جهیزیه
جهیزیه وسایل و اثاث اوّلیه زندگی می باشد. عنوان یاد شده به مناسبت در بابهای خمس، نکاح و قضا به کار رفته است.
اگر انسان در منطقه ای باشد که معمولاً جهیزیّة دختر را به تدریج تهیّه می کنند به این معنا هر سال مقداری از آن را تهیّه می کنند چنانچه در بین سال از منافع آن جهیزیّه ای بخرد و از شأنش زیاد نباشد لازم نیست خمس آن را بدهد ولی اگر از شأنش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیّه تهیّه کند ، لازم است خمس آن را بدهد .
عنوان مسئله:
اگر انسان در منطقه ای باشد که معمولاً جهیزیّة دختر را به تدریج تهیّه می کنند به این معنا هر سال مقداری از آن را تهیّه می کنند چنانچه در بین سال از منافع آن جهیزیّه ای بخرد و از شأنش زیاد نباشد لازم نیست خمس آن را بدهد ولی اگر از شأنش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیّه تهیّه کند ، لازم است خمس آن را بدهد .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی برای تهیّه خانه، جهیزیّه و مانند آن مجبور است درآمد چند سال خود را پسانداز کند؛ آیا با گذشت چند سال از این پس انداز، خمس به آن تعلّق میگیرد یا خیر؟
- اگر انسان ناچار باشد درآمد چند سال را برای تهیه سرمایه و ابزار کار پس انداز کند، آیا خمس آن واجب است؟ و نیز اگر ناچار باشد برای خرید خانه یا وسیله نقلیه مورد نیاز، چند سال پولش را پس انداز کند، آیا خمس آن لازم است؟
- اگر انسان وسیله نقلیه خود که مورد نیازش می‌باشد در بین سال بفروشد و تا پیش از رسیدن سال مجدّداً وسیله نقلیه دیگری خریداری کند آیا باید خمس پول را بدهد یا اصلاً خمس ندارد؟
- اگر کسی که مقداری زکاة بر او تعلق گرفته، آیا می‌شود از فرشهایی که چند سال د خانه خود از آنها استفاده کرده به عنوان زکاة به مسجد بدهد و برای خود فرش نو تهیه نماید؟
- کسی که پول و سرمایه خود را در سپردهای دراز مدت میگذارد و هدفش این است که پولهایش روی هم جمع شود تا بتواند چیز لازمی مانند خانه تهیه نماید برسد، آیا با توجه به اینکه این شخص در حقیقت پول اضافی و مازادی ندارد بلکه مجبور شده برای خرید خانه پسانداز چندین سال را روی هم بگذارد تا بالاخره بتواند چیزی که میخواهد بخرد آیا بعد از سپری شدن دوره دراز مدّت سپردهاش باید خمس بدهد؟
- اگر خانه کوچکی دارد که تا کنون از آن استفاده میکرده و حال بر اساس نیاز خانه وسیعتری تهیه کرده و خانه کوچک را اجاره میدهد تا چند سال دیگر که فرزندش ازدواج کرد به او بدهد آیا این خانه مورد تعلّق خمس است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] دختری که پدرش سال خمسی نداشته و برای او جهیزیه تهیه کرده است، آیا لازم است خمس جهیزیه خود را بدهد؟
- [آیت الله بهجت] اگر پدری جهیزیه ی دختر را از مال خمس نداده تهیه کرده باشد و خمس آن را نپردازد، آیا پرداخت خمس آن بر دختر لازم است؟
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به فتوای امام خمینی(قدّس سرّه) در مسأله جهیزیه عروس که دختر هنگام ازدواج به خانه شوهر می برد، اگر در منطقه ای رسم براین باشد که خانواده داماد اقدام به تهیه و تأمین اثاثیه و لوازم خانه کنند و به مرور زمان و به تدریج به تهیه آن لوازم بپردازند و سال بر آنها بگذرد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خوئی] جهیزیه که فرمودید در ظرف چند سال تهیه می‌شود خمس ندارد، آیا اگر دختر کمتر از ده سال هم داشته باشد می‌شود برایش جهیزیه تهیه نمایند یا باید اقلاً ده سال داشته باشد، تهیه جهیزیه برای پسر به حکم دختر است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدری جهیزیه دختر را از مال غیر مخمّس تهیه کرده باشد و خمس آن را نپردازد، پرداخت خمس بر دختر لازم است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا به پولی که کم کم برای تهیه جهیزیه دختر ذخیره کرده اند در سر سال، خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی با قرض چیزی را بخرد که کمی بالاتر از شأنش است آیا خمس این اضافه را باید بدهد؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی کفاره چند سال روزه بر عهده دارد و نیازمند تهیه جهیزیه برای دختر خود می‌باشد. اگر بخواهد کفاره بدهد، دیگر نمیتواند جهیزیه تهیه کند. تکلیف او چیست و کدام مقدّم است؟
- [آیت الله خوئی] معمولاً در این محل جهیزیه را سال به سال تدریجاً تهیه میکنند بعداً به دخترشان میدهند به اندازه شؤونات خودشان از منافع بین سال و این خمس ندارد معلوم، و لکن آن دختر در منزل شوهر بعضی از آنها را در ایام سال همیشه لازم دارد و کارش میزند و بعضی از آنها را در سالهای بعد و موقع احتیاج کارش میزند و بسا می‌شود که لباسی است که بعد از دو سال یا بیشتر لازم می‌شود، یا بسا می‌شود که یک مرتبه میپوشد و کنار میگذارد که مورد احتیاجش بپوشد یا از قبیل لباس بچهگانه که هر موقع بچهدار شد به او بپوشاند در این صورت خمس تعلّق میگیرد و این دختر باید بدهد یا خیر؟ و دیگر اینکه چنانچه پدر و مادر جنس خمس داده را اگر به اولادشان بدهند به عنوان جهیزیه یا غیر جهیزیه آیا در ید آنها هم دو مرتبه خمس تعلق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] جوانی که نمیتواند بلافاصله پس از ازدواج، منزل مسکونی تهیه کند، اگر قبل از ازدواج در طیّ چند سال به تدریج خانهای تهیه نماید (ابتدا زمین را بخرد و سپس به تدریج خانه را بسازد)، آیا این خانه متعلّق خمس است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- آتچه از منافع کسب دربین سال به مصرف خوراک وپوشاک واثاثیه وخرید منزل وعروسی وجهیزیة دختر به شرط اینکه تهیة آن در موقعی است که که بر حسب رسوم عرفی مورد حاجت است و زیارت و مانند اینها می رساند ، در صورتی که از شأ ن او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد ، خمس ندارد .
- اگر کافر ذمی زمینی را از مسلمان بخرد ، باید خمس آراازهمان زمین بدهد. و اگر پول آن را هم بدهد اشکال ندارد ، ولی اگر غیر از پول چیز دیگر بدهد باید به اذن حاکم شرع باشد ، و نیز اگر خانه و دکّان و مانند اینها را از مسلمان بخرد ، باید خمس زمین آن را بدهد ، و در دادن این خمس قصد قربت لازم نیست بلکه حاکم شرع هم که خمس را از او می گیرد ، لازم نیست قصد قربت نماید .
- اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سیّد دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد ، نمی تواند از منافع آن سال کسر نماید ؛ پس اگر مثلاً هزار تومان دستگردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارجش داشته باشد باید خمس دو هزار تومان را بدهد و هزار تومانی را که بابت خمس بدهکار است از بقیّه بپردازد .
- اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد که مقدار حرام بیشتر از خمس بوده ،لازم است مقداری را که می داند از خمس بیشتر بوده ، از طرف صاحب آن صدقه بدهد .
- انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد و جائز است دادن خمس را تا آخر سال تأ خیر بیندازد و اگر برای دادن خمس ؛ سال شمسی قرار دهد ، مانعی ندارد .
- اگر به واسطة قناعت کردن ، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهد .
- کسی که با دیگری شریک است ، اگر خمس منافع خود را بدهد و شریک او ندهد و در سال بعد از مالی که خمسش را نداده برای سرمایة شرکت بگذارد هیچکدام نمی توانند در آن تصرّف کنند .
- کسی که از اوّل تکلیف خمس نداده ، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده ویک سال از خرید آن گذشته باید خمس آن رابدهد واگر اثاث خانه وچیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده پس اگر بداند دربین سالی که در آن سال فائده برده آنها را خریده لازم نیست خمس آن را بدهد واکر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتیاط مستحبّ باید با حاکم شرع مصالحه کند . 2 معدن
- اگر از منفعت کسب، پیش از دادن خمس اثاثیه ای را که مرد احتیاجش باشد برای منزل بخرد ، چنانچه در بین همان سال احتیاجش از آن برطرف شود بطوری که در آخر سال زائد بر مخارج سال محسوب شود باید خمس آن را بدهد و مثل آن است زیور آلات زنانه ، ولی اگر بعد از انقضای سال احتیاجش از آن رفع شود خمس آن واجب نیست.
- اگر انسان در دریا فرو رود و حیوانی را بیرون آورد و در شکم آن جواهری پیدا کند که قیمتش 18 نخود طلا یا بیشتر باشد ، چنانچه آن حیوان مانند صدف باشد که نوعاً در شکمش جواهر است ، باید خمس آن را بدهد ، و اگر اتفاقاً جواهر بلعیده باشد ، در صورتی خمس آن لازم است که به تنهائی یا با منافع دیگر کسب او ، از مخارج سالش زیاد باشد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر انسان در شهری باشد که معمولًا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیّه میکنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیهای بخرد و از شأنش زیاد نباشد خمس آن را لازم نیست بدهد. و اگر از شأنش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیّه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند گرچه تهیه نکردن آن عیب نباشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر متعارف چنین باشد که انسان جهیزیه دخترش را در سالهای متعدد تدریجاً تهیه کند ، و تهیه نکردن جهیزیه منافی شأنش باشد هر چند از جهت اینکه نتواند در وقتش تهیه کند ، اگر در بین سال از منافع آن سال مقداری جهیزیه بخرد که از شأنش زیاد نباشد ، و عرفاً تهیه آن مقدار در یک سال جزء مصارف سالیانه متعارف او شمرده شود ، خمس آن را لازم نیست بدهد ، و اگر از شأنش زیاد باشد ، یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید ، باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند، و تهیه آن مورد حاجت باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس آن را نباید بدهد، و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه میکند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد، خمس آن را نباید بدهد و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیّه تهیّه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس آن را نباید بدهد و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیّه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید و یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیه می کنند و تهیه آن مورد حاجت باشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد و همین طور اگر برای تهیه جهیزیه مجبور باشد پول پس انداز کند.
- [امام خمینی] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید، یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، به طوری که تهیه نکردن آن عیب است، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند در صورتی که ان شخص نتواند در غیر این صورت جهیزیه را تهیه کند و ندادن جهیزیه منافی شان او باشد چنانچه در بین سال از منافع ان سال جهیزیه بخرد خمس ندارد و اگر از منافع ان سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید باید خمس ان را بدهد
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان نتواند یکجا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، آن مبلغ خمس ندارد.