تفریح
خوش گذرانی را تفریح گویند و از آن به مناسبت در باب صلات نام برده شده است.
اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی رود مگر آنکه عنوانی را قصد کرده باشد که آن عنوان از بین برود مثل اینکه باغ را برای تفریح وقف کرده باشد که اگر آن باغ خراب شود وقف باطل می شود و به ورثه واقف بر می گردد.
عنوان مسئله:
اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی رود مگر آنکه عنوانی را قصد کرده باشد که آن عنوان از بین برود مثل اینکه باغ را برای تفریح وقف کرده باشد که اگر آن باغ خراب شود وقف باطل می شود و به ورثه واقف بر می گردد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی از اهل (اصفهان) در (شهرضا) که حدود 20 فرسخ است باغی خریده و در آنجا لوازم زندگی فراهم کرده و دوره سال، روزهای جمعه به آن باغ می رود و گاهی شب جمعه هم در آنجا می ماند، و فقط برای تفریح و آب و هوا به آنجا رفت و آمد می کند، نماز و روزه او چگونه است؟
- شخصی باغ انگوری را وصیت کرده تا ده سال صوم و صلاة بگیرند و بعد مادامی که از آن اثری باقی است وقف سیدالشهدا (علیه السلام) کنند. حالا چندین سال است خشکیده، آیا زمین جزء وقف است یا مال ورثه می شود؟
- واقف زمینی را وقف کرده و غیر از آن هم زمینی نداشته است. در هنگام ثبت، در اثر اشتباه ثبت کننده، آدرس زمین و همینطور متراژ آن تغییر کرده است، آیا ورثه نسبت به زمین موقوفه با توجه به اشتباه مذکور حقی پیدا می کند یا خیر؟
- بسیاری از مزارع هستند که با قنوات متعلقه وقف شده اند، سپس در اجرای قانون اصلاحات ارضی و یا احیاناً خیانت متولیان موقوفه بصورت ملک درآمده است و پس از خشکیدن قنوات، مالکین جدید که جانشین موقوفه بوده اند از مسئولین مربوطه درخواست حفر چاه به جای قنات و دریافت پروانه کرده اند و چاه به جای قنات حفر شده است حال سؤال این است که: 1 اگر چاه جدید در اراضی موقوفه حفر نشده باشد، آیا واقف مالک چاه است؟ 2 اگر مالک جدید به دلایلی به متولی موقوفه مراجعه کرده باشد ولی متولی از شراکت در حفر چاه خودداری کرده باشد، آیا متولی وقف می تواند ادعای مالکیت چاه را بکند؟ 3 اگر چاه تابع زمین باشد و واقف حق مالکیتی نداشته باشد، در مواردی که اشخاص بدون اطلاع از اینکه چاه تابع زمین است اقدام به حفر چاه در اراضی موقوفه کرده اند، آیا چاههای آنها به کلی در ملکیت وقف می باشد؟ 4 تکلیف امتیاز وقف از قنات چه می شود؟ در حالی که زارعینی که در آن زمان زارع موقوفه بوده اند و در حال حاضر از چاه فعلی مالکیت دارند به استناد سهام و امتیاز وقف مالکند تکلیف آنها چیست؟
- کل مزرعه ای به صورت شش دانگ در سنوات قدیم وقف گردیده است در هنگام ثبت ملک تعدادی از پلاکهای مزرعه به صورت مجهول بوده و به نام وقف ثبت نگردیده است و در اجرای قانون اصلاحات ارضی به زارعین منتقل گردیده است و اینک در اجرای قانون ابطال اسناد رقبات که اسناد زارعین باطل گردیده است حاضر به واگذاری اراضی به دلیل مجهول بودن پلاک نمی باشند، سؤال این است: با توجه به اینکه کل مزرعه موقوفه بوده اراضی فوق حکم وقف را دارند یا خیر؟
- زمینی وقف مسجد شده و در اختیار مؤمنین قرار داده شده است سپس ملاحظه شده، مقداری جهت راهرو نیاز دارد واقف آن مقدار را از زمین ملکی خود که جنب مسجد است مجدداً وقف کرده و جهت راهرو در اختیار مسجد قرار داده است و مابقی ملک خود را جهت احداث خانه مسکونی به کسی فروخته است. سپس در اثر غفلت زمین مذکور همراه با راهرو گودبرداری شده و در آن خانه مسکونی ایجاد شده است و از طرفی سند رسمی وقف برای مسجد و راهرو مذکور در دفترخانه به ثبت رسیده است، حال با توجه به این که تخریب خانه مذکور موجب خسارت است و مالک خانه حاضر است قیمت راهرو مذکور را بپردازد، آیا اجازه می فرمایید قیمت راهرو مذکور گرفته شده و صرف مسجد گردد؟ و یا زمین دیگری برای راهرو خریداری کرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ملک وقف خراب شود از وقف بودن خارج میشود یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه چیزی که وقف شده خراب شود وقف باطل می گردد؟
- [آیت الله بهجت] اگر واقفی مقدار زمینی را به طور مشاع وقف کند و پس از فوت واقف، ورثه بخواهند آن را تقسیم کنند، آیا اجازه این کار را دارند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر واقف، چیزی را وقف کند، ولی قبل از آن که(موقوفٌ علیهم) موقوفه را قبض کنند، شخص واقف بیهوش یا مجنون یا محجور شود. آیا در این صورت وقف باطل می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] معنای وقف عام و وقف خاص چیست؟ عدّه ای می گویند: تغییر وقف خاص برخلاف قصد واقف و تبدیل آن به ملک خاص جایز است، آیا این سخن صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی باغی را که مشجّر به اشجار مثمره و مرکبات بوده وقف امور خیریه کرده ولی ملک و عرصه مال دیگری است و او فقط میوه باغ را وقف کرده آیا این وقف صحیح است یا خیر؟
- [امام خمینی] آیا میتوان محلی را به مدت ده سال به عنوان مسجد وقف نمود که بعد از آن برگردد به ملک واقف یا ورثهاش؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه مالی را بر صغیر وقف کنند ولکن ولی طفل برای خود قبض کند آیا قبض باطل و وقف ناتمام است و واقف حق رجوع دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مصالحه کننده یا واقف از نظر شارع مقدس حق فسخ مصالحه یا وقف را داشته باشد و فوت نماید حقّ فسخ مصالحه یا وقف جزء حقوق ورثه میّت میباشد؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی باغ خود را به این صورت وقف کرده که منافع آن تا پنجاه سال صرف گرفتن اجیر برای قضای نماز و روزه های واقف شود و بعد از پنجاه سال منافع آن در شبهای قدر به مصرف برسد و چهار پسر خود را هم متولّی وقف قرار داده است و در حال حاضر این باغ رو به خرابی است و به هیچ وجه قابل استفاده نیست، ولی اگر فروخته شود، می توان با پول آن برای نماز و روزه واقف به مدت دویست سال اجیر گرفت و چهار پسر او هم با این کار موافق هستند، آیا جایز است باغ مزبور را بفروشند و پول آن را برای این کار مصرف کنند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در وقف خاص یعنی اگر وقف برای افراد معینی باشد قبض و تصرف موقوف علیهم (کسانی که برای آنها وقف شده) یا وکیل یا ولیّ آنها لازم است و اگر چیزی را وقف کند و به تصرف آنها ندهد وقف محقق نشده است و آن چیز در ملک واقف باقی می ماند. ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند قبض و تصرف جدید لازم نیست و اگر واقف تولیت را برای خودش قرار دهد با توجه به این که ملک موقوفه در تصرف اوست نیاز به قبض جدید ندارد و با انشاء وقف وقفیت محقق می شود.
- اگر کسی چیزی را وقف کند، از ملک او خارج می شود بنابراین حق هیچ نوع تصرفی در آن را ندارد و نمی تواند آن را به کسی ببخشد یا بفروشد یا دوباره آن را وقف کند یا جهت وقف را عوض کند مثلاً نمی تواند حسینیه را مسجد قرار دهد حتی اگر در حین وقف برای آن متولی تعیین نکرده باشد بعداً حق تعیین متولی یا دخل و تصرف در امور وقف را ندارد و اگر واقف فوت کند ورثه او از چیزی که وقف کرده ارث نمی برند همان طور که وصیت در مورد آن صحیح نیست و در برخی از موارد متولی وقف می تواند آن را بفروشد که تفصیل آن در مسأله 2171 گذشت.
- هر گاه بین کسانی که مال را برای آنان وقف کرده اند بطوری اختلاف پیدا شود که اگر مال وقف را نفروشند، گمان آن برود که مال یا جانی تلف شود، می توانند آن مال را بفروشند و بین موقوف علیهم تقسیم نمایند، و همچنین است اگر واقف شرط کند که اگر صلاح در فروش وقف باشد می توانند بفروشند، ولی چنانچه اختلاف با تنها فروختن و تهیه مکان دیگر بر طرف می شود، لازم است آن موقوفه، به محل دیگر تبدیل و یا با پول فروش آن محل دیگر خریده شود و به جای مکان اول، و در همان جهت وقف اولی، وقف گردد.
