دستور
امر (انشا) به واداشتن کسی به انجام کاری از طریق دستور اطلاق می‌شود.
کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می‌کند ، بطوری که زیادیِ شک از مختصات آن چیز حساب شود ، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید ، مثلاً کسی که زیادیِ شک او در این است که سجده کرده یا نه ، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند ، باید به دستور آن رفتار نماید ، یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را بجا آورد ، و اگر به سجده رفته اعتنا نکند .
عنوان مسئله:
کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می‌کند ، بطوری که زیادیِ شک از مختصات آن چیز حساب شود ، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید ، مثلاً کسی که زیادیِ شک او در این است که سجده کرده یا نه ، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند ، باید به دستور آن رفتار نماید ، یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را بجا آورد ، و اگر به سجده رفته اعتنا نکند .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی در یکی از اجزای نماز کثیرالشّک باشد، مثلاً همیشه بین رکعات 3و4 شک می‌کند، آیا باید طبق دستور کثیرالشّک در همة شکیّات نماز بیاعتنا باشد، یا اگر در جای دیگری مثلاً در سجده شک کرد، باید به آن اعتنا کند؟
- [سایر] سلام، آیا گفتن (الله اکبر) در حال رفتن یا برخواستن از رکوع یا سجده نماز را باطل می‌کند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی در صورت ایستاده نماز خواندن، قادر به انجام دادن رکوع و سجود نباشد و مجبور باشد آنها را با اشاره به جا آورد، ولی در صورت نشسته به جا آوردن نماز، بتواند رکوع در حال نشسته و سجود را به جا آورد، وظیفهاش چیست؟
- [آیت الله مظاهری] مأموم در نماز جماعت، در رکعت اوّل و قبل از رکوع شک می‌کند که تکبیرةالاحرام را صحیح گفته است یا خیر، چه باید بکند؟
- [آیت الله اردبیلی] گاهی پس از خواندن حمد، شک میکنیم که سوره را هم خواندهایم یا نه و سوره را میخوانیم و بعد میفهمیم که سوره را خوانده بودیم و دوباره تکرار کردهایم یا در موقع سجده، شک میکنیم که یک سجده کردهایم یا دو سجده و بعد، یک سجده دیگر میکنیم و سپس میفهمیم که با این سجده، تعداد سجدهها سه تا شده است در این موارد و موارد مشابه آن که بر اثر شک، کار زیادی در نماز انجام میدهیم، آیا نماز اشکال پیدا می‌کند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی سهواً یا جهلاً ذکر رکوع یا سجده یا اذکار در حال قیام را در حال حرکت بدن بگوید و یا کسی میدانسته که نباید در حال حرکت بدن ذکر رکوع یا سجود و یا هر ذکر دیگری را بگوید ولی آن را فراموش کرده باشد و یا بر اثر بیتوجهی و غفلت و عادت، قسمتی از اذکار را در حال حرکت ادا کرده باشد؛ مثلاً قبل از اینکه سر بر سجده گذارده و بدنش آرام گیرد، ذکر سجده را شروع کرده یا قبل از اینکه ذکر سجدهاش را بهطور کامل تمام کند سر از سجده برداشته باشد، در موارد فوق چه حکمی دارد؟ ج) اگر از روی جهل یا سهو یا فراموشی اذکار نماز را در حال حرکت بگوید، نمازش صحیح است و در غیر این صورت نماز اشکال پیدا می‌کند. س: برخی بهطور عرفی یاد گرفتهاند که در حال برخاستن از رکوع یا سجده ذکر (الله اکبر) بگویند و چه بسا توجهی هم به این ندارند که از باب استحباب میگویند یا به قصد ذکر مطلق و یا تفاوت مستحب بودن ذکر و قصد ذکر مطلق را نمیدانند، در این موارد که در حال حرکت بدن ذکر (الله اکبر) را میگویند، نمازشان چه حکمی دارد؟
