دستور
امر (انشا) به واداشتن کسی به انجام کاری از طریق دستور اطلاق می‌شود.
اگر بعد از نماز شک کند که در حال نماز مثلاً بین دو و چهار شک کرده ، یا بین سه و چهار ، می‌تواند به دستور هر دو شک عمل کند . و نیز می‌تواند پس از انجام کاری که نماز را باطل می‌کند آن را دوباره بخواند .
عنوان مسئله:
اگر بعد از نماز شک کند که در حال نماز مثلاً بین دو و چهار شک کرده ، یا بین سه و چهار ، می‌تواند به دستور هر دو شک عمل کند . و نیز می‌تواند پس از انجام کاری که نماز را باطل می‌کند آن را دوباره بخواند .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- من در نماز شک میکنم که سه یا چهار رکعت خوانده ام باید چه انجام بدهم؟
- آیا بین نماز احتیاط یا سجده سهو و نمازی که برایش احتیاط یا سجده را میخوانیم میتوان کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داد؟
- در صورت شک در تعداد تسبیحات اربعه چه کاری باید انجام داد ؟
- اگر بر اثر فراموشی مسئله کاری انجام دهیم که باعث باطل شدن روزه می شود ، آیا روزه باطل است یا نه ؟
- اگرکسی در نماز شک کند حکم چیست ؟
- شک در تعداد سجده نماز چه حکمی دارد؟
- حکم شک بین رکعت دوم و سوم در نماز چیست ؟
- شک بین دو و بیشتر در نماز چهار رکعتی چه حکمی دارد ؟
- من سه روز در هفته از مسافت شرعی می گذرم تکلیف نماز و روزه من چیست؟
- من سه روز در هفته از حد ترخص می گذرم تکلیف نماز و روزه من چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] کسی که همیشه در وضویش شک می‌کند، چگونه می‌تواند به مسجد برود و نماز بخواند و به قرائت قرآن کریم و زیارت معصومین(علیهمالسلام) بپردازد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا فرد لال می‌تواند نماز میّت بخواند و بر فرض جواز آیا نمازش اکتفاء از نماز میّت فرد صحیح می‌کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] بیماری که ایستاده نماز میخواند ناگاه در بین نماز احساس سرگیجه و عجز می‌کند آیا می‌تواند بقیه نماز را به حالت نشسته یا خوابیده بخواند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا در طواف مستحبی می‌تواند دو یا سه طواف پشت سر هم انجام دهد، و بعد برای هرکدام نماز بخواند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا در طواف مستحبی می‌تواند دو یا سه طواف پشت سر هم انجام دهد، و بعد برای هرکدام نماز بخواند؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که در رکعات نماز شک می‌کند و بعد از مقداری تأمّل، شکّ او تبدیل به گمان می‌شود و بعد از آن، تبدیل به شکّ دیگری میگردد، کدام یک از شکّ اوّل و گمان بعد از آن و شکّ دوّم را باید ملاک عمل خود قرار دهد؟ (مثلاً شک بین سه و چهار می‌کند و بعد گمان به چهار رکعت پیدا می‌کند و بعد گمانش تبدیل به شک بین دو و چهار می‌شود)؟
- [سایر] آیا زن اگر به دستور استحاضه رفتار کرده باشد، می‌تواند در ایام استحاضه، قرآن (حتی سورههای سجدهدار) بخواند؟
- [آیت الله خوئی] زیدی که قرائت نماز او باطل است مثلاً در تصحیح آن کوتاهی می‌کند، آیا می‌تواند برای انجام عمره به مکه برود یا نه؟
- [آیت الله بهجت] بنابر علتی (مثلاً شک در نماز چهار رکعتی در رکعت سه و چهار) نماز احتیاط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتیاط فهمید که نمازش صحیح بوده؛ آیا نماز احتیاط اضافی باعث باطل شدن نماز می شود؟
- [سایر] آیا شستن سه بار صورت و دست، وضو را باطل می‌کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر از نماز احتیاط بوده ، مثلاً در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند ، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده ، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده ، مثلاً پشت به قبله کرده ، باید نماز را دوباره بخواند ، و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند انجام نداده ، احتیاط لازم آن است که در این صورت نیز نمازش را دوباره بخواند ، و اکتفا به ضمیمه کردن یک رکعت متصل به نماز نکند .
- اگر شک کند نماز احتیاطی را که بر او واجب بوده بجا آورده یا نه ، چنانچه وقت نماز گذشته ، به شک خود اعتنا نکند ، و اگر وقت دارد ، در صورتی که بین شک و نماز زیاد طول نکشیده ، و در کار دیگری وارد نشده است ، و کاری هم مثل روگرداندن از قبله که نماز را باطل می‌کند انجام نداده ، باید نماز احتیاط را بخواند ، و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند بجا آورده ، یا در کار دیگری وارد شده ، یا بین نماز و شک او زیاد طول کشیده بنابر احتیاط لازم باید نماز را دوباره بخواند .
- اگر انسان شک کند که مغرب شده یا نه ، نمیتواند افطار کند ، ولی اگر شک کند که صبح شده یا نه ، پیش از تحقیق هم می‌تواند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد .
- اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد که رکعتهای نمازش کم بوده ، چنانچه کاری که نماز را باطل می‌کند انجام نداده ، باید آنچه را از نماز نخوانده ، بخواند ، وبرای سلام بیجا بنابر احتیاط لازم دو سجده سهو بنماید ، و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده مثلاً پشت به قبله کرده ، باید نماز را دوباره بجا آورد .
- کسی که همیشه در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شک می‌کند ، به طوری که کثرت شک از مختصات آن شمرده می‌شود ، اگر در نماز دیگر مثلاً در نماز عصر شک کند باید به دستور شک رفتار نماید .
