حاکم شرع
حاكم شرع حاكم منصوب از جانب خدا به طور مستقيم يا با واسطه است، بيشترين كاربرد عنوان حاكم شرع در كلمات فقها، فقیه جامع شرایط است. از حدود ولایت حاکم شرع در باب تجارت سخن گفته‌اند.
باید در ملکی که منفعت آن مال دیگری است یا دیگری در آن حقّی دارد بدون اجازه او نماز نخوانند مثلاً اگر میّت وصیّت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی ثلث را جدا نکرده‌اند باید در ملک او نماز نخوانند، مگر از حاکم شرع اجازه بگیرند.
عنوان مسئله:
باید در ملکی که منفعت آن مال دیگری است یا دیگری در آن حقّی دارد بدون اجازه او نماز نخوانند مثلاً اگر میّت وصیّت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی ثلث را جدا نکرده‌اند باید در ملک او نماز نخوانند، مگر از حاکم شرع اجازه بگیرند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] زنی وصیت کرده بابت ثلث، طلای زینت او را به مصرفی برسانند، ترقی قیمت طلا، خمس دارد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که ورثه اجازه دهند میت بر بیشتر از ثلث مال خود وصیّت کند آیا ورثه میتوانند از اجازه خود برگردند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وصیت کرده که ثلث اموال او را بمصرف خاصی برسانند و ملکی را برای این منظور معین کرده و پس از مدتی از دنیا رفته است. اکنون ملکی را که معین کرده اگر نسبت به موقع وصیت سنجیده شود نصف ترکه بوده، و اگر نسبت به حین فوت حساب شود ثلث ترکه می باشد. مستدعی است بفرمایید وظیفه چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر میّت وصیت نکرده باشد، آیا از اصل مال حقّی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر میّت وصیّت نکرده باشد، آیا از اصل مال حقیّ دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بیشتر ماترک میت املاک باشد و وصیت کند که ثلث اموالش را برای خود او خرج کنند. ورثه او اظهار می دارند قطعه ای از ملک را برای همیشه کنار بگذاریم و از عوایدش سال به سال خرج کنیم، آیا می شود که یک قطعه از آن ملک را کنار بگذارند؟ یا لازم است بفروش برسانند و خرج کنند؟
- [آیت الله بهجت] منفعت ملکی تا 50 سال به عنوان ثلث قرار داده شده است. آیا می شود ملک مزبور را به صورت مسلوب المنفعه تا 50 سال به فروش رساند (یعنی تا 50 سال اجاره باشد) و منافع آن را بر طبق وصیّت مصرف کنند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا باید مال مشخّصی را که میّت به عنوان ثلث اموالش وصیت کرده تا برایش مصرف شود، تخمیس کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در وصیت نامه برای مصرف ثلث مواردی لیست شده باشد اما بعد از عمل به وصیت مقداری از ثلث اموال متوفی زیاد آمده است. آیا مازاد ثلث متعلق به وراث است یا حاکم شرع یا اینکه باید در خیرات صرف شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شخصی مصرفی را معین کند که از ثلث مالش بیشتر باشد و پیش از مردن او ورثه اجازه بدهند که وصیت عملی شود، آیا بعد از مردن ورثه میتوانند از اذن خود برگردند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی بگوید که میّت وصیّت کرده فلان مبلغ به من بدهند یا بگوید من وصی میّتم که مال او را به مصرفی برسانم یا میّت مرا قیّم بچههای خود قرار داده، چنانچه از گفته او اطمینان حاصل شود باید به او بدهند و اگر اطمینان حاصل نشود باید مراجعه به حاکم شرع شود.
- کسی که در ملکی با دیگری شریک است اگر سهم او جدا نباشد، بدون اجازه شریکش نمیتواند در آن ملک تصرّف کند یا نماز بخواند. مگر شریک حاضر به تفکیک نباشد یا پیدا کردن او مشکل باشد که در این صورت باید از حاکم شرع اجازه بگیرد.
- اگر میّت وصیّت کرده باشد شخص معیّنی بر او نماز بخواند، لازم نیست که از ولیّ میّت اجازه بگیرد.
- اگر بدون اجازه حاکم شرع با مالی که برای زکات کنار گذاشته تجارت کند و ضرر نماید، نباید چیزی از زکات کم کند، ولی اگر منفعت ببرد باید آن را به حقّ بدهد.
- صلح آن است که انسان با دیگری سازش کند که مقداری از مال یا منفعت مال خود را ملک او کند، یا از طلب یا حقّ خود بگذرد که او هم در عوض مقداری از مال یا منفعت مال خود را به او واگذار نماید یا از طلب یا حقّی که دارد بگذرد، بلکه اگر بدون آنکه عوض بگیرند صلح کنند باز هم صلح صحیح است.
- هرگاه کسی وصیّتهای متعدد برای کارهای مختلف بنماید و نگفته باشد از ثلث بردارند باید واجبات مالی او را نظیر بدهی از اصل مال بردارند و واجبات بدنی او را نظیر نماز و روزه از ثلث مال بردارند و اگر ثلث زیاد آمد به بقیه وصیّت عمل نمایند ولی اگر وصیّت کرده باشد که از ثلث بردارند باید اوّل واجبات مالی او را از ثلث بدهند و اگر زیاد آمد واجبات بدنی او را بدهند و اگر زیاد آمد به بقیه وصیّت عمل نمایند.
