تجاوز
تجاوزبه معنی گذشتن از حد در ابواب مختلف فقه آمده است.
اگر شک کند در تکبیرهای نماز و قنوت های آن اگر از محل آن تجاوز نکرده است بنابر اقل بگذارد و اگر بعد معلوم شد کهگفته بوده اشکال ندارد .
عنوان مسئله:
اگر شک کند در تکبیرهای نماز و قنوت های آن اگر از محل آن تجاوز نکرده است بنابر اقل بگذارد و اگر بعد معلوم شد کهگفته بوده اشکال ندارد .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بنده الان طلبه هستم، قبل از طلبگی در روستا بودم و از احکام نماز و روزه زیاد اطلاعی نداشتم که یکی از آنها جنابت بود، نمیدانستم که اصلاً جنابت چیست. فقط یکبار روحانی روستا که احکام میگفت به مسأله جنابت رسید، در ذهنم خطور کرد آیا جنابت هم برای من پیش آمده یانه؟ چون اصلاً نمیدانستم جنابت یعنی چه؟ به همین علت من وقتی جنب میشدم نمیدانستم جنابت است تا غسل کنم، و در ذهنم نیز اصلاً خطور نمیکرد که باید پرسید. بجز همان یکبار که به ذهنم خطور کرد؛ بنده الان شک میکنم آیا در ماه رمضان هم جنب میشدم یا نه؛ حالا شما بفرمائید مسأله روزه و نماز بنده چگونه بوده؟ روزه بنده کفاره دارد یا قضا دارد؟ بنده الان روزه استیجاری هم گرفته و همچنین نماز استیجاری و الان پولش را هم خرج کردهام، در صورت اشکال داشتن چه باید بکنم؟
- جوانی است مجرّد 18 الی 19 ساله که دچار عارضهای است به این شکل: وقتی به توالت میرود و بعد از ادرار و استبراء و بعد از بلند شدن پس از چند دقیقه مایعی از محلّ ادرار بیرون میآید و یقین پیدا میکند ادرار است اما بعد از شستشو باز هم ادامه مییابد، ناگفته نماند به دکتر رفته ولی خوب نشده و طبق آزمایش بدن سالم بوده است. و همچنین هر روز بدون اینکه که به توالت رفته باشد مایعی بیرون میآید که شک دارد که آیا ادار است یا منی تا غسل انجام دهد. و الآن سه یا چهار ماه به این درد مبتلا میباشد و واقعاً برای او موجب حرج شده است، تکلیفش در مورد نماز، روزه و غسل و یا غیره چیست؟
- اینجانب با اجازه و فتوی حضرتعالی بر تقلید از (حضرت امام رضوان اللّه تعالی علیه باقی ماندهام پنج سال پیش از زادگاهم در روستا به قم کوچ کردم و دیگر امید و قصد برگشتن نداشتم لذا قم را وطن قرار دادم چون قصد دائم محقق بوده و هر موقع به زدگاهم میرفتم یا قصد عشره میکردم و یا نماز شکسته میخواندم. تابستان امسال از طرف دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه مأموریت گرفتم به شهر اندیمشک و به همراه خانواده در آن شهر سکن شدم. مدّت زمان این سکونت اصلاً معیّن نیست. از اندیمشک تا محل کارم که پادگانی است واقع در کرخه حدود 21 کیلومتر راه است که هر روز این مسیر را رفت و آمد میکنم.در رساله حضرت عالی دیدم که برای قصد توطّن در محلی که برای زندگی انتخاب شده قصد ماندن دائم معتبر نیست و کسی که مدّت نامعینی در محلی بخواند زندگی کند میتواند آنجا را وطن قرار دهد. بنده در این یک مسئله رجوع کردهام به حضرت عالی و نمازم را هم در اندیمشک و هم در پادگان کامل میخوانم. با توجه به این مطالب آیا شکسته خواندن نمازم در زادگاهم (با توجه به اینکه قصد برگشتن ندارم) اشکال دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا بالا بردن دستها در قنوت، جزء قنوت است یا امر مستحبّی جداگانه است که میتوان آن را ترک کرد؟ بالا بردن دستها به هنگام تکبیرة الاحرام و دیگر تکبیرهای نماز چه طور؟
- [آیت الله بهجت] محلّ قنوت در نماز کجا است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا باید نماز را با 9 قنوت بخوانم؟ اگر به جای 9 قنوت یک یا دو قنوت بگیرم اشکال دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چرا قنوت نماز شفع بنابر احتیاط ترک می شود؟
- [آیت الله وحید خراسانی] ایا درباره ی کسی که بعد از گذشتن از میقات شک در تلبیه نموده می توانیم بگوییم تا وارد عمل بعدی نشده شک بعد از تجاوز از محل نیست و باید اعاده کند
- [آیت الله بروجردی] حکم ظن در افعال نماز چیست، معتبر است یا نه؟ و در صورت عدم اعتبار در مواردی مثل ظن به اتیان سجدتین، آیا بنا را بر أقّل بگذارد یا اکثر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر یکی از مستحبات نماز، مثل قنوت را در نماز مستحبی نخوانیم، آیا اشکال دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار در سجده، در بلندی محل سجده از محل ایستادن شک کند و رفع شک در بین نماز ممکن نباشد، تکلیفش چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نمازگزار در هنگام گفتن (سمع الله) شک کند که رکوع را انجام داده یا نه تکلیفش چیست؟ و همچنین اگر در حال قنوت شک کند که حمد و سوره را خوانده است یا خیر، شک او شک بعد از محل است یاخیر؟
