احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط می تواند در حالی که ایستاده نماز بخواند و برای رکوع باسر اشاره نماید و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و هر قدر می تواند برای رکوع خم شود
عنوان مسئله:
کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط می تواند در حالی که ایستاده نماز بخواند و برای رکوع باسر اشاره نماید و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و هر قدر می تواند برای رکوع خم شود
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- حقیر حمد و قرائت و رکوع را ایستاده انجام میدهم ولی برای انجام سجده به خاطر خم نشدن پای خودم که حین تولّد این گونه بوده ناگزیر انگشت بزرگ دوپا به زمین نمیرسد، آیا میتوانم اقامه جماعت نمایم؟
- قطره آبی که در اثنای غسل دادن میّت به لباس فردی که کنار ایستاده است اصابت کرده، آیا میتواند با آن لباس نماز بخواند یا خیر؟
- شخصی داخل حمام در حالی که تمام اعضای بدنش خیس هست متوجه می‌شود که وقت نماز تنگ است، آیا میتواند بجای وضو غسل کند و با آن نماز بخواند در صورتیکه هیچ غسلی بر ذمّه او نیست؟
- چنانچه پشت مقام ابراهیمعلیهالسلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
- چنانچه پشت مقام ابراهیمعلیهالسلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
- با توجه به اینکه غسل جنابت به خودی خود مستحب است، اگر انسان بدون اینکه جنب باشد و فقط به عنوان غسل مستحبی غسلِ جنابت انجام دهد، میتواند بدون وضو نماز بخواند یا خیر؟
- فردی میداند غیر از تکبیرة الاحرام تکبیرات دیگر در نماز مستحب است، این را هم میداند که اگر نگوید به نماز اشکال نمیرسد و بعد از حال حرکت به طرف سجده و رکوع میگفته، نمیدانسته اگر به قصد ورود بگوید باید در حال سکون بدن بگوید یعنی نمیدانسته چنین مسألهای (قصد ورود و قصد ذکر) هست تا بپرسد، آیا نمازهایی که در این مدّت چهل و یا پنجاه ساله خوانده قضا کند یا خیر؟
- اینجانب با اجازه و فتوی حضرتعالی بر تقلید از (حضرت امام رضوان اللّه تعالی علیه باقی ماندهام پنج سال پیش از زادگاهم در روستا به قم کوچ کردم و دیگر امید و قصد برگشتن نداشتم لذا قم را وطن قرار دادم چون قصد دائم محقق بوده و هر موقع به زدگاهم میرفتم یا قصد عشره میکردم و یا نماز شکسته میخواندم. تابستان امسال از طرف دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه مأموریت گرفتم به شهر اندیمشک و به همراه خانواده در آن شهر سکن شدم. مدّت زمان این سکونت اصلاً معیّن نیست. از اندیمشک تا محل کارم که پادگانی است واقع در کرخه حدود 21 کیلومتر راه است که هر روز این مسیر را رفت و آمد میکنم.در رساله حضرت عالی دیدم که برای قصد توطّن در محلی که برای زندگی انتخاب شده قصد ماندن دائم معتبر نیست و کسی که مدّت نامعینی در محلی بخواند زندگی کند میتواند آنجا را وطن قرار دهد. بنده در این یک مسئله رجوع کردهام به حضرت عالی و نمازم را هم در اندیمشک و هم در پادگان کامل میخوانم. با توجه به این مطالب آیا شکسته خواندن نمازم در زادگاهم (با توجه به اینکه قصد برگشتن ندارم) اشکال دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] کسی که نشسته نماز می خواند، برای رکوع باید به چه اندازه ای خم شود؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی در صورت ایستاده نماز خواندن، قادر به انجام دادن رکوع و سجود نباشد و مجبور باشد آنها را با اشاره به جا آورد، ولی در صورت نشسته به جا آوردن نماز، بتواند رکوع در حال نشسته و سجود را به جا آورد، وظیفهاش چیست؟
- [آیت الله بهجت] در نماز وتیره و یا نماز احتیاطِ نشسته، چه مقدار لازم است خم شویم؟
- [آیت الله اردبیلی] کسانی که بر اثر بیماری و ناتوانی مجبورند که نشسته نماز بخوانند، در مواردی که در نماز شک میکنند و لازم است نماز احتیاط بخوانند، نماز احتیاطشان را باید مانند نماز احتیاط ایستاده به حساب آورند یا نماز احتیاط نشسته؟
