کثیرالشک
کَثیرُ الشک اصطلاحی فقهی و به معنای کسی است که به نظر مردم در اعمال دینی خود زیاد شک می‌کند. برخی مراجع تقلید ملاک‌هایی برای معلوم شدن کثیر الشک بیان کرده‌اند.
کثیرالشک کسی است که بگویند زیاد شک می کند و اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سرهم شک کند کثیرالشک است.
عنوان مسئله:
کثیرالشک کسی است که بگویند زیاد شک می کند و اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سرهم شک کند کثیرالشک است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- معیار و ملاکِ کثیر الشّک بودن در طواف چیست؟
- وظیفه کثیرالظن در نماز (یعنی کسی که زیاد دچار ظن و گمان می شود نه کثیرالشک) چیست؟ در مورد سایر اعمال (وضو و غسل و ...) وظیفه او چیست؟
- آیا کسی که در میان مراجع کنونی، فقط درباره اعلمیّت مثلاً سه نفر شک دارد، می تواند رساله هر سه نفر را بگیرد و بدون توجّه به نظر مراجع دیگر، که احتمال اعلمیّت آنها را نمی دهد،احتیاط کند؟
- این که فرموده اید: (واجب آن است که نماز طواف را پشت مقام بجا آورند) پشت مقام تا چه اندازه است، آیا می توان حدّ معیّنی برای آن فرض کرد؟
- در نماز شرط است که زن جلوتر از مرد و یا برابر مرد در حالت نماز نباشد. آیا این در نماز جماعت مسجدالحرام (که آنجا رعایت نمی شود) و نماز طواف پشت مقام ابراهیم نیز شرط است؟
- در نماز میت در صورتی که زنی در صف اول نماز جماعت حاضر شود حکم نماز ایشان و کسانی که دو طرف و پشت سرش هستند را بیان کنید؟
- آیا سلامهای سه گانه ای که نمازگزاران بعد از نماز می خوانند نصّ خاصّی دارد؟
- آیا نماز در پشت مقام ابراهیم حکم تکلیفی است، یا وضعی؟ به عبارت دیگر، اگر کسی (مثلا) نمازش را نزدیک دیوار زمزم بخواند، آیا نمازش باطل است، یا فقط معصیت کرده، ولی نماز صحیح است؟
- در اثر کثرت ازدحام، مقام حضرت ابراهیم (علیه السلام) در موسم حج وسط طواف کنندگان قرار میگیرد، اگر کسی آن جا نماز طواف واجب بخواند مشکل و دیگران اعتراض میکنند، آیا تا آخر مسجدالحرام پشت مقام ابراهیم میتواند نماز بخواند؟
- سه تکبیر آخر نماز و نگاه به سمت راست و چپ در هنگام تکبیر گفتن و همین طور سجده پس از نماز به چه منظور است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] کثیرالشک به چه کسی میگویند؟ آیا منظور از شک این است که دو طرف برایش یک مقدار احتمال را داشته باشد؟ آیا اگر کسی در یک نماز دو بار و در نماز بعدی یک بار شک کرد، که مجموعاً در دو نماز پشت سر هم سه بار شک کرده است، آیا او کثیرالشک می‌شود؟ آیا برای اینکه کسی کثیرالشک تشخیص داده نشود، میبایست شکهای سهگانه او در یک مورد خاصی باشد یا صرف شک کردن مورد نظر است و مصادیق آن مطرح نیست؟
- [آیت الله بهجت] در خارج شدن از کثیر الشّک در نماز فرموده اند: "اگر در سه نماز شک نکند، از حالت کثیرالشکی خارج شده"؛ آیا نمازها باید یومیّه باشد؟
- [آیت الله بهجت] آیا شک بین 1 و 2 برای کثیر الشّک، موجب بطلان نماز می شود؟
- [آیت الله بهجت] آیا کثیر الشّک در نمازهای دو رکعتی و سه رکعتی، نباید به شک خود اعتنا کند؟ در شک بین 1 و 2 در نمازهای چهار رکعتی چه طور؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] وظیفه کثیرالشک در رمی جمرات سه گانه چیست ؟
- [آیت الله بهجت] آیا کثیر الشکّ، در شک سوم نباید به شک خود اعتنا کند یا در شک چهارم؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] وظیفه کثیرالشک در رمی جمرات سه گانه چیست ؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر شخصی شک کند که کثیرالشک است یا نه، چه وظیفهای دارد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی شک دارد کثیرالشّک است یا خیر، نسبت به مواردی که شک می‌کند، چه وظیفهای دارد؟
- [آیت الله بهجت] کثیرالشکّ اگر در حالی که شکّ دارد نیّت نماز ظهر کرده یا عصر، مقداری از نماز را خواند و پس از آن متوجه شد؛ چه وظیفه ای دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه انسان شک کند کثیرالشک شده یا نه بنا می گذارد بر این که کثیرالشک نشده و بعکس اگر کثیرالشک بوده، تا یقین نکند به حال معمولی برگشته، باید به شک خود اعتنا نکند.
- (کثیرالشک) یعنی کسی که زیاد شک می کند نباید به شک خود اعتنا کند، خواه در عدد رکعات نماز باشد، یا در اجزای نماز، یا شرایط نماز.
- شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد به شرح زیر است: 1 شک بعد از محل 2 شک بعد از سلام 3 شک بعد از گذشتن وقت نماز 4 شک کثیرالشک یعنی کسی که زیاد شک می کند. 5 شک امام و ماموم 6 شک در نمازهای مستحبی و شرح هر یک از اینها در مسائل آینده می آید.
- از مبطلات نماز شک در رکعتهای نماز دو رکعتی، یا سه رکعتی، همچنین شک در رکعت اول و دوم نماز چهار رکعتی است.
- زنی که دارای عادت است (خواه وقتیه و عددیه باشد، یا فقط عادت وقتیه یا عادت عددیه)، هرگاه دو ماه پشت سرهم بر خلاف عادت خود، خونی ببیند عادتش بر می گردد به آنچه در آن دو ماه دیده است.
- ظرف نجس را با آب قلیل باید سه مرتبه شست، ولی در آب کر یا جاری یک مرتبه کافی است، هرچند سه مرتبه بهتر است (آبهای لوله کشی در حکم آب جاری است).
- هرگاه شک او از بین برود و شک دیگری به جای آن پیدا شود، باید به شک دوم عمل کند، مثلاً اگر شک در میان دو و سه بود، بعد یقین کرد سه رکعت را خوانده و شک میان سه و چهار کرد، باید به دستور شک سه و چهار عمل کند.
- شکهای هشتگانه ای که نماز را باطل می کند به شرح زیر است: 1 شک در رکعتهای نماز دو رکعتی مانند نماز صبح و نماز مسافر، ولی شک در نمازهای مستحب دو رکعتی نماز را باطل نمی کند. 2 شک در رکعتهای نماز سه رکعتی (مغرب). 3 شک در نماز چهار رکعتی هرگاه یک طرف شک ،یک باشد، مثل این که شک کند یک رکعت خوانده یا سه رکعت. 4 شک در نمازهای چهار رکعتی پیش از تمام شدن سجده دوم در حالی که یک طرف شک دو باشد (مانند شک دو و سه قبل از اتمام دو سجده). 5 شک بین دو و پنج یا بیشتر از پنج. 6 شک بین سه و شش یا بیشتر (البته این شکها کمتر اتفاق می افتد ولی در عین حال باید حکم آن روشن شود). 7 شک بین چهار و شش یا بیشتر، ولی در اینجا احتیاط واجب آن است که مانند شک چهار و پنج عمل کند، یعنی بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد و سپس نماز را دوباره بخواند. 8 شک در عدد رکعتهای نماز که اصلاً نداند چند رکعت خوانده است.
- هرگاه می داند در وسط نماز شک کرده، اما نمی داند مثلاً شک دو و سه بوده، یا دو و چهار، احتیاط واجب آن است که به دستور هر دو عمل کند و نماز را نیز اعاده نماید.
- تمام کارهایی که در نماز روزانه واجب و مستحب است در نماز آیات هم واجب و مستحب است، فقط در نماز آیات اذان و اقامه نیست و به جای آن سه مرتبه به امید ثواب (الصلاة) می گوید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کثیر الشک کسی است که عرفاً بگویند زیاد شک می کند. و بعید نیست کسی هم که نتواند سه نماز پشت سر هم بدون شک بخواند، کثیر الشک باشد، که باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کثیرالشک کسی است که عرفا بگویند زیاد شک می کند و کسی که حال او به نحوی باشد که لااقل در هر سه نماز پشت سر هم یک مرتبه شک کند مصداق کثیرالشک است و چنانچه زیاد شک کردن از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد به شک خود اعتنا نکند
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان شک کند که کثیرالشک شده یا نه یعنی چون نمی داند که آیا در سه نماز قبلی شک کرده تا کثیر الشک باشد یا فقط در دو نماز قبلی شک کرده تا کثیر الشک نباشد باید به دستور شک عمل نماید. و کثیرالشک تا وقتی یقین نکند که به حال معمولی مردم برگشته باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله بهجت] کسی که زیاد شک می کند، نباید به شک خود اعتنا کند . و کثیر الشک شدن به این است که مردم بگویند تو زیاد شک می کنی و زیاد شک کردن به این صورت محقق می شود که در یک نماز سه مرتبه شک کند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند .
- [آیت الله بهجت] کسی که زیاد شک می‌کند، نباید به شک خود اعتنا کند. و کثیرالشک شدن به این است که مردم بگویند تو زیاد شک میکنی و زیاد شک کردن به این صورت محقق می‌شود که در یک نماز سه مرتبه شک کند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی در سه نماز متوالی که بجا می‌آورد، به طور مداوم حداقل در یکی از آنها شک کند، (کثیرالشک) است و چنانچه زیاد شک کردن او از روی غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، نباید به شک خود اعتنا کند و چنانچه کثیرالشک در سه نماز متوالی شک نکند، حکم کثیرالشک از او برطرف می‌شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح وظهر وعصر شک کند، کثیر الشک است، و چنانچه زیاد شک کردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند، کثیرالشک است. و چنانچه زیاد شک کردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند ، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند ، کثیرالشک است . و چنانچه زیاد شک کردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد ، به شک خود اعتنا نکند .
- [امام خمینی] اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سر هم مثلا در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند، کثیرالشک است و چنانچه زیاد شک کردن اواز غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد به شک خود اعتنا نکند.