تشهد
تَشَهُد از اجزای نماز است که در رکعت دوم و رکعت آخر نماز پس از دو سجده خوانده می‌شود.
اگر سجده یا تشهد را چند دفعه فراموش کند مثلاً یک سجده از رکعت اول و یک سجده از رکعت دوم را فراموش نماید باید بعد از نماز، قضای هردو را با سجده های سهوی که برای آنها لازم است بجا آورد، و لازم نیست معین کند که قضای کدام یک آنها است که انجام می دهد.
عنوان مسئله:
اگر سجده یا تشهد را چند دفعه فراموش کند مثلاً یک سجده از رکعت اول و یک سجده از رکعت دوم را فراموش نماید باید بعد از نماز، قضای هردو را با سجده های سهوی که برای آنها لازم است بجا آورد، و لازم نیست معین کند که قضای کدام یک آنها است که انجام می دهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی در رکعت آخر نماز جماعت، در حالی که امام جماعت مشغول تشهد است رسیده، آیا راهی برای درک ثواب نماز جماعت برای او وجود دارد؟
- اشخاص مسافر، نماز ظهر یا عصر یا عشا رابه جماعت اقتدا می کنند و سر دو رکعت سلام می دهند و مجدداً به قصد نماز قضای احتیاطی به رکعت سوّم و چهارم امام اقتدا می کنند، آیا صحیح است؟
- شخصی سجده سهو را فراموش کرده و پس از ورود به نماز دیگر یادش آمد، وظیفه اش چیست؟
- مسافری در بازگشت از سفر، نماز ظهر و عصر را در راه نخوانده و یک ساعت به روز به وطنش رسیده، ولی فراموش کرده نماز ظهر و عصر را بخواند اکنون قضای آنها را شکسته بخواند یا تمام؟
- اگر پدر یا مادر نماز آیات را ترک کرده یا فراموش کرده باشند اگر بر پسر بزرگتر آنها واجب است بعد از فوت آنان قضای نماز آیات را بخواند؟
- فرموده اید: اگر مأموم پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد باید به رکوع یا سجده برگردد و زیاد شدن رکوع یا سجده نماز را باطل نمی کند، بفرمایید آیا برای زیادی رکوع یا سجده، سجده سهو لازم می شود؟
- در نماز جماعت مسجدالحرام و مسجدالنبی یا سایر مساجد مکه و مدینه آیا می توان بر فرش سجده کرد؟ و چنانچه بر فرش سجده کند، آیا اعاده آن لازم است؟
- اگر مأموم در رکعت دوّمِ نماز جمعه پس از قنوت اشتباهاً به رکوع رفت و متوجّه شد که اشتباه کرده و باید همراه جماعت به سجده می رفت، لذا سر از رکوع برداشته و به سجده رفت، آیا این زیادی رکوع مبطل نماز است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] فردی سجده و تشهد را در نمازش فراموش میکند و بعد از اتمام نماز، به جای انجام قضای سجده یا تشهد فراموش شده، مشغول به نماز دیگری می‌شود. اگر در بین نماز یادش بیاید که سجده یا تشهد فراموش شده را انجام نداده، وظیفهاش چیست و نمازی که مشغول آن است، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر در یک نماز، هم سجده سهو و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر عهده نمازگزار باشد، کدام یک را مقدّم کند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی بین قضای سجده یا تشهد فراموش شده و نماز، فاصله زیاد بیندازد و یا کاری که منافی نماز است، به جا آورد، وظیفهاش چیست؟
- [آیت الله خوئی] اگر در حال رکوع رکعت سوم یادش آمد که صلوات تشهد رکعت دوم را نخوانده آیا بعد از سلام باید قضای صلوات تنها را به جا آورد یا تمام تشهد را قضا کند، و آیا سجده سهو هم برای قضای صلوات فراموش شده واجب است یا نه؟
- [آیت الله بهجت] آیا بعد از قضای تشهد فراموش شده، لازم است سلام نماز را هم بگوییم؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر در نماز جماعت در رکعت دوم بعد از تشهد اشتباهاً سلام داده شود آیا سجده سهو لازم است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر هم نماز احتیاط و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر نمازگزار واجب شود، کدام یک از آنها را باید زودتر انجام دهد؟
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار در رکعت اوّل یک سجده و در رکعت دوم تشهد و در رکعت سوم رکوع را فراموش کند؛ وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] در دوران نوجوانی به مدّت تقریباً یک سال در رکعت سوم نماز مغرب قبل از سلام نماز بدلیل عدم آگاهی کامل تشهد بجا نمی آوردم. آیا واجب است قضای تمام نمازهای مغرب را بجا آورم؟
- [آیت الله بروجردی] نماز گزار حمد را فراموش کرد، سوره را خواند داخل رکن شد، بعد از نماز قضای حمد و سجده سهو لازم است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در نماز نافله کاری کند که برای آن سجده سهو واجب می شود یا یک سجده یا تشهد را فراموش کند لازم نیست بعد از نماز سجده سهو یا قضای سجده و تشهد را بجا آورد.