- واجبات مالی نظیر بدهکاری و خمس و زکات و حجّ از اصل مال برداشته می‌شود گرچه میّت برای آنها وصیّت نکرده باشد امّا واجبات بدنی نظیر نماز و روزه از اصل مال برداشته نمیشود و سزاوار است که ورثه میّت را بری الذمّه نمایند گرچه مال هم نداشته باشد.
- اگر میّت برای غسل و کفن و دفن و نماز خود غیر از ولیّ کس دیگری را معیّن کند، باید طبق وصیّت عمل شود و او اجازه دهد گرچه لازم نیست آن شخص این وصیّت را قبول کند، ولی اگر قبول کرد باید به آن عمل کند.
- استفاده از مال کسی که انسان میداند دزد یا رباخوار است یا خمس نمیدهد و مانند اینها، در صورتی که نداند چیزی که در آن تصرّف میکند از مال حرام است اشکال ندارد، و اگر بداند چیزی که در آن تصرّف میکند از مال حرام است تصرّف او جایز نیست، بنابراین زن و اولاد یا مهمان کسی که لاابالی در مال مردم است میتوانند از مال او استفاده کنند، مگر اینکه بدانند آن مال حرام است، و اگر مجبور باشند که از آن استفاده کنند باید از حاکم شرع اجازه بگیرند.
- کسانی که به حکم حاکم شرع محکوم به اعدام میشوند و قبل از اجرای حکم به دستور حاکم شرع خودشان غسل میّت و کفن و حنوط را انجام میدهند، تکرار آنها لازم نیست، (مگر آنکه قبل از اجرای حکم خودشان بمیرند). و بعد از اجرای حکم، نماز بر آنها میخوانند و به همان حال آنها را دفن میکنند، و لازم نیست خون را از بدن و کفن آنها بشویند حتّی اگر بر اثر ترس و وحشت خود را نجس کنند، تکرار غسل لازم نیست، گرچه کفن را باید تطهیر نمایند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون اجازه صاحب منفعت باطل است، مثلاً در خانه اجاره ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند، باطل است و هم چنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقی دارد نماز بخواند، مثلاً اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند، تا وقتی ثلث را جدا نکنند، نمی شود در ملک او نماز خواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است بدون اجازه صاحب منفعت، باطل است، مثلاً در خانه اجاره ای اگر مالک خانه یا شخص دیگری بخواهد نماز بخواند بدون اجازه مستأجر نماز باطل است و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقّی دارد نماز بخواند باطل است. مثلاً اگر وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی ثلث را جدا نکنند نمی شود در ملک او نماز خواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است بدون اجازه کسی که منفعت ملک مال او می باشد باطل است؛ مثلا در خانه اجاره ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند؛ نمازش باطل است و اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند؛ در صورتی که عمل به وصیت نشده باشد؛ نمی شود در ملک او نماز خواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون اجازه کسی که منفعت ملک، مال او میباشد باطل است، مثلاً در خانه اجارهای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند، نماز باطل است و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقّی دارد نماز بخواند، مثلاً اگر میّت وصیّت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند، تا وقتی ثلث را جدا نکنند، نمیشود در ملک او نماز خواند.
- [آیت الله نوری همدانی] نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است ، بدون اجازة کسی که منفعت ملک او می باشد ، باطل است ، مثلاً در خانه اجاره ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند ، نمازش باطل است و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقی دارد نماز بخواند ، مثلاً اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند ، تا وقتی ثلث را جدا نکنند ، نمی شود در ملک او نماز خواند .
- [آیت الله سبحانی] نمازخواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون اجازه کسی که منفعت ملک، مال او می باشد باطل است: مثلا در خانه اجاره ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند، نمازش باطل است. ولی اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند و نماز خواندن عرفاً مزاحم با حق او نباشد، نماز صحیح است.
- [امام خمینی] نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است بدون اجازه کسی که منفعت ملک مال او می باشد باطل است مثلا در خانه اجاره ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند نمازش باطل است و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حق دارد نماز بخواند مثلا اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی ثلث را جدا نکنند نمی شود در ملک او نماز خواند.
- [آیت الله بروجردی] نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون اجازهی کسی که منفعت ملک مال او میباشد باطل است؛ مثلاً در خانهی اجارهای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازهی کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند، نمازش باطل است و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقی دارد نماز بخواند؛ مثلاً اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی ثلث را جدا نکنند، نمیشود در ملک او نماز خواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون رضایت کسی که منفعت ملک مال او میباشد حرام و به احتیاط مستحب باطل است، مثلاً در خانه اجارهای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون رضایت کسی که آن خانه را اجاره کرده در آنجا نماز بخواند، به احتیاط مستحب نمازش باطل است و همچنین نماز در ملکی که به جهت حقّ دیگری تصرف در آن جایز نیست به احتیاط مستحب باطل میباشد؛ مثلاً اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مشاع مال او را به مصرفی برسانند، در صورتی که عمل به وصیت نشده باشد، به احتیاط مستحب نمیشود در ملک او نماز خواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] احتیاط واجب آنست که مکان نمازگزار مباح باشد، بنابراین کسی که درملک غصبی یا روی فرش یا تخت غصبی نماز می خواند نمازش اشکال دارد، همچنین نماز در ملکی که منفعت آن متعلق به دیگری است (مثل این که در اجاره اوست) که نماز خواندن در آن بدون اجازه مستأجر اشکال دارد، همچنین در ملکی که مورد تعلق حق دیگری است، مثل این که میت وصیت کرده که ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی که ثلث را جدا نکنند نمی توان در آن ملک نماز خواند.