.اگر عین مال شخص، متعلق خمس بوده و پیش از وفاتش آن را فروخت و عوض آن را دریافت کرد , در این فرض , ورثه باید خمس آن عوض را بپردازند; سپس چهارپنجم مانده... - رساله آیت الله جوادی آملی

رساله عملیه آیت الله جوادی آملی
آدرس: http://javadi.esra.ir

.اگر عین مال شخص، متعلق خمس بوده و پیش از وفاتش آن را فروخت و عوض آن را دریافت کرد , در این فرض , ورثه باید خمس آن عوض را بپردازند; سپس چهارپنجم مانده به ورثه منتقل میشود.

عنوان مسئله:

پرسش‌های مرتبط از این مرجع

سوال مرتبط یافت نشد

پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله مکارم شیرازی] الف) در صورت تأمین منافع حبس تا پایان مدّت حبس، آیا فروش عین مال اشکال شرعی دارد؟ ب) با درنظرگرفتن این نکته که مال محبوسه به ورّاث منتقل می‌شود، آیا ورثه اجازه دارند با تأمین منافع حبس، عین مال محبوسه را واگذار یا منتقل کنند؟
[آیت الله اردبیلی] خانمی همسر کارمند دولت بوده و آن کارمند فوت کرده است و اکنون حقوق وظیفه یا مستمرّی را این خانم دریافت میکند. آیا این حقوق، متعلّق خمس است یا ارث محسوب میشود؟
[آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه پس از صدور حکم موت شخص مفقودالاثر و تقسیم ترکه بین ورثه، مفقودالاثر پیدا شود تکلیف ورثه نسبت به عین مال و منافع مستوفات و منافع غیر مستوفات چیست؟ و اموالی که در مدّت تصرّف از بین رفته است چه حکمی دارد؟
[آیت الله اردبیلی] فردی یک شرکت تجارتی با شراکت دوستش تأسیس میکند که هر کدام صاحب نصف سرمایه شرکت هستند. بعد از چند سال، یکی از دو شریک فوت میکند و نصف سرمایه شرکت به ورثه او منتقل میشود و سپس این شرکت، تبدیل به شرکت سهامی میشود و بعضی از ورثه میخواهند که سهم الارث آنها به صورت سهام در شرکت باقی بماند تا از آن سود ببرند. با توجه به این که سهم الارث خود را در تجارت به کار انداخته‌اند، آیا باید خمس آن و خمس سودی را که به دست میآورند بدهند یا نه؟
[آیت الله خامنه ای] عالمی در یکی از شهرها مبلغی را به عنوان خمس دریافت کرده، ولی برای او انتقال عین آن مال به شما یا دفترتان مشکل است، آیا می تواند آن را از طریق بانک حواله کند؟ با توجه به اینکه مالی که از بانک گرفته می شود عین مالی که در آن شهر به بانک پرداخت شده، نیست؟
[آیت الله خوئی] شخصی فوت نموده و مبلغ 250000 تومان دارایی بجا گذاشته و به اظهار عیالش، شخصی با تقوا نبوده و می‌گفته می‌خواهم وجوهات بدهم و حج بکنم و بی‌وصیت فوت نموده یک مادر و عیال و دو دختر از او باقی مانده. آیا وظیفه ورثه است که وجوهات بدهند و از طرف او حج کنند یا خیر؟ چون یقین ندارند به عین مال، خمس تعلق گرفته باشد، فقط می‌دانند که وجوهات نمی‌داده.