- اگر پیش از شروع مدّت اجاره ملک به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد یا قابل استفاده ای که شرط کرده اند نباشد، اجاره باطل می شود. و پولی که مستأجر به صاحب ملک داده، به او بر می گردد، بلکه اگر طوری باشد که بتواند استفاده مختصری هم از آن ببرد، می تواند اجاره را بهم بزند.
- معامله چیزی که وقف شده باطل است، ولی اگر بطوری خراب شود یا در معرض خرابی باشد که نتوانند استفاده ای را که مال برای آنها وقف شده از آن ببرند، مثلا حصیر مسجد به طوری پاره شود که نتوانند روی آن نماز بخوانند، فروش آن اشکال ندارد و در صورتی که ممکن باشد باید پول آن را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصود وقف کننده نزدیکتر باشد.
- اگر عادتاً با افتادن در آب سرش زیر آب می رود، چنانچه با توجه باین مطلب خود را در آب بیندازد و سرش زیر آب برود روزه اش بنابر احتیاط واجب باطل می شود.
- اگر ملکی را بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف کند که هر طبقه ای بعد از طبقه دیگر از آن استفاده کنند، چنانچه متولی ملک آن را اجاره دهد و بمیرد در صورتی که مراعات مصلحت وقف یا مصلحت طبقه بعد را کرده باشد اجاره باطل نمی شود. ولی اگر یک طبقه از کسانی که ملک بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدت اجاره بمیرند نفوذ اجاره نسبت به آینده نیاز به اجازه طبقه های بعد دارد.
- تصرّف در ملک میّتی که به مردم بدهکار است حرام و نماز در آن باطل است و این در صورتی است که بدهکاری به اندازه همه مال باشد. ولی اگر بدهکاری او کمتر از مالش باشد و بدانند طلبکار یا طلبکاران راضی هستند یا ورثه تصمیم داشته باشند که بدون مسامحه بدهی او را بدهند، تصرّف در آن ملک و نماز خواندن در آن اشکال ندارد لیکن در این صورت بنابر احتیاط واجب باید از ولیّ میّت هم اجازه بگیرند.
- اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف و نگهداری آن لغو و بیهوده باشد می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- اگر مگس در گلوی روزه دار برود چنانچه بقدری پائین رود که به فرو بردن آن خوردن نمی گویند لازم نیست آنرا بیرون آورد، و روزه او صحیح است و اگر به این مقدار پائین نرود، و بیرون آوردن آن ممکن باشد باید آنرا بیرون آورد و اگر باعث قی کردن شود، روزه او باطل می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر ملک وقف خراب شود؛ از وقف بودن بیرون نمی رود مگر آنکه عنوانی را قصد کرده باشد که آن عنوان از بین برود؛ مثل اینکه باغ را برای تنزه وقف کرده باشد که اگر آن باغ خراب شود وقف باطل و به ورثه برمی گردد.
- [آیت الله سیستانی] اگر عین موقوفه خراب شود، از وقف بودن بیرون نمیرود مگر آنکه وقف مقید به عنوان خاصی باشد و آن عنوان از بین برود، مثل اینکه باغ را به قید باغ بودن وقف کرده باشد که اگر آن باغ خراب شود وقف باطل میشود، و به ورثه واقف برمیگردد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ملک وقف خراب شود از وقف بودن بیرون نمی رود مگر ان که متعلق وقف عنوانی باشد که به زوال ان عنوان متعلقی برای وقف نماند مانند ان که خانه را وقف کند برای استفاده از سکنای ان مادامی که خانه به این هییت باقی است که در این صورت به زوال ان عنوان وقف باطل می شود و به واقف و با نبودن او به ورثه بر می گردد
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ملک وقف خراب شود ، از وقف بودن بیرون نمی رود .
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ملک وقف خراب شود از وقف بودن بیرون نمی رود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی رود.
- [آیت الله بروجردی] اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمیرود.
- [امام خمینی] اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمیرود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ملک وقفی خراب شود، از وقف بودن بیرون نمیرود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمیرود بلکه اگر بتوان با تعمیرکردن از آن استفاده مورد وقف انجام گیرد باید آن را تعمیر کرد و در صورتی که با تعمیر هم استفاده مورد وقف ممکن نباشد، باید ولو با فروش آن ملک، آن را در نزدیکترین کار به نظر واقف صرف کرد و اگر آن هم ممکن نباشد، در کارهای خیر صرف کرد.