گوسفند
در قرآن کریم گوسفند با الفاظی مانند غنم آمده است.
لازم نیست زکات را از خود گوسفندان بدهد، بلکه اگر گوسفند دیگری بدهد جایز است و همچنین می تواند به جای گوسفند و گاو و شتر پول آنها را بدهد، مگر آن که دادن خود حیوان برای مستحق مفیدتر باشد در این صورت احتیاط آن است که خود آن را بدهد.
عنوان مسئله:
لازم نیست زکات را از خود گوسفندان بدهد، بلکه اگر گوسفند دیگری بدهد جایز است و همچنین می تواند به جای گوسفند و گاو و شتر پول آنها را بدهد، مگر آن که دادن خود حیوان برای مستحق مفیدتر باشد در این صورت احتیاط آن است که خود آن را بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- با مراجعه به خبرگان، حتّی عتیقه فروشان در خصوص درهم و دینار شرعی و قمیت و ارزش آن نتیجه ای حاصل نگردید آیا جایز است هزار دینار و ده هزار درهم را با هزار گوسفند یا دویست گاو و یک صد شتر سنجید و به واحد موجود مثلا گوسفند یا شتر تقویم گردد؟
- اگر حیوانی غیر از گاو و گوسفند و شتر (اعم از پرندگان و پستانداران) موطوئه شوند کشتن و سوزاندن آنها واجب است ؟
- آیا در مورد گوسفند موطوئه ای که داخل گوسفندان می باشد و معلوم نیست کدام آنهاست، جایز است که انسان به این شکل قرعه بزند که مثلا از یک تا صد روی گوسفندان شماره بچسباند و بعداً شماره های یک تا صد را داخل پلاستیکی بریزد و یکی از شماره ها را بردارد و با آن شماره هایی که روی گوسفند چسبانده مطابقت کند و آن گوسفند را ذبح کند و گوشت آن را بسوزاند.
- جمعی از حجّاج پول روی هم می گذارند، و شخصی با پول مشترک برای همه آنها گوسفند می خرد،و به نیّت هر کدام گوسفندی می کشد. آیا چنین قربانی صحیح است؟در صورتی که گوسفندان از جهت قیمت متفاوت باشند،با توجّه به این که سهم پول همه آنها مساوی بوده، چه حکمی دارد؟
- با توجّه به این که در شرع و قانون مسؤول پرداخت دیه، جانی می باشد و انتخاب نوع آن هم در اختیار اوست، چنانچه در موقع انتخاب نوع دیه، جانی اطّلاع کافی در مورد قیمت انواع دیه نداشته باشد یا بطور صحیح به وی تفهیم نگردیده باشد و به خاطر عدم اطّلاع گاو یا گوسفند را انتخاب کند و بعد از انتخاب و صدور حکم و قبل از اتمام مهلت پرداخت و قبل از شروع به اجرای آن، اظهار نماید من قدرت پرداخت دیه از نوع گوسفند را ندارم ولی از نوع شتر را دارم در فرض مسأله آیا حقّ تغییر را دارد؟ تغییر نوع دیه با علم و اطّلاع چه صورت دارد؟
- در مساجد برخی شهرها در ایّام عزاداری امام حسین(علیه السلام) در مقابل دسته های عزاداری گاو و گوسفند زیادی قربانی می شود و قسمتی از این گوشت ها صرف اطعام و قسمتی بین مردم تقسیم می شود و اضافه آن را جهت توسعه بنای مسجد و احداث درمانگاه یا مانند آن زیر نظر هیأت امنا به فروش می رسانند، آیا این عمل جایز است؟
- شخصی مقداری پول پیدا کرده است : الف : آیا می تواند در بانک چه به صورت سپرده یا قرض الحسنه قرار بدهد؟ ب : چنانچه ترس از تلف شدن آن را داشته باشد مثلا بترسد از دزیده شدن آن، آیا در این صورت میتواند سپرده نماید؟ ج : چنانچه سپرده کردن و گذاشتن در بانک جایز باشد تا چه مدت می تواند این کار را ادامه بدهد؟ د : اگر پول را سپرده نماید، سود آن متعلق به چه کسی می باشد؟
- در منطقه ما وقتی بین دو نفر یا دو گروه دعوا و ناراحتی واقع می شود، نفر سوّمی برای صلح به طرف متجاوز می گوید: باید مقداری پول یا حیوان یا چیز دیگری را به طرف دیگر که متجاوز علیه است بدهید تا او راضی شود و ناراحتی برطرف گردد، آیا این کار جایز است؟
- اگر وقتی بین دو نفر یا دو گروه دعوا و ناراحتی واقع می شود، نفر سوّمی برای صلح به طرف متجاوز می گوید: باید مقداری پول یا حیوان یا چیز دیگری را به طرف دیگر که متجاوز علیه است بدهید تا او راضی شود و ناراحتی برطرف گردد، آیا این کار جایز است؟