[آیت الله خوئی] شخصی فوت نمود و مبلغ 000,250 تومان دارایی بجا گذاشته و به اظهار عیالش شخصی با تقوا نبوده و می‌گفته می‌خواهم وجوهات بدهم و حج بکنم و بی‌وصیت فوت کرده یک مادر و عیال و دو دختر از او باقی مانده، آیا وظیفه ورثه هست که وجوهات بدهند و از طرف او حج کنند یا خیر؟ چون یقین ندارد به عین مال خمس تعلق گرفته باشد فقط می‌دانند که وجوهات نمی‌داده.
[آیت الله اردبیلی] کسی حسابی را افتتاح کرده و آن را مخصوص امر زیارت قرار داده و با توجه به وضعیت شغلی و مالی، امکان پرداخت یک جای هزینه مثلاً حجّ تمتّع را ندارد؛ ولی ممکن است به مرور زمان از این طریق مستطیع شود. با این فرض، پاسخ سؤالات زیر را بیان کنید. الف. آیا به این حساب او خمس تعلّق میگیرد؟ ب. در صورت تعلّق خمس، زمان پرداخت آن چه موقع است؟ آیا هنگام سر رسید سال خمسی یا هنگام گذشت یک سال از افتتاح این حساب یا هنگام سفر زیارتی؟ ج. در صورت تعلّق خمس به این وجوه، آیا خمس به همه آن تعلّق میگیرد یا به مقداری که برای سفر مورد نیاز است؟ د. در صورت فوت صاحب حساب، آیا به پول باقی مانده در این حساب که به ورثه منتقل شده است، خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
[آیت الله خوئی] زید مبلغی به مرور سالها جمع‌آوری نموده، و این مبلغ به حدی رسیده که اگر خمس تعلق نمی‌گرفت، این شخص مستطیع بود و چنانچه خمس این مال را بدهد از استطاعت می‌افتد، قیل که باید حج برود و خمس را دست‌گردان کند، هر گاه قدرت پیدا کرد بدهد، آیا این حرف قیل، صحیح است یا خیر؟ جواب مرقوم فرموده بودید در فرض مزبور دادن خمس آن لازم است، در اینجا به عرض می‌رسد که خمس آن لازم است یعنی این شخص فعلاً مستطیع نیست یا اینکه چیزی است که ما درک نمی‌کنیم؟
[آیت الله علوی گرگانی] هرگاه مهریه زنی غیر از وجه نقد باشد همانند سفر حجّ، تعلیم قرآن یا کتابت و (. و قبل از رفتن به حجّ یا تعلیم بمیرد بفرمائید : الف - آیا این حقّ به ورثه مشارالیها منتقل و توسط آنها قابل مطالبه می‌باشد؟ ب - آیا می‌توان بین سفر حجّ یا تعلیم در دو فرض قیام و عدم قیام به شخص تفاوتی قائل شد؟ (مثلاگفته باشد من تو را به حجّ می‌برم یا تعلیم می‌کنم یا اینکه هزینه حجّ یا تعلیم تو را می‌پردازم) ج - در صورت انتقال به ورثه نحوه استیفاء چگونه است؟(مثلادر حجّ آیا باید فقط حجّ نیابتی انجام داد یا اینکه ورثه می‌توانند ما به الازاء مالی حجّ را مطابق سهم الارث خود تقاضا کنند) د - بطور کلّی هرگاه مهریه از جمله امور غیر مالی باشد آیا قابلیّت انتقال به ورثه را دارد؟

