیجه حقّ شرعی طرف دعوا به ناحق تضییع می گردد به نحوی که تمامی دسترنج طول زندگی کاری مفیدش از بین خواهد رفت. چه تکلیفی در مقابل موکّل و نیز طرف دعوا خواهد داشت؟
- تعدادی از موقوفات کشور، معادن مختلفی از قبیل شن، ماسه، خاک رس، انواع سنگ و احجار و دیگر مواد دارد، که کشف و استخراج شده، و عواید حاصله در اختیار موقوفه قرار میگیرد. در این رابطه مسائل شرعی ذیل مورد سؤال است : الف) آیا موادّ استخراجی از این معادن جزئی از عین موقوفه محسوب می‌شود و تمام عواید حاصله بایستی صرف خرید اموال دیگری برای موقوفه گردد؟ ب) آیا کلّ وجوه حاصله عواید موقوفه حساب می‌شود و میتوان با رعایت مفاد وقفنامه و در جهت اجرای نیّات واقف آن را مصرف نمود؟ ج) آیا جایز است قسمتی از عواید معادن برای اجرای نیّات واقف به مصرف برسد وباقیمانده برای خرید اموال دیگری بنام موقوفه اختصاص یابد؟ د) آیا متولّی و اداره اوقاف مجازند درصد هر یک از این دو قسمت را معیّن نمایند؟
- شخصی در زمان حیات خویش، تمام اموال خود را با شرایط زیر به همسرش صلح نموده است. الف) تا زمانی که زنده است اختیار منافع آن، حتّی خیار فسخ، با شخص صلح کننده باشد. ب) بعد از فوت صلح کننده، کسی که با او صلح کرده (همسرش) هزینه تجهیز و انجام وصایای او را بپردازد. ج) کسی که با او صلح کرده (همسرش) حقّ واگذاری املاک مورد مصالحه را به غیر در زمان حیات خود ندارد. د) بعد از وفات کسی که با او صلح کرده (همسرش) نصف آن چیزی که به واسطه صلح مالک شده بین ورثه صلح کننده تقسیم شود و نصف دیگر با اذن ورثه در کار های نیک و خیرات مصرف شود. با توجّه به اجمالی که گذشت; آیا این صلح با شرایط مذکور صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی جهت فروش اتومبیل خود به کسی وکالت با حق توکیل غیر می‌دهد و وکیل نیز وکالت را به استناد حق توکیل، به دیگری تفویض و واگذار میکند و در وکالت دوم تصریح مینماید (اقدام و امضای وکیل، به منزله اقدام و امضای موکل و موکلِ موکل نافذ و معتبر و دارای اشرات قانونی است). حال موکل مبادرت به عزل وکیل اول نموده آیا وکیل دوم نیست معزول است و یا اینکه باید مراتب عزل توسط موکل به وکیل دوم مستقلاً اعلام شود؟ و چنانچه وکیل دوم به استناد وکالت دوم، مبادرت به انجام معامله نماید آیا معامله صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله سیستانی] آیا در صحت وکالت شرط است که شخص وکیل نزد موکل معلوم باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا عقد وکالت با موت وکیل یا موکّل باطل می شود؟
- [آیت الله بهجت] در وکالت نامه ای، موکّل به وکیل وکالت بلاعزل ضمن عقد خارج لازم برای معامله هایی در مدت سی سال داده است و بین مدّت، موکّل فوت می کند. حکم شرعی چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] این بخش دارای سؤال مربوط به احکام وکالت به تقلید از حضرت استاد و … میباشد. 1. شخصی جهت فروش اتومبیل خود به کسی وکالت با حق توکیل غیر می‌دهد و وکیل نیز وکالت را به استناد حق توکیل، به دیگری تفویض و واگذار میکند و در وکالت دوم تصریح مینماید (اقدام و امضای وکیل، به منزله اقدام و امضای موکل و موکلِ موکل نافذ و معتبر و دارای@ اشرات قانونی است). حال موکل مبادرت به عزل وکیل اول نموده آیا وکیل دوم نیست معزول است و یا اینکه باید مراتب عزل توسط موکل به وکیل دوم مستقلاً اعلام شود؟ و چنانچه وکیل دوم به استناد وکالت دوم، مبادرت به انجام معامله نماید آیا معامله صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] اگر وکیل شرط کند اگر موکل بین کار وکالت را فسخ کند باید کل مبلغ تعیین شده را به وکیل بدهد آیا چنین شرطی صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وکیل در خرید با بایع در زمینهای اختلاف پیدا کنند، آیا موکّل میتواند در حقّ وکالت تصرّف کند و در بعضی از مواردی که به وکیل وکالت داده او را عزل نماید؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه موکل یا وکیل از حق فسخ خود سوء استفاده کند و وکالت را در اثناء عمل فسخ کند آیا خسارتی را که به هر یک از آنان وارد می شود باید جبران شود مثلاً وکیل برای خرید منزل به شهر دیگر برود و موکل، وکالت را فسخ کند هزینه بازگشت به عهده کیست؟
- [آیت الله سبحانی] متهّم برای دفاع از خود به شخصی وکالت می دهد و استحقاق وکیل به دریافت حق الوکالة مشروط به صدور حکم قطعی بر برائت موکل می شود، موکل نیز ملتزم می شود در هر مرحله اگر وکیل را عزل کند تمام حق الوکالة را بپردازد پس از دفاعیات، دادگاه حکم غیرقطعی مبنی بر محکومیت موکل صادر می کند و موکل نیز بلافاصله وکیل را عزل می کند و مانع اقدام وی برای ادامه کار در مرحله تجدید نظر می گردد البته وکیل معزول کار را ادامه داده ولی به نتیجه نمی رسد و حکم قطعی می شود آیا وکیل بنابر شرطی که شده مستحق حق الوکالة می باشد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی بر اساس وکالت نامه رسمی به همسرش وکالت تامه می دهد که منزل را بفروشد و وکیل با استفاده از این وکالت، منزل را به یک چهارم ارزش واقعی (به قیمت روز بازار) به شخص خودش انتقال می دهد. آیا موکل (شوهر) می تواند معامله را فسخ کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه وکیل یا موکل از دنیا برود یا دیوانه شود وکالت باطل می شود، هر چند دیوانه بعداً عاقل گردد، دیوانگی موقت نیز بنابر احتیاط باعث باطل شدن وکالت است، ولی بی هوشی موقت موجب باطل شدن وکالت نیست.
- جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی اراده و اختیار قرارداد ببندد و شرعاً بتواند در مال خود تصرف کند، بنابراین جعاله آدم سفیهی که مال خود را بیهوده مصرف می کند صحیح نیست.
- کسانی که می خواهند باهم قرارداد شرکت ببندند باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند و نیز باید ممنوع التصرف در اموال خود نباشند (مانند آدم سفیهی که مال خود را نمی تواند سرپرستی کند و بیهوده مصرف می نماید).
- کسی که چیزی را به دیگری صلح می کند باید بالغ و عاقل باشد و کسی او را مجبور نکرده و در قصد صلح جدی باشد; سفیه نباشد، (اموال خود را بیهوده مصرف نکند) و نیز حاکم شرع او را از تصرف دراموالش جلوگیری نکرده باشد.
- هرگاه انسان با اجازه موکل کسی را از طرف او وکیل نماید نمی تواند آن وکیل را عزل کند و اگر وکیل اول بمیرد یا از وکالت کناره گیری کند وکالت دومی باطل نمی شود، ولی اگر با اجازه موکل کسی را از طرف خودش (از طرف وکیل) وکیل نماید هم موکل می تواند او را عزل کند و هم وکیل اول و اگر وکیل اول بمیرد یا عزل شود وکالت دومی هم از بین می رود.
- واگذار کردن منافع ملک یا منافع شخص خود را به دیگری (اجاره) گویند و اجاره دهنده و اجاره کننده باید بالغ و عاقل باشند و با قصد و اراده خودشان اجاره را انجام دهند و نیز باید حق تصرف در اموال خود داشته باشند، بنابراین سفیهی که توانایی بر اداره صحیح اموال خود ندارد و آن را بیهوده مصرف می کند اجاره اش باطل است.
- واگذار کردن منافع ملک یا منافع شخص خود را به دیگری (اجاره) گویند و اجاره دهنده و اجاره کننده باید بالغ و عاقل باشند و با قصد و اراده خودشان اجاره را انجام دهند و نیز باید حق تصرف در اموال خود داشته باشند، بنابراین سفیهی که توانایی بر اداره صحیح اموال خود ندارد و آن را بیهوده مصرف می کند اجاره اش باطل است.
- وقف کننده باید بالغ و عاقل و دارای قصد و اختیار باشد و شرعاً حق تصرف در اموال خود را داشته باشد، بنابراین انسان سفیه یا بدهکاری که حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع کرده اگر چیزی از اموال خود را وقف کند صحیح نیست.
- نذر در صورتی صحیح است که از انسان بالغ و عاقل انجام شود و از روی اختیار و قصد باشد، بنابراین نذر از روی اجبار، یا به واسطه عصبانی شدن و از دست دادن اختیار، صحیح نیست.
- هرگاه کسی وکیل خود راعزل کند، بعد از رسیدن این خبر به او برکنار می شود، ولی اگر پیش از رسیدن این خبر به او کاری را انجام داده باشد صحیح است، اما وکیل هرموقع بخواهد می تواند از وکالت کنار برود هرچند موکل غایب باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] کسی که وصیت میکند، باید بالغ و عاقل باشد و از روی اختیار وصیت کند و نیز باید سفیه نباشد:یعنی؛ مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکند.
- [آیت الله مظاهری] موکّل - یعنی کسی که دیگری را وکیل میکند - و نیز کسی که وکیل می‌شود باید رشید باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند، و نیز موکّل باید بتواند شرعاً در اموال خود تصرّف کند.
- [آیت الله بروجردی] موکّل یعنی کسی که دیگری را وکیل میکند و نیز کسی که وکیل می‌شود، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند.
- [آیت الله بهجت] مُوَکِّل یعنی کسی که دیگری را وکیل میکند و نیز کسی که وکیل می‌شود، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند.
- [آیت الله خوئی] موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل میکند، و نیز کسی که وکیل می‌شود باید عاقل باشد و از روی قصد و اختیار اقدام کند و در موکل بلوغ نیز معتبر است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل می کند و نیز کسی که وکیل می شود؛ باید عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند و در موکل بلوغ نیز معتبر است.
- [آیت الله سیستانی] موکِّل یعنی کسی که دیگری را وکیل میکند و نیز کسی که وکیل می‌شود ، باید عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند ، و در موکِّل بلوغ نیز معتبر است ، مگر در آنچه از بچه ممیّز صحیح است .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل می کند و نیز کسی که وکیل می شود، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل میکند و نیز کسی که وکیل می‌شود، باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار اقدام کند و همچنین در جایی که تصرّفات طفل نافذ است مثل وصیّت طفل ده ساله که نافذ است در این صورت وکالت او هم نافذ خواهد بود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرار داد کند و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید، بنابر این جعاله آدم سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند صحیح نیست.