- [امام خمینی] شخصی در عمره تمتع مشغول طواف بوده، از آنجائی که خودش اظهار میدارد: ناراحتی جسمی داشته و با معّیت یک نفر طواف میکرده به خیال خودشان هفت دور تمام شده و نماز طواف و سعی بجا آوردهاند و پس از چند روز توقف در مکه معظمه برای حج تمتع محرم می‌شود و بعد از اعمال حج تمتع به طور کامل، به ایران مراجعت مینماید و پس از گذشت 5 ماه این شخص شک می‌کند که آیا هفت دور طواف عمره تمتع کامل بوده یا خیر اگر استفتائات، ص: 459 احیانا کامل نبوده در برابر این شک تکلیف شرعی وی چیست؟
- [سایر] با سلام و خسته نباشید خواهشمندم به سوال بنده در اسرع وقت پاسخ دهید : بنده مدت یازده سال است که شدیدا گرفتار وسواس در نماز شده ام به طور میانگین 45 دقیقه حداقل زمانی است که برای خواندن دو نماز صرف می کنم. گاهی حتی 2 تا3 ساعت هم طول کشیده. مرتب نمازم را می شکنم و از سر می گیرم . زنم دیگر به ستوه آمده و از این رفتار من بسیار ناراحت است . خودم هم دیگر نمی خواهم به این رفتارم ادامه دهم ولی هرچه سعی میکنم (حدود 3 سال) که به وسواس خود اعتنا نکنم نمی شود هر چه روایت و فتوا و کتاب و سایت و ... هم بوده سعی کردم بهره بگیرم بعضی اوقات به طور مقطعی و موقت هم جواب داده ولی متاسفانه زود اثرش از بین رفته. من نمی دانم چگونه خودم را راضی به بی اعتنائی و غلط نماز خواندن کنم. البته این وسواس طبعا هی از یک جای نماز به جای دیگر سرایت می کند حتی متاسفانه به وضو و ... بنده هم سرایت کرده. این وسواس من از در انزوا نماز خواندن زیاد در کودگی شروع شد. بعدها که خواستم جلوی دیگران نماز بخوانم وسواس در ریا نشدن پیدا کردم همین بعدها به وسواس در قرائت و وسواس در چیزهای دیگر سرایت کرد. واقعا مستاصل شده ام هر کاری می دانستم کردم دیگر نمی دانم چگونه این تکرارها را ترک کنم و خودم را راضی کنم که نماز غلط هم برای من درست است. البته بنده یقین دارم که نمازی که می خوانم غلط است برای همین هم آن را می شکنم و اصلا ظن و شک ندارم . برای همین هم ترک آن این قدر سخت شده . البته وقتی که وسواس به بنده فشار می آورد و ترس من را فرا می گیرد به طور غیر اختیاری شروع به غلط خواندن می کنم که بعش هم طبیعتا مثل همیشه نمازم را می شکنم . خواهشمندم من را کمک کنید. خسته و ذله شدم. با تشکر فراوان.
- [سایر] با سلام من خانم متاهل دارای دو فرزند هستم 15 سال ازدواج کرده ام در این 15 سال سختی زیادی به همراه همسرم کشیدم تا الان تقریبا با عنایت خدا زندگی خوبی دارم من با همسرم به هیچ عنوان مشکل خاصی ندارم گه گاه از بابت تربیت بچه ها با هم هم فکری نداریم ولی خدا رو شکر از هیچ لحاظ دیگر مشکلی نیست ولی از ابتدای زندگی مشکلی داریم به اسم خانواده شوهر . خانواده ایشان بسیار پر توقع هستند من بعد از 15 سال خیلی چیزها را تشخیص می دهم در موقع که ما به کمکشان احتیاج داریم نیستند نه آن نبودن نبودنی با جنگ و دعوا بسیار خسیس هستند و همیشه کوس نداری سر می دهند در صورتی که در جامعه ما در طبقه مرفه قرار می گیرند از طلا وخانه و چیزهای دیگر ولی من اهل مادیات نیستم از طلا بدم می آید ولی باز بخاطر اینکه همسر خوبی دارم یا به عبارتی خوبیهایش بیشتر از نقایص است چشم بر روی هم می گذارم . از 6 سال پیش که برادر شوهرم ازدواج کرد و عروس دوم کاملا شبیه خودشان است و خیلی از او حساب می برند برادر شوهر خیلی رو زنش حساس است و حساب کار دست آنها آمده و آنها بیشتر روی من فشار می آورند و اوضاع خراب تر شده حامی شدید و اخلاق آنها هستند ولی با این حال آنها مدعی هستند و ما را متهم به فتنه و دو به همزنی می کنند روزها که ما سر کار هستیم با بچه ها تماس می گیرند و به عبارتی زیر زبان بچه ها را می کشند و اطلاعات زندگی را می گیرند و بعد اعصاب شوهرم را به هم می ریزند واز عاق والدین می ترسم از این اخلاق ها خسته شده ام من نه سن و سالم و نه شخصیتم اجازه هر کاری را می دهد و نه آنها به هیچ صراطی مستقیم هستم در ضمن من یک خواهر شوهر مجرد دارم که خیلی از این کارها از ذهن ایشان آب می خورد بسیار ادعای مسلمان و چادر و مقنعه دارند و اسلام را در همین چیزها می دانند ولی من ایمان دارم حق الناس خیلی خطر ناک تر از بی حجابی است هر چند من خودم محجبه هستم لطفا مرا راهنمایی کنید ولی خواهش می کنم خیلی روی دین و رفتار پدر و مارد مانور ندهید لطفا نسبت به شرایط جامعه و من و همسرم نظر بدهید
- [سایر] ائمه اطهار گاه متناسب با شرایط زمان و مسئله فقهی خاص احادیث را نقل نموده اند. علاوه بر این نقل احادیث جعلی نیز متأسفانه در کتب دینی ما به چشم می خورد. متأسفانه عده ای از دوستان مذهبی ما می خواستند کار خوبی بکنند؛ مثلا بحث عقد موقت را مطرح کنند اما این عده از روی جهالت اقدام به انتشار احادیثی نموده اند که از نظر بلاغتی و از نظر لحن کلامی باید به آنها شک نمود لطفا این احادیث را بررسی کرده و نظرتان را در مورد تک تک احادیث به ما بفرمایید. 1. ابان بن تغلب از امام صادق (ع) سؤال می کند: اگر زن زیبایی دیده شود که راضی به ازدواج موقت باشد؛ ولی معلوم نیست شوهر دارد یا نه چه باید کرد؟ حضرت فرمودند: لازم نیست تحقیق کنی حرف او که میگوید شوهر ندارم برای تو کافی است. (کتاب متعه شیخ مفید حدیث 37). 2. رسول خدا (ص): هر کس یک بار متعه کند یک سوم او از آتش جهنم آزاد می‌شود و هر کس دوبار متعه کند دو سوم او از آتش جهنم آزاد می‌شود و هر کس سه بار متعه کند تمام بدن او از آتش جهنم آزاد می‌شود. 3. زراره بن اعین از امام باقر (ع) نقل می‌کند که: سرگرمی مؤمن در سه کار است: 1- متعه زنان، 2- شوخی با دوستان و برادران، 3- نماز شب.(ازدواج موقت، نیاز امروز نوشته عباس زاده). 4. حمیری به امام زمان حضرت مهدی (عج) نوشت و از آن حضرت سوال کرد: مردی که شیعه است و متعه را حلال میداند و اعتقاد به رجعت دارد و همسر خوبی دارد که در تمام کارها او را کمک کار است و لذا با او عهد کرده است که هرگز بر او همسر دیگری نگیرد و ازدواج موقت نکند و خلاصه با وجود او کس دیگر را نخواهد. او به این عهد نوزده سال پایبند است و به عهد و قولش عمل کرده است و چه بسا مسافرت رفته و مدت زیادی دور از منزل خود بوده است و به قول خود پای بند مانده... البته او متعه را حرام نمی داند بلکه متدین به آن است؛ ولی چون همسر خود را مِیخواهد و دوستش دارد برای حفظ او و خودش متعه نمیگیرد. آیا او برای ترک متعه گناه کرده است؟ از طرف حضرت جواب رسید: برای این که قسم به معصیت خدا خورده است لازم است خدا را اطاعت کند و یک دفعه هم شده متعه بگیرد. (بحار ج100ص298/کتاب متعه شیخ مفید ص48). 5. رسول خدا (ص): هر که از دنیا برود و متعه نکند بد منظر و بدهیبت باشد مانند کسی که بینی او را بریده باشند.
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که همیشه در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شک می‌کند ، به طوری که کثرت شک از مختصات آن شمرده می‌شود ، اگر در نماز دیگر مثلاً در نماز عصر شک کند باید به دستور شک رفتار نماید .
- موقعی که مشغول نماز احتیاط است ، اگر در یکی از کارهای آن شک کند ، چنانچه محل آن نگذشته باید بجا آورد ، و اگر محلّش گذشته باید به شک خود اعتنا نکند ، مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده یا نه ، چنانچه به رکوع نرفته باید بخواند ، و اگر به رکوع رفته باید به شک خود اعتنا نکند .
- اگر شک کند که در رکوع آخر رکعت اوّل است، یا در رکوع اوّل رکعت دوّم و فکرش بهجایی نرسد، نماز باطل است. ولی اگر مثلاً شک کند که چهار رکوع کرده یا پنج رکوع، چنانچه شک او پیش از خم شدن برای سجده باشد، رکوعی را که شک دارد بجا آورده یا نه باید بجا آورد، ولی اگر برای سجده خم شده باید به شک خود اعتنا نکند.
- کسی که زیاد شک می‌کند ، اگر شک کند چیزی را که رکن نیست بجا آورده یا نه ، و اعتنا نکند ، و بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده ، چنانچه از محل بجا آوردن آن نگذشته باید آن را و آن چه بعد از آن است بجا آورد ، و اگر از محل آن گذشته نمازش صحیح است ، مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده یا نه و اعتنا نکند ، چنانچه در قنوت یادش بیاید که حمد نخوانده ، باید حمد و سوره را بخواند ، و اگر در رکوع یادش بیاید ، نمازش صحیح است . 5 شک امام و مأموم :
- کسی که زیاد شک می‌کند ، اگر شک کند ، رکنی را بجا آورده یا نه ، واعتنا نکند بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده ، چنانچه مشغول رکن بعد نشده باید آن رکن را و آن چه بعد از آن است بجا آورد ، و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش بنابر احتیاط باطل است ، مثلاً اگر شک کند رکوع کرده یا نه و اعتنا نکند ، چنانچه پیش از سجده دوم یادش بیاید که رکوع نکرده است باید برگردد و رکوع کند ، و اگر در سجده دوم یادش بیاید ، نمازش بنابر احتیاط باطل است .
- کثیر الشک اگر در بجا آوردن چیزی از اجزاء نماز شک کند ، باید بنا بگذارد که آن را بجا آورده ، مثلاً اگر شک کند که رکوع کرده یا نه ، باید بنا بگذارد که رکوع کرده است ، و اگر در بجا آوردن چیزی شک کند که نماز را باطل می‌کند ، مثل اینکه شک کند که نماز صبح را دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، بنا را بر صحّت میگذارد .
- اگر در حال برخاستن شک کند که سجده یا تشهّد را بجا آورده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند .
- اگر بعد از رکوع یا سجود شک کند که کارهای واجب آن مانند ذکر وآرام بودن بدن را انجام داده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند .
- کسی که نشسته یا خوابیده نماز میخواند ، اگر موقعی که حمد یا تسبیحات میخواند شک کند که سجده یا تشهّد را بجا آورده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند ، و اگر پیش از آنکه مشغول حمد یا تسبیحات شود شک کند که سجده ، یا تشهّد را بجا آورده یا نه ، باید بجا آورد .
- اگر در حالی که به سجده میرود شک کند که رکوع کرده یا نه ، یا شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که فقط در یک چیز نماز زیاد شک می‌کند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن عمل نماید؛ مثلاً کسی که زیاد شک می‌کند سجده کرده یا نه، اگر در به جا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را به جا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در یک قسمت از نماز زیاد شک می‌کند، چنانچه در قسمتهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک می‌کند که سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که در یک چیز نماز شک می کند ، چنانچه در چیزهای دیگر نماز بطور معمول شک کند باید به دستور آن عمل نماید ، مثلاً کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید یعنی اگر ایستاده است رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید; مثلاً کسی که زیاد شک می کند که سجده کرده یا نه اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید یعنی اگر هنوز ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [امام خمینی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید ، مثلا کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید یعنی اگر ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته، اعتنا نکند.
- [آیت الله خوئی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می‌کند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند، باید بهدستور آن عمل نماید، مثلًا کسی که زیاد شک می‌کند سجده کرده یا نه، اگر در بهجا آوردن رکوع شک کند باید بهدستور آن رفتار نماید، یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را بهجا آورد و اگر به سجده رفته، اعتنا نکند.
- [آیت الله بروجردی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می‌کند، چنانچه در چیزهای دیگرِ نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک می‌کند سجده کرده یا نه، اگر در به جا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده رکوع را به جا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [آیت الله بهجت] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن عمل نماید یعنی اگر ایستاده است رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور ان شک عمل نماید مثلا کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه اگر در به جا اوردن رکوع شک کند باید به دستور ان رفتار نماید یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را به جا اورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند؛ چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند؛ باید به دستور آن عمل نماید؛ مثلا کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه؛ اگر در به جا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید؛ یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را به جا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.