- با توجه به اینکه دینار، درهم و حله یمانی موضوعیت خود را از دست داده و از سوی دیگر نقشی که احشام (شتر، گاو، گوسفند) پیش از این در جامعه داشتند، از بین رفته و به نوعی میتوان گفت اینها هم موضوعیت خود را از دست دادهاند، باید میان گونههایی که آن زمان بوده با موارد مشابهی که اکنون در اقتصاد نقش اساسی دارد مانند سکه و ... معادلسازی شود . در حقیقت مواردی را مبنای دیه قرار دادهایم که نرخ آن مشخص و معلوم نیست و این موارد در اقتصاد کشور تاثیرگذار نیستند و بعید است که امروزه بتوان دیه را بر آن اساس تعیین کرد لطفا نظر مبارک را در خصوص ملاک ومعیار تعیین دیه با توجه به شرایط عصر حاضر بفرمایید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] ما از طرف جماعتی در حج به مسلخ رفتیم تا ذبح گوسفندان را از طرف حجّاج انجام دهیم و یقین داریم که به تعدادی که لازم بوده، گوسفند سر بریدهایم؛ ولی به اندازه پول سه گوسفند در دست ما باقی مانده و اکنون مطمئن هستیم که پول صاحب گوسفندان را به طور کامل پرداخت نکردهایم. حالا چه وظیفهای داریم؟
- [آیت الله بهجت] آیا در زکات گاو و گوسفند، می توان حیوان را سر برید و گوشت آن را بین چند فقیر تقسیم نمود؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که از درآمد سال خود تعدادی گاو و گوسفند که بیشتر از حدّ نصاب زکات است بخرد، آیا باید هم زکات و هم خمس آنها را بدهد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی تعدادی گاو و گوسفند دارد که خمس آن ها را داده است. سال بعد تعداد گاو و گوسفندان همین مقدار است ولی قیمت آن ها دو برابر شده است، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا عقیقه به چیزهای خاصی تعلق می گیرید؟ (مثلاً فقط گوسفند) ج) شتر و گاو را نیز می تواند عقیقه محسوب کرد ولی اقل آن یک گوسفند است. س: در خصوص آداب عقیقه برای فرزند و میزان تصرف در آن و آیا می شود معادل آن را بجای ذبح گوسفند بصورت نقدی به شخص یا اشخاص مستحق داد و بهترین شرایط استحقاق کدام است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در بعضی جاها مرسوم است که گوسفندان خود را نوبت بندی میکنند که به چراگاه ببرند هر خانه به نوبه خود هر روز گوسفندان را در چراگاه میبرند و بعضی به نوبت خود از اطفال کوچک استفاده میکنند و دنبال گلّه گوسفند میفرستند و گرگها از پیش بچّههای کوچک گوسفندان را میبرند آیا تاوان این گوسفندان را چه کسی باید بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی نذر کرده که گوسفندان خود را صدقه بدهد و قبل از عمل به نذر، گوسفندان متعلّق زکات شدهاند. اکنون وظیفه او چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که صد رأس گوسفند دارد آنها را بین بچّههای خود تقسیم مینماید و بچّهها هیچگونه تصرّفی در آن گوسفندان ندارند آیا زکات به چنین اموالی تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی تعدادی گوسفند دارد که خمس آنها را داده است. سال بعد تعداد گوسفندان همین مقدار است؛ ولی قیمت آنها دو برابر شده است. آیا باید خمس بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا برای زن شیرده جایز است که روزه بگیرد و به طفل خود شیر خشک یا شیر گاو بدهد، در حالی که میداند اگر خودش به طفل شیر بدهد، برای او مفیدتر است و گاهی شیرهای دیگر برای طفل مضر است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر یک نفر در چند جا گوسفند یا گاو و شتر دارد و روی هم رفته به حد نصاب برسد، باید زکات آن را بدهد و اگر گاو و گوسفند و شتر مریض و معیوب هم باشند زکاتشان واجب است.
- کسی که زکات حیوان بر او واجب است اگر زکات را از مال دیگرش بدهد تا وقتی که شماره آنها از نصاب کم نشده همه سال باید زکات بدهد و هرگاه از نصاب افتاد دیگر زکات واجب نیست و اگر پیش از تمام شدن ماه یازدهم حیوان را با چیز دیگر عوض کند، زکات بر او واجب نیست، ولی اگر آن حیوانات را با گاو و گوسفند و شتر دیگری عوض کند، مثلاً 40 گوسفند بدهد و 40 گوسفند دیگر بگیرد احتیاط واجب آن است که زکات آن را بپردازد.
- احتیاط واجب آن است که زکات گاو و گوسفند و شتر را اگر به حد نصاب برسد بدهد، خواه از علف بیابان بخورد یا علف دستی به آن بدهد و یا گاهی از این و گاه از آن.
- اگر مالک گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در بین سال بالغ شود زکات بر او واجب نیست.
- هرگاه کسی گوسفند و گاو و شتر یا طلا و نقره را از باب زکات به اندازه نیازش بگیرد، اگر به مقدار نصاب باشد و اتفاقاً سال بر آن بگذرد باید زکات آن را بدهد.
- اگر با گاو و گوسفند و شتر نزدیکی کنند، علاوه بر این که گوشت آنها حرام است، بول و مدفوع آنها نیز بنابر احتیاط واجب نجس می باشد و آشامیدن شیر آنها نیز حرام است و باید آن حیوان را ذبح کنند و لاشه آن را بسوزانند و کسی که با آن نزدیکی کرده باید پول آن را به صاحبش بدهد.
- در زکات گوسفند و گاو و شتر علاوه بر شرایطی که قبلاً گفته شد لازم است که این حیوانات بیکار باشد اگر در تمام طول سال روزهای پراکنده ای کار کرده بطوری که حیوان کارگر محسوب نشود زکات آن واجب است.
- کسی که زکات چند مال بر او واجب است اگر مقداری زکات بدهد و نیت هیچ کدام را نکند، چنانچه چیزی را که داده همجنس یکی از آنها باشد، زکات همان جنس حساب می شود و اگر همجنس هیچ کدام نباشد به همه آنها قسمت می شود، بنابراین اگر مثلاً یک گوسفند از باب زکات بدهد زکات گوسفند حساب می شود، ولی اگر مقداری پول نقره بدهد در حالی که بدهکار زکات گوسفند و گاو است در میان هر دو تقسیم می گردد.
- هرگاه گوسفند و گاو و شتر به مقدار نصاب برسد زکات آن واجب است خواه همه آنها نر باشد یا ماده یا بعضی نر و بعضی ماده.
- برای شتر 12 نصاب است: اول: 5 شتر و زکات آن یک گوسفند است و کمتر از مقدار، زکات ندارد. دوم: 10 شتر و زکات آن دو گوسفند است. سوم: 15 شتر و زکات آن سه گوسفند است. چهارم: 20 شتر و زکات آن چهار گوسفند است. پنجم: 25 شتر و زکات آن پنج گوسفند است. ششم: 26 شتر و زکات آن یک شتر است که داخل سال دوم شده باشد. هفتم: 36 شتر و زکات آن یک شتر است که داخل سال سوم شده باشد. هشتم: 46 شتر و زکات آن یک شتر است که داخل سال چهارم شده باشد. نهم: 61 شتر و زکات آن یک شتر است که داخل سال پنجم شده باشد. دهم: 76 شتر و زکات آن دو شتر است که داخل سال سوم شده باشد. یازدهم: 91 شتر و زکات آن دو شتر است که داخل سال چهارم شده باشد. دوازدهم: 121 شتر و بالاتر از آن است که باید یا چهل چهل حساب کند و برای هر 40 شتر یک شتر بدهد که داخل سال سوم شده باشد، یا پنجاه پنجاه حساب کند و برای هرپنجاه شتر یک شتر بدهد که داخل سال چهارم شده باشد و یا با چهل و پنجاه حساب کند، ولی در این جا نیزباید طوری حساب کند که چیزی باقی نماند و یا اگر باقی می ماند از 9 شتر بیشتر نباشد و شتر زکات باید حتماً ماده باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] زکات گندم، جو، خرما، کشمش، طلا و نقره را میتوان از خود آنها داد و میتوان قیمت آن را حساب کرد، و همچنین است بنابر اظهر در زکات شتر، گاو و گوسفند؛ و اگر قیمت را میدهد، بنابر احتیاط واجب باید پول نقد بدهد، مگر آنکه گیرنده رضایت داشته باشد، و منظور از قیمت، قیمت وقت اخراج زکات و دادن به مستحق است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالک گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در بین سال بالغ شود احتیاط واجب آن است که زکات را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر فقیر شتر، گاو، گوسفند، طلا و نقره را بابت زکات بگیرد، چنانچه شرطهایی که برای واجب شدن زکات گفته شد در آنها جمع شود، باید زکات آنها را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان برای شتر و گاو و گوسفند خود چراگاهی را که کسی نکاشته بخرد یا اجاره کند بنابر احتیاط واجب زکات ان را بدهد ولی اگر برای چراندن در ان باج بدهد زکات ان واجب است
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان برای شتر، گاو و گوسفند خود، چراگاهی را که کسی نکاشته بخرد یا اجاره کند یا برای چراندن در آن باج بدهد، باید زکات را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در تمام سال دیوانه باشد، زکات بر او واجب نیست. ولی اگر در مقداری از سال دیوانه باشد و در آخر سال عاقل گردد، بنابر احتیاط مستحب زکات را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در تمام سال دیوانه باشد، زکات بر او واجب نیست، ولی اگر در مقداری از سال دیوانه باشد و در آخر سال عاقل گردد، بنابر احتیاط مستحب زکات را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] حیوانی که برای عقیقه انتخاب میشود، باید شتر یا گاو یا گوسفند باشد و بهتر است شرایط قربانی در آن رعایت شود، یعنی حیوان سالم و بدون عیب باشد و (شتر) حدّاقل پنج ساله و (گاو) دو ساله و (بز) بنابر احتیاط دو ساله و (میش) یک ساله باشد، ولی رعایت این شرایط لازم نیست، بلکه چنانچه حیوان چاق و پرگوشت باشد، کفایت میکند.
- [آیت الله مظاهری] گوسفند پنج نصاب دارد: اوّل: چهل گوسفند، و زکات آن یک گوسفند است و تا تعداد گوسفندان به چهل نرسد زکات ندارد. دوّم: صد و بیست و یک گوسفند، و زکات آن دو گوسفند است. سوّم: دویست و یک گوسفند، و زکات آن سه گوسفند است. چهارم: سیصد و یک گوسفند، و زکات آن چهار گوسفند است. پنجم: چهار صد و بالاتر از چهار صد گوسفند، که باید آنها را صد تا صد تا حساب کند و برای هر صد تای آن یک گوسفند بدهد و لازم نیست زکات را از خود گوسفندها بدهد، بلکه اگر گوسفند دیگری بدهد یا مطابق قیمت گوسفند پول بدهد کافی است.
- [آیت الله بهجت] اگر مالک گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در بین سال بالغ شود، زکات بر او واجب نیست.