- اگر به خیال اینکه اول سجده را فراموش کرده اول قضای آن را بجا آورد و بعد از خواندن تشهد یادش بیاید که اول تشهد را فراموش کرده، احتیاط واجب آن است که دوباره سجده را قضا نماید و نیز اگر به خیال اینکه اول تشهد را فراموش کرده اول قضای آن را بجا آورد بعد از سجده یادش بیاید که اول سجده را فراموش کرده بنابر احتیاط واجب باید دوباره تشهد را بخواند.
- اگر نداند که سجده را فراموش کرده یا تشهد را، باید هردو را قضا نماید و هرکدام را اول بجا آورد اشکال ندارد.
- اگر نماز احتیاط و قضای یک سجده یا قضای یک تشهد یا دو سجده سهو بر او واجب شود بنابر اقوی باید اول نماز احتیاط را بجا آورد.
- اگر شک دارد که بعد از نماز، قضای سجده یا تشهد فراموش شده را بجا آورده یا نه چنانچه وقت نماز نگذشته باید سجده یا تشهد را قضا نماید و اگر وقت نماز هم گذشته بنابر احتیاط واجب باید سجده یا تشهد را قضا نماید.
- موقعی که انسان قضای سجده فراموش شده یا تشهّد فراموش شده را به جا می آورد باید پوشش لازم را داشته باشد، بلکه بنابر احتیاط در موقع سجده سهو هم، باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند.
- اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید که یک سجده یا تشهد را از رکعت پیش فراموش کرده باید بعد از سلام نماز سجده یا تشهد را قضا نماید و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد.
- اگر بعد از سلام نماز و بعد از انجام دادن کاری که عمداً و سهواً نماز را باطل می کند یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده باید قضای سجده ای را که فراموش کرده بجا آورد و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد، و اگر قبل از آن باشد باید از آن سجده به بعد را تدارک کند و برای سلام زاید دو سجده سهو به جا آورد. و اگر تشهّد رکعت آخر را فراموش کرده باشد حکم فراموشی سجده را دارد.
- اگر یک سجده و تشهد را فراموش کند احتیاط واجب آن است که هرکدام را اول فراموش کرده اول قضا نماید و اگر نداند اول کدام یک فراموش شده باید احتیاطاً یک سجده و تشهد و بعد یک سجده دیگر بجا آورد و یا یک تشهد و یک سجده و بعد یک تشهد دیگر بجا آورد تا یقین کند سجده و تشهد را به ترتیبی که فراموش کرده قضا نموده است.
- اگر تشهّد را فراموش کند و بایستد و پیش از رکوع یادش بیاید که تشهّد را نخوانده باید بنشیند و تشهّد را بخواند و دوباره بایستد و آنچه باید در آن رکعت خوانده شود بخواند و نماز را تمام کند و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید، باید نماز را تمام کند و بعد از سلام نماز، تشهّد را قضا کند، و برای تشهّد فراموش شده دو سجده سهو بجا آورد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر سجده یا تشهد را چند دفعه فراموش کند، مثلاً یک سجده از رکعت اول و یک سجده از رکعت دوم فراموش نماید، باید بعد از نماز، قضای هر دو را با سجده های سهوی که برای آنها لازم است به جا آورد و لازم نیست معین کند که قضای کدام یک آنها است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر سجده یا تشهّد را چند دفعه فراموش کند، مثلاً یک سجده از رکعت اوّل ویک سجده از رکعت دوم فراموش نماید، باید بعد از سلام نماز، قضایهر دو را با سجدههای سهوی که برای آنها لازم است بجا آورد ولازم نیست معیّن کند که قضای کدامیک آنها است اگرچه احتیاط مستحبّ معیّن کردن آنها است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر سجده یا تشهد را چند دفعه فراموش کند، مثلاً یک سجده از رکعت اول و یک سجده از رکعت دوم فراموش نماید، باید بعد از نماز قضای هر دو را با سجده های سهوی که برای آنها لازم است به جا آورد، و لازم نیست معین کند که قضای کدام یک آنها است.
- [آیت الله مظاهری] اگر سجده یا تشهّد را چند دفعه فراموش کند، مثلاً یک سجده از رکعت اوّل و یک سجده از رکعت دوّم فراموش نماید، باید بعد از نماز، قضای هر دو را با سجدههای سهوی که برای آنها لازم است، به جا آورد و لازم نیست معیّن کند که قضای کدامیک از آنهاست.
- [آیت الله بروجردی] اگر سجده یا تشهّد را چند دفعه فراموش کند، مثلاً یک سجده از رکعت اوّل و یک سجده از رکعت دوم را فراموش نماید، باید بعد از نماز قضای هر دو را با سجدههای سهوی که برای آنها لازم است به جا آورد و لازم نیست معین کند که قضای کدام یک آنها است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر سجده یا تشهد را چند دفعه فراموش کند ، مثلاً یک سجده از رکعت اول و یک سجده از رکعت دوم فراموش نماید ، باید بعد از نماز ، قضای هر دو را با سجده های سهوی که برای انها لازم نیست معین کند که قضای کدام یک آنها است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر سجده را چند مرتبه فراموش کند، مثلاً یک سجده از رکعت اوّل و یک سجده از رکعت دوم را فراموش نماید، باید بعد از نماز، قضای هر دو را با سجدههای سهوی که برای آنها لازم است بجا آورد و لازم نیست در هر یک معیّن کند که قضای کدام یک از آنهاست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر یک سجده و تشهّد را فراموش کند و نداند هر یک از کدام رکعت بوده است، چنانچه احتمال دهد یکی یا هر دو از رکعت آخر باشد، در صورتی که موالات به هم نخورده باشد و عملی که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند بجا نیاورده باشد، بنابر احتیاط واجب باید یک سجده و تشهّد و سلام را به قصد ما فی الذّمه بخواند و پس از آن یک سجده و تشهّد بجا آورد و مراعات ترتیب بین این سجده و تشهّد لازم نیست و سپس دو سجده سهو برای تشهّد فراموش شده و احتیاطا دو سجده سهو برای سجده فراموش شده بجا آورد و چنانچه موالات به هم خورده باشد و یا عملی که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند بجا آورده باشد، سجده و تشهّد فراموش شده را قضا کرده و سجدههای سهو را انجام دهد و مراعات ترتیب بین قضای سجده و قضای تشهّد لازم نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر یک سجده یا تشهّد از رکعت آخر و یک سجده یا تشهّد از رکعت دیگر را فراموش کند، چنانچه پس از سلام، موالات به هم نخورده باشد و عملی که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند انجام نداده باشد، احتیاط واجب آن است که اول سجده یا تشهّد فراموش شده رکعت آخر را به قصد ما فی الذّمه بجا آورد و سپس بقیه اجزای نماز را تا آخر سلام به قصد رجاء انجام دهد و پس از آن سجده یا تشهّد فراموش شده رکعت دیگر را بجا آورد و سپس دو سجده سهو برای تشهد فراموش شده و احتیاطا دو سجده سهو برای سجده فراموش شده انجام دهد و اگر موالات به هم خورده باشد و یا عملی که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند انجام داده باشد، لازم نیست پس از قضای سجده یا تشهّد رکعت آخر، اجزای دیگر نماز را بجا آورد، بلکه به جا آوردن قضای آنها کافی است و مراعات ترتیب بین قضای آن و قضای تشهّد یا سجده فراموش شده رکعتهای قبل لازم نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر فراموش کرده، چنانچه کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند، مثل روگرداندن از قبله انجام نداده، باید به قصد قضای سجده، سجده کند و دو سجده سهو بجا آورد، و نیز اگر یادش بیاید که تشهّد رکعت آخر را فراموش کرده، باید به قصد این که وظیفه خود را انجام داده باشد، قضای تشهّد را بخواند و سلام دهد و دو سجده سهو بنماید.