- اگر در شماره رکعتهای نماز احتیاط شک کند ، چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل می‌کند ، باید بنا را بر کمتر بگذارد ، و اگر طرف بیشتر شک نماز را باطل نمیکند ، باید بنا را بر بیشتر بگذارد ، مثلاً موقعی که مشغول خواندن دو رکعت نماز احتیاط است ، اگر شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، چون طرف بیشتر شک نماز را باطل می‌کند ، باید بنا بگذارد که دو رکعت خوانده ، و اگر شک کند که یک رکعت خوانده یا دو رکعت ، چون طرف بیشتر شک نماز را باطل نمی کند ، باید بنا بگذارد که دو رکعت خوانده است .
- اگر یکی از شکهائی که نماز احتیاط برای آنها واجب است ، در نماز پیش آید ، چنانچه انسان نماز را تمام کند احتیاط مستحب آن است که نماز احتیاط را بخواند ، و بدون خواندن نماز احتیاط نماز را از سر نگیرد ، و اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل می‌کند نماز را از سر بگیرد ، نماز دومش هم بنابر احتیاط واجب باطل است ، ولی اگر بعد از انجام کاری که نماز را باطل می‌کند مشغول نماز شود ، نماز دومش صحیح است .
- اگر بعد از نماز شک کند که در بین نماز کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده یا نه ، نمازش صحیح است . چیزهائی که در نماز مکروه است
- اگر بعد از ایستادن شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه ، و در همان موقع یکی از شکهائی که اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بیفتد صحیح میباشد ، برای او پیش آید ، مثلاً شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، چنانچه به دستور آن شک عمل کند ، نمازش صحیح است . ولی اگر موقعی که تشهّد میخواند یکی از آن شکها اتفاق بیفتد ، اگر شک او بین دو و سه باشد نماز باطل است ، و اگر بین دو و چهار یا دو و سه و چهار باشد نماز صحیح است ، و به دستور شک باید عمل کند .
- اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا ، بداند یک نماز خوانده ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی ، باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند . 4 کثیر الشک (کسی که زیاد شک می‌کند) :
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلاً در شک بین سه و چهار، یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده، مثلاً پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند انجام نداده، باید یک رکعت دیگر نماز بخواند و بنابر احتیاط نمازش را دو مرتبه اعاده کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلاً در شک بین سه وچهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده، مثلاً پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند انجام نداده، باید دو رکعت کسری نمازش را بجا آورد و نماز را هم بنابر احتیاط واجب دوباره بخواند.
- [آیت الله خوئی] اگر شک کند نماز احتیاطی را که بر او واجب بوده بهجا آورده یا نه، چنانچه وقت نماز گذشته به شک خود اعتنا نکند، و اگر وقت دارد در صورتی که بین شک و نماز طول نکشیده و کاری هم مثل رو گرداندن از قبله که نماز را باطل می‌کند انجام نداده، باید نماز احتیاط را بخواند. و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند بهجا آورده یا بین نماز و شک او زیاد طول کشیده اعتنا به شک ننماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر شک کند نماز احتیاطی را که بر او واجب بوده به جا آورده یا نه، چنانچه وقت نماز گذشته به شک خود اعتنا نکند و اگر وقت دارد، در صورتی که بین نماز و شک زیاد طول نکشیده و کاری هم مثل روگرداندن از قبله که نماز را باطل می‌کند انجام نداده، باید نماز احتیاط را بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند به جا آورده، یا بین نماز و شک او زیاد طول کشیده، اعتنا به شک ننماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بعد از نماز شک کند که در حال نماز مثلا بین دو و چهار شک کرده یا بین سه و چهار می تواند دست از نماز بر دارد و بعد از انجام کاری که نماز را باطل می کند مثل پشت به قبله کردن و تکلم عمدی نمازش را دوباره بخواند هر چند احتیاط مستحب ان است که به دستور هر دو شک عمل کند و بعد نماز را اعاده نماید
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر از نماز احتیاط بوده؛ مثلاً در شک بین دو و سه، یک رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده بوده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده - مثلاً پشت به قبله کرده - باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند انجام نداده، نماز احتیاطش جزء نماز او محسوب است و یک رکعت کسری نمازش را به جا آورده و نمازش صحیح است و برای زیادی هر یک از دو سلام - در اصل نماز و در نماز احتیاط - دو سجده سهو به جا آورد.
- [آیت الله خوئی] اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلًا در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده، مثلًا پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند، و اگر کاری که نماز را باطل می‌کند انجام نداده، نماز احتیاطش محسوب است، و یک رکعت کسری نمازش را بهجا آورد و نمازش صحیح است و برای زیادی هر یک از سلام در اصل نماز، و نماز احتیاط دو سجدة سهو بهجا آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بعد از نماز شک کند که در بین نماز کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده یا نه، نمازش صحیح است. چیزهایی که در نماز مکروهست
- [آیت الله بروجردی] اگر شک کند نماز احتیاطی را که بر او واجب بوده به جا آورده یا نه، چنانچه وقت نماز گذشته به شک خود اعتنا نکند و اگر وقت دارد در صورتی که مشغول کار دیگری نشده و از جای نماز برنخاسته و کاری هم مثل روگرداندن از قبله که نماز را باطل می‌کند انجام نداده، باید نماز احتیاط را بخواند و اگر مشغول کار دیگری شده، یا کاری که نماز را باطل می‌کند به جا آورده، یا بین نماز و شک او زیاد طول کشیده، احتیاط واجب آن است که نماز احتیاط را به جا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.
- [امام خمینی] اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلا در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می کند انجام داده، مثلا پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده، باید دو رکعت کسری نمازش را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.