پس انداز
به آنچه براى نیاز آینده کنار گذاشته و اندوخته مى‌شود، ذخیره گویند. از احکام ذخیره در باب هاى خمس، حج و تجارت سخن رفته است.
شخصی برای تهیّه خانه، جهیزیّه و مانند آن مجبور است درآمد چند سال خود را پس‌انداز کند؛ آیا با گذشت چند سال از این پس انداز، خمس به آن تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
خمس به آنها تعلّق نمی‌گیرد.
خمس به آنها تعلّق نمی‌گیرد.
عنوان سوال:
شخصی برای تهیّه خانه، جهیزیّه و مانند آن مجبور است درآمد چند سال خود را پس‌انداز کند؛ آیا با گذشت چند سال از این پس انداز، خمس به آن تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ:
خمس به آنها تعلّق نمی‌گیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر جهیزیه دختر را نتواند یکجا بخرد و مجبور باشد که بتدریج در طی چند سال تهیه کند در صورتی که سال خمسی مشخصی نداشته باشد؟ و یا سال خمسی را فراموش کرده خمس تعلّق می‌گیرد؟
- شخصی ماشین سواری برایش ضروری است آیا میتواند از طریق جمع کردن درآمد در طول چند سال این ماشین را تهیه کند و در صورت جمع کردن، آیا خمس تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
- اگر انسان ناچار باشد درآمد چند سال را برای تهیه سرمایه و ابزار کار پس انداز کند، آیا خمس آن واجب است؟ و نیز اگر ناچار باشد برای خرید خانه یا وسیله نقلیه مورد نیاز، چند سال پولش را پس انداز کند، آیا خمس آن لازم است؟
- در شهر ما مرسوم شده که جهیزیه را (معمولاً اقلام گران قیمت مثل فرش و کمد و...) را مرد تهیه میکند آیا اگر شخص وسیلهای به قصد وسایل زندگی آیندهاش خریداری نماید به آن خمس تعلق می‌گیرد؟
- افرادی که خانه خودشان را میفروشند و تبدیل به پول مینمایند آیا منتظر رسیدن سال باشند تا اینکه خمس آن را پرداخت نمایند یا به محض فروختن خانه و تحویل گرفتن پول خمس به آن تعلّق می‌گیرد؟
- شخصی است هم کشاورزی دارد و هم چند رأس دام دارد دامها به حدّ نصاب نمیرسند که زکات آنها را بدهد و دامها نیز معلوفه هستند و حال اگر این شخص بخواهد، خمس مالش را بدهد چه کار باید بکند، آیا به درآمد کشاورزی و درآمد و منفعت دامها خمس تعلّق می‌گیرد و اگر سال اول خمس داد و سال دوم تعداد دامها تغییر نکرد از نظر عدد ولی از نظر قیمت، آنها بالا رفت آیا بازهم خمس به اضافه قیمت آنها تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
- شخصی مقداری کتاب خریده و هنوز همه کتابها را مطالعه نکرده و به مرور زمان مطالعه میکند، اگر سر سال رسید خمس به آن تعلق می‌گیرد یا خیر؟
- آیا کتبی که در مدّت یک سال مطالعه نشده خمس تعلّق می‌گیرد؟
- کسی که پول و سرمایه خود را در سپردهای دراز مدت میگذارد و هدفش این است که پولهایش روی هم جمع شود تا بتواند چیز لازمی مانند خانه تهیه نماید برسد، آیا با توجه به اینکه این شخص در حقیقت پول اضافی و مازادی ندارد بلکه مجبور شده برای خرید خانه پس‌انداز چندین سال را روی هم بگذارد تا بالاخره بتواند چیزی که میخواهد بخرد آیا بعد از سپری شدن دوره دراز مدّت سپردهاش باید خمس بدهد؟
- کسی که قبلاً سال خمسی نداشته آیا به پول فیش مکّهاش خمس تعلّق می‌گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] دختری که خود و خانواده اش نمی توانند یک جا جهیزیه او را تهیه کنند و خود و یا پدرش مقداری از درآمد ماهیانه خود را برای تهیه جهیزیه پس انداز می کنند که بعد از یک یا چند سال آن را خریداری کنند، آیا به این پس انداز و سود بانکی آن خمس تعلق می گیرد؟ در مورد تهیه وسایل زندگی برای پسر چه طور؟
- [سایر] اگر از روی قناعت (مقداری از درآمد خود را) پس انداز کنیم، آیا به آن خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیورآلات زنانه - که زن از درآمد شخصی تهیه کرده و خود را با آن زینت میکند - بعد از فروختن، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] دختری کارمند است و در خانه پدر زندگی می کند. مقداری از حقوق ماهیانه خود را جهت تهیه جهیزیه و سایر لوازم زندگی پس انداز می کند، آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟
- [سایر] آیا به جهیزیه همسرم خمس تعلق می‌گیرد؟ مثلا به ظروف داخل ویترین که ممکن است استفاده نگردند، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا پس از گذشت سال، به پول کسب که برای تهیه جهیزیه ذخیره شده - به گونه ای که قادر به تهیه آن یک جا نیستیم - خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله مظاهری] آیا به ربع سکه، نیم سکه و ... که انسان در اثر پس انداز یا درآمد خریداری کرده پس از گذشت یک سال خمس تعلّق می‌گیرد؟ آیا حد نصابی دارد یا حتی اگر یک ربع سکه هم از هزینه سال زیاد بیاید، لازم است خمس آن را پرداخت کند؟