- [آیت الله بهجت] کسی که نمی تواند تمام نماز را ایستاده بخواند، آیا می تواند همه ی آن را نشسته بخواند؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی که میتواند به طور ایستاده نماز بخواند، ولی به جهت وضعیت جسمی خود، احتمال زیاد میدهد که ایستاده نماز خواندن در دراز مدت به او صدمه وارد کند، آیا جایز است که نشسته نماز بخواند؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که قادر نیست ایستاده نماز بخواند، ولی میتواند بر روی زانوهای خود بایستد، آیا باید به این صورت نماز بخواند یا به حالت نشسته؟
- [آیت الله اردبیلی] مکلّفی که به علت ناتوانی، قدرت بر ایستادن در طول نماز را ندارد، ولی مقداری از آن را میتواند ایستاده بخواند، به چه صورت باید نماز بخواند؟ نشسته یا ایستاده یا ترکیبی از هر دوی آنها؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی باید روی یک پا بایستد و اگر بخواهد ایستاده نماز بخواند باید عصا به دست بگیرد، آیا واجب است برای نماز با عصا بایستد یا می تواند نشسته نماز بخواند؟
- [سایر] مادر من دارای پا درد است و نمی تواند ایستاده نماز بخواند و مجبور است نشسته نماز بخواند. آیا این نماز صحیح است یا خیر؟ اگر صحیح نیست ما را راهنمایی کنید.
مسائل مرتبط از این مرجع
- هر گاه نتواند به اندازه رکوع خم شود ، باید به چیزی تکیه دهد و رکوع کند و اگر موقعی هم که تکیه داده نتواند به طور معمول رکوع کند ، باید به هر اندازه می تواند ، خم شود و اگر هیچ نتواند خم شود ، باید موقع رکوع بنشیند و نشسته رکوع کند و احتیاط واجب آن است که نماز دیگری هم بخواند و برای رکوع آن سر اشاره نماید .
- تا انسان می تواند ایستاده نماز بخواند ، نباید بنشیند ، مثلاً کسی که در موقع ایستادن بدنش حرکت می کند ، یا مجبور است به چیزی تکیه دهد یا بدنش را کج کند یا خم شود یا پاها را بیشتر از معمول گشاد بگذارد کند ، باید به هر طور که می تواند ایستاده نماز بخواند ، ولی اگر به هیچ قسم حتی مثل حال رکوع هم نتواند بایستد ، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند .
- کسی که می تواند ایستاده یا نشسته نتواند رکوع کند ، باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره کند و اگر نتواند اشاره کند ، باید به نیت رکوع چشم ها را هم بگذارد و ذکر آن را بگوید و به نیت برخاستن از رکوع ، چشمها را باز کند و اگر از این هم عاجز است باید در قلب ، نیت رکوع کند و ذکر آن را بگوید .
- کسی که نشسته نما ز می خواند ، اگر موقع خواندن نماز احتیاط بتواند بایستد باید به وظیفة کسی که نماز را ایستاده می خواند ، عمل کند . نماز احتیاط
- کسی که نشسته نماز می خواند اگر شکی کند که باید برای آن یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بخواند ، باید دو رکعت نشسته بجا آورد . بلکه اگر شکی کند که باید برای آن دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند ، باید دو رکعت نشسته بجا آورد .
- کسی که نشسته نماز می خواند ، اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بایستد و رکوع را ایستاده بجا آورد ، باید بایستد و از حال ایستاده به رکوع رود و اگر نتواند باید رکوع را هم نشسته بجا آورد .
- اگر موقعی که ایستاده از روی فراموشی بدن را حرکت دهد یا به طرفی خم شود یا بجایی تکیه کند ، اشکال ندارد ، ولی در قیام موقع گفتن تکبیره الاحرام و قیام متصل به رکوع اگر از روی فراموشی هم باشد ، بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند .
- کسی که ایستاده نماز می خواند ، اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ایستادن عاجز شود ، باید مثل کسی که نماز را نشسته می خواند و حکم آن در مسالة پیش گفته شد ، نماز احتیاط را بجا آورد .
