خانه
به محل سکونت خانه می‌گویند و از احکام مرتبط با عنوان خانه در بابهاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حج، جهاد، تجارت، دین، صلح، اجاره، نکاح، اطعمه و اشربه و دیات سخن گفته‌اند.
اگر کسی که مقداری زکاة بر او تعلق گرفته، آیا می‌شود از فرش‌هایی که چند سال د خانه خود از آنها استفاده کرده به عنوان زکاة به مسجد بدهد و برای خود فرش نو تهیه نماید؟
اگر فرش برای مسجد مورد احتیاج است زکاتی که بر او واجب است حساب کند و فرشها را از آن بابت بدهد جائز است.
اگر فرش برای مسجد مورد احتیاج است زکاتی که بر او واجب است حساب کند و فرشها را از آن بابت بدهد جائز است.
عنوان سوال:
اگر کسی که مقداری زکاة بر او تعلق گرفته، آیا می‌شود از فرش‌هایی که چند سال د خانه خود از آنها استفاده کرده به عنوان زکاة به مسجد بدهد و برای خود فرش نو تهیه نماید؟
پاسخ:
اگر فرش برای مسجد مورد احتیاج است زکاتی که بر او واجب است حساب کند و فرشها را از آن بابت بدهد جائز است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر خانه کوچکی دارد که تا کنون از آن استفاده میکرده و حال بر اساس نیاز خانه وسیعتری تهیه کرده و خانه کوچک را اجاره میدهد تا چند سال دیگر که فرزندش ازدواج کرد به او بدهد آیا این خانه مورد تعلّق خمس است؟
- اگر شخصی شب عید فطر به اشخاص طام دهد نه در خانه خود بلکه در مسجد یا سالنهای پذیرایی یا جای دیگر آیا زکاة فطره آنها را باید بدهد؟
- شخصی برای تهیّه خانه، جهیزیّه و مانند آن مجبور است درآمد چند سال خود را پسانداز کند؛ آیا با گذشت چند سال از این پس انداز، خمس به آن تعلّق میگیرد یا خیر؟
- آیا می‌شود وسائلی از قبیل فرش و ظروف که تعلق به مسجد دارد و گاه وقف مسجد است ولی فرسوده شده و از بین میروند را فروخت و در جای دیگر مسجد که لازم است خرج کرد؟
- آیا چیزی که مؤونه سال بوده است مانند خانه یا فرش و یا کتاب و وسائل و لوازم دیگر به همین جهت هم در سرسال خود در موع خمس آن را به حساب نیاورده است امّا بعد از گذشتن سال، آن را میفروشد، خمس به آن تعلق میگیرد یا خیر؟
- در شهر ما مرسوم شده که جهیزیه را (معمولاً اقلام گران قیمت مثل فرش و کمد و...) را مرد تهیه میکند آیا اگر شخص وسیلهای به قصد وسایل زندگی آیندهاش خریداری نماید به آن خمس تعلق میگیرد؟
- اگر جهیزیه دختر را نتواند یکجا بخرد و مجبور باشد که بتدریج در طی چند سال تهیه کند در صورتی که سال خمسی مشخصی نداشته باشد؟ و یا سال خمسی را فراموش کرده خمس تعلّق میگیرد؟
- افرادی که خانه خودشان را میفروشند و تبدیل به پول مینمایند آیا منتظر رسیدن سال باشند تا اینکه خمس آن را پرداخت نمایند یا به محض فروختن خانه و تحویل گرفتن پول خمس به آن تعلّق میگیرد؟
- آیا استفاده از اشیاء و لوازم وقف مسجد از قبیل برق، آب، فرش، و استکان، لیوان و... برای مراسم خارج از مسجد مثلاً افتتاحیه زمین مدرسه و غیره چگونه است؟ با توجه به اینکه تهیه وسائل فوق الذکر از جاهای دیگر امکانپذیر نیست.