- [سایر] به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرضالحسنه به دیگری دادهایم، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیور آلات زنانه - که شوهر از درآمد خود برای همسرش تهیه میکند - خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] فردی که دارای خانه است و نیازمند به خانه بزرگتری است و مجبور است در طی چند سال پولهای خود را پس انداز نماید و در پایان، خانه بزرگتری تهیه نماید و یا به تدریج با پس انداز، خانه بزرگتری بسازد، پولهای اضافه بر مخارج سالانه را که برای تهیه خانه بزرگتر کنار میگذارد، خمس دارد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که از اوّل تکلیف خمس نداده ، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده ویک سال از خرید آن گذشته باید خمس آن رابدهد واگر اثاث خانه وچیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده پس اگر بداند دربین سالی که در آن سال فائده برده آنها را خریده لازم نیست خمس آن را بدهد واکر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتیاط مستحبّ باید با حاکم شرع مصالحه کند . 2 معدن
- آتچه از منافع کسب دربین سال به مصرف خوراک وپوشاک واثاثیه وخرید منزل وعروسی وجهیزیة دختر به شرط اینکه تهیة آن در موقعی است که که بر حسب رسوم عرفی مورد حاجت است و زیارت و مانند اینها می رساند ، در صورتی که از شأ ن او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد ، خمس ندارد .
- هرگاه انسان از تجارت یا صنعت ؛ یا کسبهای دیگر مالی بدست آورد ، اگر چه مثلاً نماز و روزة میّتی را بجا آورد و از اجرت آن ، مالی تهیّه کند ، چنانچه از مخارج سال خود او و عیالاتش زیاد بیاید ، باید خمس یعنی پنج یک آن را به دستوری که بعداً گفته می شود بدهد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که نیاز به خانه ملکی دارد آنچه را صرف خرید خانه می کند خمس ندارد، ولی اگر درآمد سالش برای خرید خانه کفایت نکند و مجبور باشد چند سال پس انداز کند تا قادر به تهیه خانه شود پولهایی که سال بر آنها گذشته خمس دارد، اما اگر فی المثل زمین خانه را در اثناء سال اول بخرد و مصالح ساختمانی را در اثناء سال بعد و اجرت بنا را در سال سوم بدهد هیچ کدام خمس ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که نیاز به خانه ملکی دارد آنچه را صرف خرید خانه می کند خمس ندارد، ولی اگر درآمد سالش برای خرید خانه کفایت نکند و مجبور باشد چند سال پس انداز کند تا قادر به تهیه خانه شود پولهایی که سال بر آنها گذشته خمس دارد، اما اگر فی المثل زمین خانه را در اثناء سال اول بخرد و مصالح ساختمانی را در اثناء سال بعد و اجرت بنا را در سال سوم بدهد هیچ کدام خمس ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر دختر در معرض ازدواج باشد و انسان نتواند جهیزیّه او را از درآمد سالی که در آن ازدواج میکند تهیّه کند و مجبور باشد که از قبل، هر سال مقداری از آن را تهیّه نماید و دادن خمس جنس تهیّه شده، موجب عدم توانایی برای تهیّه جهیزیّه و یا تأخیر در تهیّه آن از وقت حاجت شود و یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه میکنند به گونهای که تهیّه نکردن آن عیب باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد و سال بر آن بگذرد، خُمس ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند گرچه تهیه نکردن آن عیب نباشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد.
- [امام خمینی] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید، یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، به طوری که تهیه نکردن آن عیب است، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس ندارد.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان نتواند یکجا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، آن مبلغ خمس ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند، و تهیه آن مورد حاجت باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس آن را نباید بدهد، و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند در صورتی که ان شخص نتواند در غیر این صورت جهیزیه را تهیه کند و ندادن جهیزیه منافی شان او باشد چنانچه در بین سال از منافع ان سال جهیزیه بخرد خمس ندارد و اگر از منافع ان سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید باید خمس ان را بدهد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند؛ چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه ای بخرد و از شانش هم زیاد نباشد؛ بنا بر احتیاط لازم خمس آن را بدهد و اگر از شانش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید؛ باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس آن را نباید بدهد و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.