مسائل مرتبط از این مرجع

.اگر ورثه بدانند عین یا عوض مال ارث یا ذمّه مورّ ث متعلق خمس بوده, ولی نمیدانند آن را پرداخته یا نه, چنانچه مورّث مسلمان و معتقد به خمس نبوده، بر ورثه واجب نیست که خمس مال ارث را بپردازند; اما اگر مورّث (میت) مسلمان و معتقد به خمس بوده؛ ولی خمس نمی داده، بر ورثه واجب است خمس مال ارث را بپردازند.
.اگر کسی قبل از مرگش در مال متعلق خمس، به گونه ای تصرف کرد که نه مال باقی است , نه عوض آن، در این صورت , خمس از عین مال به ذمّه او منتقل می شود و پس از مرگش، مالی که در ذمّه او بود, منتقل به عین می شود و ورثه باید پیش از تقسیم مال، خمس آن را همانند بدهکاری های او بپردازند.
.اگر ورثه بدانند عین یا عوض مال ارث یا ذمّه مورّ ث متعلق خمس بود و مورّ ث هر ساله خمسِ مال خود را می پرداخت و پس از وفات مورّث شک دارند آیا مورث در حال حیات، خمس سال آخر را ادا کرده یا نه , در این صورت، بر آنان واجب نیست که خمس "مال ارث" را بپردازند.
.اگر عین مالی که از میّت مانده است، متعلق خمس بوده و میّت قبل از مردن, خمس آن را نپرداخته است، وارثان او باید خمس آن را بپردازند.
.اگر وارث میّت شک دارد که آیا عین مالِ مورّث یا عوض آن، یا ذمّه او متعلق خمس است یا نه , در هیچ کدام از سه فرض , بر وارث لازم نیست که خمس اموال به جا مانده از میّت را بپردازد.
.خمس به عین مال و درآمد تعلق می گیرد; نه ذمّه و (به نحو اشاعه است ; نه کلّی فی المعیّ ن). مالک و خمس دهنده نمیتواند خمس را به ذمّه خود منتقل نماید , هرچند میتواند خمس را از مال دیگر بپردازد و در مال مورد تعلّق خمس تصرف کند , چنان که میتواند با اذن فقیه جامع شرای طِ فتوا خمس متعلّق به عین را به ذمّه بگیرد و در آن مال تصرف کند.
.اگر ولیّ مسلمین یا فقیه جامع شرای ط دیگری قسمتی از خمس (سهم شریف امام (ع) و سهم سادات ) را به افرادی بپردازند، این اموال متعلق خمس نیست , چنان که اگر زکات یا صدقه مستحب را به فقیر بدهند، در این صورت نیز متعلق خمس نیست. فروش مال متعلّق خمس
.اگر از فامیل دوری که احتمال ارث بردن از او داده نمی شد , ارثی به کسی رسید ، باید خمس آن را پرداخت کند . در این فرض , چنانچه بداند عین آن مال یا عوض آن یا ذمّه مورّث (فامیل دور ) مشمول خمس بوده است، خمس آن را دو بار باید بپردازد، یک بار برای تعلّ ق خمس به عین؛ یا عوض یا ذمّه مورّث و بار دوم به عنوان (ارث مَن لایحتسب). خمس در خمس
.اگر کسی با تصرف در مالِ حلالِ مخلوطِ به حرام , آن را فروخت یا هبه کرد، در ای ن صورت , چون خمس به عین مال تعلّق گرفته بود، معامله و تصرف او در یک پنجم این مال به صورت فضولی است و حاکم شرع به عنوان ولیّ اولیای خمس میتواند آن معامله را امضاء کند و یک پنجم را از او بگیرد; یا آن معامله را ردّ کند که در این صورت, حاکم شرع میتواند هم به این شخص, هم به خریدار یا هبه شده مراجعه کند و یک پنجم را از او بگیرد. خریدن مال متعلق خمس از غیر معتقد به خمس
.اگر کسی مالی که متعلق خمس است، از کسی خرید که معتقد به خمس نیست؛ یا از او به وی منتقل شد، لازم نیست خمس آن مال را بپردازد.