- [آیت الله خوئی] در بین نماز اگر کسی شک کند که در ابتدای نماز نیت کردهام یا خیر آیا شک بعد از محل محسوب می‌شود که نمازش صحیح باشد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در شمارة رکعتهای نماز مستحبی شک کند ، چنانچه طرف بیشتر ، شک نماز را باطل می کند ، باید بنا را بر کمتر بگذارد ، مثلاً اگر در نافلة صبح شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، باید بنا بگذارد که دو رکعت خوانده است و اگر طرف بیشتر شک نماز ر ا باطل نمی کند ، مثلاً شک کند که دو رکعت خوانده یا یک رکعت ، به هر طرف شک عمل کند ، نمازش صحیح است .
- اگر در شمارة رکعتهای نماز احتیاط شک کند ، باید بنا را بر بیشتر بگذارد ولی چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل می کند ، باید نماز را از سر بخواند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست .
- کسی که زیاد شک می کند ، اگر شک کند چیزی را که رکن نیست بجا آورد یا نه و اعتنا نککند و بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورد ه ، چنانچه از محل بجا آوردن آن نگذشته ، باید آن را بجا آورد و اگر از محل آن گذشته نمازش صحیح است ، مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده یا نه و اعتنا نکند ، چنانچه در قنوت یادش بیاید که حمد نخوانده ، باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است . 5-شک امام و ماموم
- شکهائی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرار است: اول : شک در چیزی که محل بجا آوردن آن گذشته است : مثل آنکه در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه . دوم : شک بعد از سلام نماز . سوم : شک بعد از گذشتن وقت نماز . چهارم : شک کثیر الشک ، یعنی کسی که زیاد شک می کند . پنجم : شک امام در شمارة رکعتها ی نماز ، در صورتی که ماموم شمارة آنها را بداند و همچنین شک ماموم در صورتی که امام شمارة رکعتهای نماز را بداند . ششم : شک در نماز مستحبی . 1-شک در چیزی که محل آن گذشته است
- در سجده باید بنابر احتیاط واجب سر دو انگشت پاها را به زمین بگذارد و اگر انگشتهای دیگر پا ، یا روی پا را به زمین بگذارد ، یا به واسطة بلند بودن ناخن ، سرشت به زمین نرسد نماز باطل است . و کسی که به واسطة ندانستن مساله نماز های خود را اینطور خوانده بنابر احتیاط واجب باید دوباره بخواند .
- در نه صورت ، اگر در شمارة رکعتهای نماز چهار رکعتی شک کند باید فوراً فکر نماید ، پس اگر یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا کرد ، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند و گرنه به دستورهائی که گفته می شود عمل نماید و آن نه صورت از این قرار است : اول : آنکه بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، که باید بنا بگذارد سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده به دستوری که بعداً گفته می شود . بجا آورد . دوم:شک بین دوو چهار بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، که باید بنا بگذارد چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند . سوم : شک بین دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، که باید بنابر چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد . ولی اگر بعد از سجدة اول یا پیش از سر برداشتن از سجدة دوم یکی از این سه شک برایش پیش آید ، نماز را رها کند و دوباره بخواند . چهارم : شک بین چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجدة دوم که باید بنابر چهار بگذار د و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجدة ، این شک برای او پیش آید ، نماز باطل است . پنجم : شک بین سه و چهار ، که در هر جای نماز باشد ، باید بنابر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد . ششم : شک بین چهار و پنج در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد . هفتم :شک بین سه و پنج در حال ایستاده ، که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بجا آورد هشتم :شک بین سه و چهار و پنج در حال ایستاده ، که باید بنشیند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد . نهم : شک بین پنج و شش در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجدة سهو بجا آورد .
- کسی که در محل عبور مردم نماز می خواند ، یا کسی روبروی اوست ، مستحب است جلوی خود چیزی بگذارد و اگر چوب یا ریسمانی هم باشد کافی است . اجیر گرفتن برای نماز
- اگر در حال سجده از خواب بیدار شود و شک کند که در سجدة آخر نماز است ، یا در سجدة شکر ، باید آن نماز را دوباره بخواند . سوم : از مبطلات نماز آن است که دستها را روی هم بگذارد .
- اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورد ه یا نه ، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده ، باید به شک خود اعتنا نکند ، مثلاً موقعی که مشغول خواندن سوره است ، اگر شک کند که حمد را خوانده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده ، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده ، باید بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده ، نمازش صحیح است ، بنابر این اگر مثلاً در قنوت یادبیاید که حمد را نخوانده باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است .
- موقعی که مشغول نماز احتیاط است اگر در یکی از کارهای آن شک کند ، چنانچه محل آن نگذشته ، باید بجا آورد و اگر محلش گذشته ، باید به شک خود اعتنا نکند ، مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده یا نه ، چنانچه به رکوع نرفته باید بخواند ، واگر به رکوع رفته باید به شک خود اعتنا نکند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر شک کند در تکبیرهای نماز و قنوتهای آن، اگر از محل آن تجاوز نکرده است بنابر اقل بگذارد، و اگر بعد معلوم شود که گفته بوده اشکال ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شک کند در تکبیرهای نماز و قنوت های آن، چنانچه از محل آن تجاوز کرده بشک خود اعتنا نکند، ولی اگر از محل آن تجاوز نکرده است بنابر اقل بگذارد و اگر بعد معلوم شد که گفته بوده اشکال ندارد.
- [آیت الله بهجت] اگر در تکبیرهای نماز و قنوتهای آن شک کند اگر از محل آن تجاوز نکرده است، بنا را بر کمتر بگذارد و اگر بعد معلوم شد که گفته بوده اشکال ندارد، و اگر در حال قنوت شک کرد که تکبیر گفته یا نه، بنابر اظهر به این شک اعتنا نکند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در تکبیرهای نماز و قنوتهای آن شک کند چنانچه از محل نگذشته بنابر کمتر بگذارد و اگر بعد معلوم شود که گفته بود اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پیش از رفتن به رکوع در تعداد تکبیرهای نماز یا قنوتهای آن شک کند، مثلاً شک کند که سه تکبیر گفته یا بیشتر، بنا را بر کمتر بگذارد و بقیه قنوتها و تکبیرها را به جا آورد و اگر بعد معلوم شود که گفته بوده، اشکال ندارد و اگر پس از رفتن به رکوع شک کند، به شک خود اعتنا ننماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر در حال خواندن قنوت در گفتن تکبیرها و یا خواندن قنوتهای قبلی شک کند و یا در حال گفتن تکبیر در خواندن قنوتها و یا گفتن تکبیرهای قبلی شک نماید، نباید به شک خود اعتنا کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در بین تیمّم شک کند که قسمتی از آن را فراموش کرده یا نه و تجاوز محل هم نشده است باید آن قسمت را با آنچه بعد از آن است بجا آورد و اگر بعد از تجاوز محل شک کند مثل این که در وقت مسح دست چپ شک کند که پیشانی را مسح کرده است یا نه به این شک اعتنا بکند بنابر احتیاط واجب.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در شماره رکعت های نماز احتیاط شک کند باید بنا را بر بیشتر بگذارد و نماز را ادامه دهد و صحیح است. ولی چنانچه طرفِ بیشترِ شک، نماز را باطل می کند باید بنا را بر اقل گذاشته و نماز را تمام کند و اصل نماز را هم اعاده کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در شماره رکعتهای نماز مستحبّی شک کند، چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل میکند، باید بنابر کمتر بگذارد مثلاً اگر در نافله صبح شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت باید بنا بگذارد که دو رکعت خوانده است، و اگر طرف بیشتر شک نماز را باطل نمیکند، مثلاً شک کند که دو رکعت خوانده یا یک رکعت به هر طرف شک عمل کند، نمازش صحیح است گرچه بنابر کمتر گذاشتن بهتر است.
- [آیت الله بهجت] موقعی که مشغول نماز احتیاط است اگر در یکی از کارهای آن شک کند باید به شک خود اعتنا نکند اگر چه محل آن نگذشته باشد بنابر اظهر.