- اگر بین دو و سه و چهار شک کند و موقعی که دو رکعت نما ز احتیاط ایستاده را می خواند پیش از رکوع رکعت دوم یادش بیاید که نماز را سه رکعت خواند ه ، باید بنشیند و نماز احتیاط را یک رکعتی تمام کند و بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند .
- در نه صورت ، اگر در شمارة رکعتهای نماز چهار رکعتی شک کند باید فوراً فکر نماید ، پس اگر یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا کرد ، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند و گرنه به دستورهائی که گفته می شود عمل نماید و آن نه صورت از این قرار است : اول : آنکه بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، که باید بنا بگذارد سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده به دستوری که بعداً گفته می شود . بجا آورد . دوم:شک بین دوو چهار بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، که باید بنا بگذارد چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند . سوم : شک بین دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، که باید بنابر چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد . ولی اگر بعد از سجدة اول یا پیش از سر برداشتن از سجدة دوم یکی از این سه شک برایش پیش آید ، نماز را رها کند و دوباره بخواند . چهارم : شک بین چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجدة دوم که باید بنابر چهار بگذار د و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجدة ، این شک برای او پیش آید ، نماز باطل است . پنجم : شک بین سه و چهار ، که در هر جای نماز باشد ، باید بنابر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد . ششم : شک بین چهار و پنج در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد . هفتم :شک بین سه و پنج در حال ایستاده ، که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بجا آورد هشتم :شک بین سه و چهار و پنج در حال ایستاده ، که باید بنشیند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد . نهم : شک بین پنج و شش در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجدة سهو بجا آورد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط می تواند در حالی که نشسته است کمی خم شود یا در حالی که ایستاده است با سر اشاره کند باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و هر قدر می تواند برای رکوع خم شود.
- [آیت الله بروجردی] کسی که نمیتواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط میتواند در حالی که نشسته است کمی خم شود، یا در حالی که ایستاده است با سر اشاره کند، باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و هر قدر میتواند برای رکوع خم شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط می تواند در حالی که نشسته است کمی خم شود یا در حالی که ایستاده است با سر اشاره کند احتیاط واجب این است که یک نماز ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید، ونماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و هر قدر می تواند برای رکوع خم شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که نمی تواند ایستاده رکوع کند ولی برای رکوع می تواند در حالی که نشسته است خم شود؛ باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و برای رکوع خم شود.
- [آیت الله سیستانی] کسی که نمیتواند ایستاده رکوع کند ولی برای رکوع میتواند در حالی که نشسته است خم شود ، باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید ، و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند ، و موقع رکوع آن بنشیند و برای رکوع خم شود .
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که نمیتواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط میتواند در حالی که نشسته است کمی خم شود، یا در حالی که ایستاده است با سر اشاره کند، باید نشسته نماز بخواند و برای رکوع ولو کمی میتواند خم شود و احتیاط مستحبّ آن است که نماز را تکرار کند و ایستاده و با اشاره سر بخواند.
- [آیت الله خوئی] کسی که نمیتواند ایستاده یا نشسته رکوع کند، ولی برای رکوع میتواند درحالی که نشسته است خم شود، باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع آن بنشیند و برای رکوع خم شود.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نمیتواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط میتواند در حالی که نشسته است، کمی خم شود یا در حالی که ایستاده است با سر اشاره کند، باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید و احتیاط واجب آن است که نماز دیگری نیز بخواند و هنگام رکوع آن بنشیند و هر اندازه که میتواند برای رکوع خم شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند حتی به مقدار عرفی ان و فقط می تواند در حالی که نشسته است کمی خم شود باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید و در صورتی که خم شدنش در حال نشستن به حدی باشد که رکوع عرفی برای نشسته صدق کند احتیاط واجب این است که نماز دیگری هم بخواند و موقع رکوع ان بنشیند و به همان اندازه خم شود
- [آیت الله مظاهری] هرگاه نتواند به اندازه رکوع خم شود باید به چیزی تکیه نموده و رکوع کند و اگر موقعی هم که تکیه داده نتواند به طور معمول رکوع کند، باید به هر اندازه که میتواند خم شود واگر هیچ نتواند خم شود باید موقع رکوع بنشیند و نشسته رکوع کند و اگر نشسته هم نتواند رکوع کند، باید ایستاده نماز بخواند و به قصد رکوع ذکر رکوع را بگوید و مستحب است برای رکوع با سر یا چشم هم اشاره کند.