مسائل مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله سیستانی] اگر صاحب مال بمیرد ، ودیعه باطل می‌شود ، پس اگر مال متعلق حق دیگری نباشد و به وارث او منتقل شود ، باید امانت دار مال را به وارث او برساند ، یا به وارث خبر دهد ، در غیر این صورت اگر مال تلف شود ، ضامن است ، ولی اگر برای تحقیق از ورثه و انحصار آنها مال را نگه دارد و تلف شود ، ضامن نیست .
[آیت الله مظاهری] اگر میّت برای حجّ واجب اجرت تعیین کرده باشد نظیر اینکه بگوید مغازه‌ام را صرف حجّ واجب کنید، ورثه باید حجّ او را ادا کنند و در صورت کمبود هزینه از اصل مال بردارند و در صورت زیاد بودن از حجّ متعارف، زیادی به ورثه می‌رسد و اگر وراث بدانند در آن مال خمس و زکات هست باید اوّل خمس و زکات آن را بپردازند و بقیه را صرف حجّ کنند.
[آیت الله بهجت] پول و مالی که از شخص متوفی به‌صورت امانت نزد انسان موجود است، و در عین حال این متوفی به شخصی که مال نزد اوست و یا به شخص دیگر بدهکاری دارد در صورتی که دانسته شود که ورثه او از پرداخت بدهی متوفی امتناع می‌ورزند، می‌توان از آن مال برای ادای دین استفاده نمود و در صورتی که زیادتر بود مازاد به ورثه برمی‌گردد.
[آیت الله وحید خراسانی] اگر غیر مال التجاره مالی داشته باشد که متعلق خمس نباشد در صورتی که به ارث به او رسیده باشد چنانچه قیمتش بالا برود اگر چه ان را بفروشد مقداری که بر قیمتش اضافه شده خمس ندارد و همچنین است اگر به غیر معاوضه مالک ان شده چه از اول متعلق خمس نبوده مثل ان که مسکنی که مورد حاجت اوست به او بخشیده باشند و در موونه سال صرف شده باشد یا متعلق خمس بوده و خمس ان را از همان مال داده باشد مثل مالی که به حیازت مالک شده و خمس ان را داده است ولی اگر به معاوضه مالک شده باشد چنانچه قیمتش بالا برود تا زمانی که نفروخته خمس ندارد و اگر فروخت در صورتی که موونه نباشد ان زیاده خمس دارد و در صورتی که موونه باشد بنابر احتیاط واجب خمس مقدار زاید را بدهد و در هر دو صورت اگر در موونه سال صرف شود خمس ندارد
[آیت الله مظاهری] بهتر است چیزی را که انسان به کسی می‌بخشد آن مال را نادیده بگیرد و در آن رجوع نکند، ولی در عین حال هر یک از طرفین می‌تواند هبه را به هم بزند، پس هبه کننده می‌تواند در مال خود رجوع کند مگر در چند مورد: اوّل: هبه کننده در عوض هبه چیزی از طرف گرفته باشد. دوّم: چیزی را قربةً الی اللَّه به کسی هبه کند. سومّ: هبه به یکی از خویشان نزدیک باشد. چهارم: مالی را که هبه کرده به حال خود باقی نمانده باشد، مثل اینکه آن را تلف کرده یا صورت آن را به کلی تغییر داده، مثلاً پارچه را بریده و دوخته است یا اینکه آن را به دیگری منتقل کرده باشد. پنجم: یکی از طرفین بمیرد، پس اگر هبه کننده بعد از صیغه و قبض بمیرد ورثه او حقّ ندارند هبه را به هم بزنند، و اگر طرف بمیرد مال به ورثه او منتقل می‌شود.
[آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که خمس بدهکار است نمی تواند آن را به ذمه بگیرد یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود؛ باید خمس آن را بدهد؛ بلی اگر به مجتهد عادل که از او تقلید می کند یا به وکیل او رجوع کند؛ ممکن است در بعضی از موارد به آن شخص دستگردان کند تا خمس به ذمه منتقل شود.
[آیت الله بهجت] اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد، یا مالی که صاحبش را نمی‌شناسد به نیت او صدقه بدهد و بعداً صاحبش پیدا شود، اگر عین مال باقی باشد و یا هنگام پرداخت خمس به اهلش، جهت آن را اعلام کرده باشد، به کسی که مال در دست اوست رجوع می‌شود و این شخص صدقه دهنده یا خمس دهنده ضامن نیست، در غیر این صورت بنابر احتیاط واجب، باید به مقدار مالش به او بدهد یا اینکه مصالحه نماید، و در مواردی که از طرف صاحب مال صدقه داده است، مالک می‌تواند ثواب صدقه را برای خود اختیار کند یا اینکه مالش را از این شخص بگیرد.
[آیت الله وحید خراسانی] کسی که بدهکار است و گندم یا جو یا خرما یا انگور هم دارد اگر بمیرد و پیش از ان که زکات به انها تعلق بگیرد ورثه دین او را از مال دیگر بدهند هر کدام که سهمشان به حد نصاب برسد باید زکات بدهد و اگر پیش از ان که زکات به انها تعلق بگیرد دین او را ندهند چنانچه مال میت فقط به اندازه دین او باشد زکات به ان تعلق نمی گیرد و اگر مال میت بیشتر از دین او باشد باید نسبت جنس زکات دار را به تمام مال ملاحظه کنند مانند نسبت نصف و ثلث و ربع و غیر اینها و به همان نسبت از جنس زکات دار کسر شود و انچه باقی مانده به ورثه منتقل می شود پس سهم هر یک از ورثه اگر به حد نصاب برسد زکات به ان تعلق می گیرد
[آیت الله شبیری زنجانی] اگر پیش از شروع مدت اجاره یا در اثناء آن مستأجر ملک مورد اجاره را از مالک آن بخرد، این خرید و فروش صحیح بوده و باید قیمت تعیین شده را بپردازد و اجاره نیز به هم نمی‌خورد و باید مال الاجاره را نیز بدهد. همچنین اگر شخص ثالثی ملک را بخرد اجاره به هم نمی‌خورد و هر کدام از خریدار و مستأجر باید عوض معامله را بپردازند.
[آیت الله فاضل لنکرانی] اگر با عین پولی که خمس یا زکوة آن را نداده لباس بخرد حکم لباس غصبی را دارد و نماز خواندن در آن لباس باطل است، و چنانچه لباس را به نسیه بخرد یا قرض کند و قصد داشته باشد که قیمت یا عوض آن را از پولی که خمس یا زکات آن را نداده یا از مال حرام بپردازد نماز با آن لباس باطل است. شرط سوّم:

1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین