کثیرالشک
کَثیرُ الشک اصطلاحی فقهی و به معنای کسی است که به نظر مردم در اعمال دینی خود زیاد شک می‌کند. برخی مراجع تقلید ملاک‌هایی برای معلوم شدن کثیر الشک بیان کرده‌اند.
وظیفه کثیرالظن در نماز (یعنی کسی که زیاد دچار ظن و گمان می شود نه کثیرالشک) چیست؟ در مورد سایر اعمال (وضو و غسل و ...) وظیفه او چیست؟
مانند کثیرالشک است و چنین کسی نباید به شک خود اعتنا کند.
مانند کثیرالشک است و چنین کسی نباید به شک خود اعتنا کند.
عنوان سوال:
وظیفه کثیرالظن در نماز (یعنی کسی که زیاد دچار ظن و گمان می شود نه کثیرالشک) چیست؟ در مورد سایر اعمال (وضو و غسل و ...) وظیفه او چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کثیر الشک اگر در رکعات نماز طواف (عمره یا نساء) شک کند چه وظیفه ای دارد؟
- زنی که در پشت ناخن و انگشتهای او لاک چسبیده و با این کیفیّت اعمال حج را بجا آورده و نمی دانسته که این رنگ لاک مانع برای وضو و غسل می باشد آیا اعمال او صحیح است و چنانچه پس از انجام اعمال حج متوجّه شود چه وظیفه ای دارد؟
- اگر شخص بداند مقدار کمی وقت دارد و ترس از فوت نماز در صورت مبادرت به وضو یا غسل داشته باشد چه وظیفه ای دارد؟
- اگر شخصی بخواهد در تنگی وقت، وضو بگیرد یا غسل کند و همه ی نماز یا مقداری از آن خارج از وقت واقع شود چه وظیفه ای دارد؟
- شخصی که به خاطر عذری، تیمم کرده است اگر قبل از شروع به نماز، بتواند وضو بگیرد یا غسل کند چه وظیفه ای دارد؟
- اگر کسی وظیفه اش تیمم بوده ولی با وضو یا غسل عبادات خود را انجام داده است تکلیف او نسبت به عبادات و یا وضو و غسل انجام شده چیست؟
- زنی که وظیفه او تیمم بوده ( بخاطر واقع شدن در معرض دید نامحرم در صورت وضو گرفتن ) اما وضو گرفته و نماز خوانده است، حکم نماز او چیست؟
- اگر شخصی به خاطر جراحی در صورت، هرگونه تماس آب و خاک با صورت او ضرر داشته باشد برای وضو و غسل چه وظیفه ای دارد؟
- اگر کسی نماز طواف را در مکانی غیر از مقام ابراهیم بخواند، و با اعتقاد به صحّت آن، بقیّه اعمال را انجام دهد، وظیفه او چیست؟
- زنی که در پشت ناخن و انگشتهای او لاک چسبیده و با این کیفیّت اعمال حج را بجا آورده و نمیدانسته که این رنگ لاک مانع برای وضو و غسل میباشد آیا اعمال او صحیح است و چنانچه پس از انجام اعمال حج متوجّه شود چه وظیفهای دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] کسی که در تمام اعمال خود کثیر الشّک شده؛ آیا می تواند به ظن عمل کند؟
- [آیت الله خامنه ای] منظور از ظن (گمان) در نماز چیست؟ حکم آن چه میباشد؟ آیا کثیرالظن هم داریم؟ مثلاً اگر کسی گمان به انجام یک سجده دارد، حکمش چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] برای ظن قوی در رکوع و سجود مطلبی را فرموده بودید. آیا کثیرالشک که ظن قوی پیدا می کند باید به آن دستورات عمل کند یا به حکم کثیرالشک؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] وظیفه کثیرالشک در رمی جمرات سه گانه چیست ؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] وظیفه کثیرالشک در رمی جمرات سه گانه چیست ؟
- [آیت الله بهجت] کثیرالشکّ اگر در حالی که شکّ دارد نیّت نماز ظهر کرده یا عصر، مقداری از نماز را خواند و پس از آن متوجه شد؛ چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله مظاهری] منظور از افراد کثیرالشّک و وسواسی در اعمال حج چه کسانی هستند و این افراد برای انجام اعمال حجّ خود چه وظیفهای دارند؟
- [آیت الله بهجت] حکم شرعی کثیر الشک در اصل وضو و ملاک وسواس عمومی و خصوصی را بیان فرمایید.
- [آیت الله اردبیلی] میدانیم که شخص کثیر الشک نباید به شک خود اعتنا کند. آیا این مطلب فقط مربوط به نماز است یا در غسل و تیمّم و وضو هم باید رعایت شود؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه شخصی کثیر الشک باشد در مطلق کارها، از نماز و روزه و وضو و غسل و ازاله نجاست و معاملات، شک او اعتباری دارد، یا در بعض آن ها؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- (کثیرالشک) یعنی کسی که زیاد شک می کند نباید به شک خود اعتنا کند، خواه در عدد رکعات نماز باشد، یا در اجزای نماز، یا شرایط نماز.
- ظن و گمان در رکعات نماز در حکم یقین است، یعنی باید بنابر گمان بگذارد و نماز را ادامه دهد، ولی اگر در رکعت اول و دوم باشد احتیاط واجب این است که نماز را بعداً نیز اعاده کند.
- مستحاضه کثیره، هرگاه غسلهای روزانه خود را انجام دهد برای اعمال دیگر مانند طواف و نماز قضا و نماز آیات و نماز شب، غسل دیگری بر او واجب نیست تنها باید وضو بگیرد.
- شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد به شرح زیر است: 1 شک بعد از محل 2 شک بعد از سلام 3 شک بعد از گذشتن وقت نماز 4 شک کثیرالشک یعنی کسی که زیاد شک می کند. 5 شک امام و ماموم 6 شک در نمازهای مستحبی و شرح هر یک از اینها در مسائل آینده می آید.
- در نمازهای مستحبی بنابر احتیاط واجب باید به ظن و گمان خود عمل کند، تا آنجا که نماز را باطل نمی کند، مثلاً اگر گمانش به دو رکعت می رود بنا بر آن بگذارد و اگر گمانش به سه رکعت می رود باید بنا بر همان دو بگذارد.
- کسی که نمی داند وقت تنگ شده یا نه، باید وضو بگیرد یا غسل کند، ولی اگر می داند مقدار کمی وقت دارد اما می ترسد اگر سراغ وضو یا غسل برود به نماز نرسد باید تیمم کند.
- اگر در اثناء غسل، حَدَث اصغر از او سر زند (مثلاً بول کند) ضرری به غسل او نمی زند ولی برای نماز و مانند آن، باید وضو بگیرد.
- هرگاه استحاضه کثیره زن، قلیله شود، باید برای نماز اول غسل کند و برای نمازهای بعد وضو بگیرد.
- هرگاه زن مستحاضه قلیله، نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا را از هم جدا بخواند، باید برای هر کدام یک وضو بگیرد و همچنین برای نمازهای مستحب، ولی برای مجموع نماز شب، یک وضو یا غسل کافی است و برای خواندن نماز احتیاط و سجده فراموش شده و تشهد فراموش شده و سجده سهو که بلافاصله بعد از نماز به جا می آورد، غسل و وضو لازم نیست.
- هرگاه قبل از داخل شدن وقت نماز وضو یا غسل را انجام داده باشد باید در موقع نماز بنابر احتیاط واجب، آن را اعاده کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی در سه نماز متوالی که بجا می‌آورد، به طور مداوم حداقل در یکی از آنها شک کند، (کثیرالشک) است و چنانچه زیاد شک کردن او از روی غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، نباید به شک خود اعتنا کند و چنانچه کثیرالشک در سه نماز متوالی شک نکند، حکم کثیرالشک از او برطرف می‌شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کثیر الشک کسی است که عرفاً بگویند زیاد شک می کند. و بعید نیست کسی هم که نتواند سه نماز پشت سر هم بدون شک بخواند، کثیر الشک باشد، که باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] (کثیر الشک) : کسیست که در سه نماز پی در پی لااقل یک مرتبه شک می‌کند، چنین شخصی به شک خود اعتنا نمیکند و کسی که شک او به این اندازه نباشد ولی به قدریست که معمول مردم میگویند زیاد شک می‌کند، بنا بر احتیاط واجب به گونهای رفتار کند که هم به وظیفه شک معمولی و هم به وظیفه کثیر الشک عمل کرده باشد، بنابراین اگر مثلاً بین سه و چهار شک کرده، به وظیفه شک معمولی عمل کند و اگر شک وی از شکهاییست که در افراد معمولی نماز را باطل می‌کند، همانند کثیر الشک نماز را ادامه دهد و پس از تمام کردن آن را دوباره بخواند و اگر وظیفه شک معمولی مخالف وظیفه کثیر الشک است، به یکی از دو وظیفه رفتار کرده و نماز را دوباره نیز بخواند، بنابراین اگر در حال ایستاده بین چهار و پنج شک کند، باید یا مانند کثیر الشک بنا را بر چهار گذاشته و نماز را تمام کند یا مانند شک معمولی به وظیفهای که در مسأله 1208 خواهد آمد عمل کند و در هر دو حال نماز را دوباره نیز بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] میزان در تشخیص کثیر الشک عرف است و اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شک کند کثیرالشک است، و چنانچه زیاد شک کردن او از روی غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر به قدری وقت داشته باشد که بتواند وضو بگیرد یا غسل کند و نماز را بدون اعمال مستحبّی آن (مثل اقامه و قنوت) بخواند، باید غسل کند یا وضو بگیرد و نماز را بدون اعمال مستحبّی آن بجا آورد، بلکه اگر به اندازه سوره نیز وقت نداشته باشد، باید غسل کند یا وضو بگیرد و نماز را بدون سوره بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] زن مستحاضه اگر بین وظیفه ای که دارد از وضو یا غسل و نماز فاصله بیندازد؛ باید مطابق وظیفه اش دوباره وضو گرفته یا غسل کند و بلا فاصله مشغول نماز شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی گمان کند که برای وضو یا غسل وقت ندارد و با تیمّم نماز خود را بجا آورد و بعد بفهمد وقت داشته است، باید پس از به جا آوردن وضو یا غسل، نماز خود را دوباره بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کثیرالشک کسی است که عرفا بگویند زیاد شک می کند و کسی که حال او به نحوی باشد که لااقل در هر سه نماز پشت سر هم یک مرتبه شک کند مصداق کثیرالشک است و چنانچه زیاد شک کردن از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد به شک خود اعتنا نکند
- [آیت الله خوئی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشاء، بداند یک نماز خوانده، ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی، باید قضای نماز مغرب و عشاء را بخواند. 4 کثیر الشک (کسی که زیاد شک می‌کند) (مسألة 1193)- کثیرالشک کسی است که عرفاً بگویند زیاد شک می‌کند یا حال او به نحوی باشد که در هر سه نماز لا اقل یک مرتبه شک کند، چنین شخصی به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا ء بداند یک نماز خوانده ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند . 4-کثیر الشک(کسی که زیاد شک می‌کند )