- مسجدی قدیمی بوده که در حال حاضر تجدید بنا شده است، مقداری از زمین مسجد قدیمی را از روی ندانستن مسئله قهوه خانه و آبدارخانه کردهایم: آیا لازم است که خراب کنیم و جزو مسجد باشد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] زیدی به قصد ازدواج می‌باشد و لوازمات خانه در یک سال نمیتواند تهیه نماید، و دو فرش خریداری نموده که فعلاً استفاده نمیکند، تا بقیه لوازمات خانه را گرفته و بعداً ازدواج نماید و خانه هم ندارد، مقتضی است بفرمائید اخراج خمس از این دو فرش که خریداری نموده و بقیه لوازمات از هر قبیل که سال بگذرد واجب است یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] همسر من قالی می بافد که سرمایه آن متعلّق به خود ماست و برای تهیه آن قرض گرفته ایم، در حال حاضر قسمتی از فرش بافته شده است و از آنجا که سال خمسی من به پایان رسیده، آیا پس از تمام شدن فرش و فروش آن برای تهیه احتیاجات خانه، به مقدار بافته شده خمس تعلّق می گیرد یا خیر؟ سرمایه ما از جهت خمس چه وضعیتی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب قبل از رسیدن سال خمسی برای فرزندانم که سن آنها کمتر از یازده سال است خانه ای تهیه کرده و به آنها هدیه کرده ام، آیا به این خانه خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جهت خرید خانه مورد نیاز خود مقداری پول از دوستانم قرض گرفتم و خانه ای خریداری کردم، سپس مقداری از دین خود را در سال خرید خانه و مقداری از آن را در سال بعد، از درآمد سالم پرداخت کردم، آیا به این خانه خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] این جانب قبل از رسیدن سال خمسی، برای فرزندانم که سنّ آنها کمتر از یازده سال است، خانهای تهیه نمودم و به آنها هدیه کردم. آیا به این خانه خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی برای تهیه خانه و مانند آن از مؤونه لازم زندگی، مجبور است درآمد چند سال خود را پس انداز کند. آیا با گذشت چند سال از این پس انداز، خمس به آن تعلّق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که سال خمسی نداشته و مقداری پول صرف ساختمان مسجد و حسینیه و بیمارستان و حمّام کرده، آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کشاورزی که سال خمسی داشته مقداری از محصول کشاورزی خود را برای بذر کنار می گذارد و مقداری هم از بازار تهیه می کند، آیا پس از رسیدن سال خمسی، خمس به آنها تعلق می گیرد؟ و آیا در تعلق خمس فرقی بین دو صورت می باشد؟ و نیز آیا قیمت خرید را باید حساب کند یا قیمت روز محاسبه را؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی چند عدد فرش نذر مسجد بالخصوصی کرده و پس از آنکه آنها را برای تحویل به مسجد آورده است، متوجه شده که آن مسجد نیاز به فرش ندارد، آیا جایز است به مسجد دیگری بدهد که نیاز دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] دختری کارمند است و در خانه پدر زندگی می کند. مقداری از حقوق ماهیانه خود را جهت تهیه جهیزیه و سایر لوازم زندگی پس انداز می کند، آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد ، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمت های چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است ولی اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده نماید و در عوض ، مقداری روغن بدهد اشکال دارد .
- اگر جاعل مزد معیّنی برای کار قرار ندهد ، مثلاً بگوید هر کس بچّه مرا پیدا کند به او می دهم و مقدار آن را معیّن نکند ، چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد باید مزد او را به مقداری که کار او د رنظر مردم ارزش دارد ، بدهد .
- اگر بعد از تمام شدن مدّت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده ، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار معمول به صاحب ملک بدهد ، مثلاً اگر خانه ای را یک ساله به صد تومان اجاره کند بعد بفهمد اجاره باطل بوده : چنانچه اجارة آن خانه معمولاً پنجاه تومان است ؛ باید پنجاه تومان را بدهد و اگر دویست تومان است ، باید دویست تومان را بپردازد . و نیز اگر بعد از گذاشتن مقداری از مدّت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده ، باید اجاره آن مدّت را به مقدار معمول به صاحب ملک بدهد .
- اگر انسان مرضی دارد که زیاد تشنه می شود و نمی تواند تشنگی را تحمل کند ، یا برای او مشقت دار د ، روزه بر او واجب نیست . ولی در صورت دوم باید برای هر روزه یک مد گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد . و احتیاط واجب آن است که بیشتر از مقداری که ناچار است آب نیاشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگیرد ، بنابر احتیاط مستحب باید روزه هائی که نگرفته قضا نماید .
- هرگاه انسان از تجارت یا صنعت ؛ یا کسبهای دیگر مالی بدست آورد ، اگر چه مثلاً نماز و روزة میّتی را بجا آورد و از اجرت آن ، مالی تهیّه کند ، چنانچه از مخارج سال خود او و عیالاتش زیاد بیاید ، باید خمس یعنی پنج یک آن را به دستوری که بعداً گفته می شود بدهد .
- اگر قیمت جنسی را که برای تجارت خریده بالا رود و به امید این که قیمت آن بالاتر رود ، تا بعد از تمام شدن سال آن را نفروشد و قیمتش پائین آید خمس مقداری را که بالا رفته براو واجب است ؛ بلکه اگر به اندازه ای هم نگهداشته که تُجّار معمولاً برای گران شدن جنس ، آن را نگه میدارند ، خمس مقداری که بالا رفته باید بدهد .
- کسی که از اوّل تکلیف خمس نداده ، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده ویک سال از خرید آن گذشته باید خمس آن رابدهد واگر اثاث خانه وچیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده پس اگر بداند دربین سالی که در آن سال فائده برده آنها را خریده لازم نیست خمس آن را بدهد واکر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتیاط مستحبّ باید با حاکم شرع مصالحه کند . 2 معدن
- تاجر و کاسب و صنعتگر و مانند اینها از وقتی شروع به کاسبی می کنند یک سال که بگذرد ، باید خمس آن چه را که از خرج سالش زیاد می آیند بدهند و کسی که شغلش کاسبی نیست ، اگر اتفاقاً معامله ای بکند و منفعتی ببرد ، بعد از آنکه یک سال از موقعی که فایده برده بگذرد ، باید خمس مقداری را که از خرج سالش زیاد آمده بدهد .
- زکوه شتر و گاو و گوسفند غیر از شرطهائی که گفته شد دو شرط دیگر دارد : اوّل : آنکه حیوان در تمام سال بیکار باشد ولی اگر در تمام سال یک هفته هم کار کرده باشد ، بنابر احتیاط زکوه آن واجب است . دوّم : آنکه در تمام سال از علف بیابان بچرد ، پس اگر تمام سال یا مقداری از آن را از علف چیده شده ، یا از زراعتی که ملک مالک یا ملک کس دیگر است بچرد زکوه بدارد . ولی اگردرتمام سال یک هفته هم ازعلف مالک بخورد ،بنابراحتیاط زکوه آن واجب می باشد و اگر انسان برای شتر و گاو و گوسفند خود چراگاهی را که کسی نکاشته بخرد ؛ یا اجاره کند ، یا برای چراندن در ان باج بدهد ، باید زکوه را بدهد . نصاب شتر
- اگر کسی زن خود را بدون اینکه او بفهمد طلاق دهد چنانچه مخارج او را مثل وقتی که زنش بوده بدهد و مثلاً بعد از یک سال بگوید یک مال پیش ، تو را طلاق دادم و شرعاً هم ثابت کند ، می تواند چیزهائی را که در آن مدّت برای زن تهیّه نموده و او مصرف نکرده است از او پس بگیرد ، ولی چیزهائی را که مصرف کرده نمی تواند از او مطالبه نماید .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مصارفی که انسان پیش از تعلق زکاه نموده؛ بنا بر احتیاط واجب نمی تواند از حاصل کسر نموده و فقط زکاه بقیه را بدهد.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند گرچه تهیه نکردن آن عیب نباشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند، و تهیه آن مورد حاجت باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس آن را نباید بدهد، و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که زکاه چند مال بر او واجب شده؛ اگر مقداری زکاه بدهد و نیت هیچ کدام آنها را نکند؛ چنانچه چیزی را که داده هم جنس یکی از آنها باشد؛ زکاه همان جنس حساب می شود و اگر از قسم پول بدهد که هم جنس هیچ کدام آنها نباشد؛ به همه آنها قسمت می شود؛ پس کسی که زکاه چهل گوسفند و زکاه پانزده مثقال طلا بر او واجب است؛ اگر مثلا یک گوسفند از بابت زکاه بدهد و نیت هیچ کدام آنها را نکند؛ زکاه گوسفند حساب می شود؛ ولی اگر مقداری پول نقره یا اسکناس بدهد به زکاتی که برای گوسفند و طلا بدهکار است تقسیم می شود.
- [آیت الله سبحانی] وقف چیزی هم با صیغه عربی و دیگر زبان ها انجام می گیرد مثلاً بگوید این خانه را وقف کردم، و همچنین با فعل نیز صورت می پذیرد و به آن (وقف معاطاطی) می گویند: مثلا فرش را برای وقف به مسجد، ببرد، و روی آن دو رکعت نماز به عنوان این که فرش مسجد است بگذارد، و تحویل، متولّی مسجد بدهد.
- [آیت الله سبحانی] وقف چیزی هم با صیغه عربی و دیگر زبان ها انجام می گیرد مثلاً بگوید این خانه را وقف کردم، و همچنین با فعل نیز صورت می پذیرد و به آن (وقف معاطاطی) می گویند: مثلا فرش را برای وقف به مسجد، ببرد، و روی آن دو رکعت نماز به عنوان این که فرش مسجد است بگذارد، و تحویل، متولّی مسجد بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیّه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید و یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیه می کنند و تهیه آن مورد حاجت باشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد و همین طور اگر برای تهیه جهیزیه مجبور باشد پول پس انداز کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 34 هرگاه چیزی جزء مؤونه سال گردد، مانند خانه و فرش و وسایل دیگر، اگر بعداً آن را بفروشند به قیمت آن خمس تعلق نمی گیرد مخصوصاً اگر بخواهند آن را تبدیل به مثل کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه میکند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد، خمس آن را نباید بدهد و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیّه تهیّه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند؛ چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه ای بخرد و از شانش هم زیاد نباشد؛ بنا بر احتیاط لازم خمس آن را بدهد و اگر از شانش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید؛ باید خمس آن را بدهد.