فراموشی
نسیان به معنای فراموشی است و در قرآن چندین بار به کار رفته است.
اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، اگر بنایش بر جماعت خواندن بوده و احتمال دهد که از روی فراموشی نیّت جماعت نکرده است نماز را به نیّت جماعت تمام کند.
عنوان مسئله:
اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، اگر بنایش بر جماعت خواندن بوده و احتمال دهد که از روی فراموشی نیّت جماعت نکرده است نماز را به نیّت جماعت تمام کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در چه صورت خواندن نماز فرادا هنگام برپایی نماز جماعت در مسجد جایز است؟ اگر موحب هتک حرمت امام جماعت یا بی احترامی به نماز جماعت شود نماز خوانده شده چه حکمی دارد؟
- اگر در رکعت دوّم نماز جماعت اقتدا کنیم، هنگامی که امام و مأمومین قنوت میخوانند با توجّه به اینکه ما در رکعت اوّل هستیم، چه وظیفهای داریم؟ حال اگر قنوت خواندیم در رکعت بعدی که رکعت دوّم ما و رکعت سوّم نماز جماعت است، در خصوص قنوت چه وظیفهای داریم؟
- اگر کسی در نماز جماعت بعد از سر برداشتن از رکوع، شک کند که رکوع امام را درک کرده است یا خیر، چه وظیفهای دارد؟
- مأموم در نماز جماعت، در رکعت اوّل و قبل از رکوع شک میکند که تکبیرةالاحرام را صحیح گفته است یا خیر، چه باید بکند؟
- اگر کسی در غصبی بودن یا نجس بودن لباس خود شک داشته باشد، چه وظیفهای برای خواندن نماز با آن لباس دارد؟
- در هنگام نماز جماعت معمولاً تقرب و حال بیشتری احساس میکنم و این امر بعضاً باعث طولانی شدن اذکار من در نماز می‌شود، ولی از طرفی این شک برایم ایجاد می‌شود که مبادا این امر به ریا بینجامد، تکلیفم چیست؟
- من بسیاری از اوقات در نماز سه رکعتی، هنگام تشهّد شک میکنم که رکعت دوّم هستم یا رکعت سوّم، ولی در سایر نمازها شک نمیکنم. البته قابل ذکر است که بعضی از اوقات، آن نماز را به نیّت دو رکعتی تمام میکنم و نماز سه رکعتی را اعاده میکنم و وقتی به رکعت سومّ میرسم، احساس میکنم که نماز قبلی را نیز سه رکعت خواندهام، وظیفه چیست؟
- کسی که همیشه در نماز بعد از حمد، سوره توحید را می خواند و به این کار عادت کرده است، اگر قبل از نماز یا در حین نماز، نیت خواندن سوره دیگری را از دل بگذراند، ولی طبق عادت پس از(بسم الله الرحمن الرحیم) سوره توحید بر زبانش جاری شود، می تواند سوره را ادامه دهد یا باید برگردد و سوره ای که نیت کرده بخواند؟
- سوال : لطفاً حکم برگزاری نماز جماعت در محل کار برای پرسنل درمان در بیمارستان، در شرایطی که به دلیل کمبود پرسنل، احتمال منتظر ماندن بیمار و حتی در شرایط اورژانسی خطر جانی برای بیماران نیازمند به رسیدگی وجود دارد و از طرفی به دلیل همین نگرانی ممکن است فرد نمازگزار آرامش و حضور قلب کافی هنگام نماز نداشته باشد را بیان بفرمایید.
- آیا در هنگام تنگی وقت نماز، مثلاً ده دقیقه آخر وقت، نیّت نماز عوض می‌شود؟ آیا باید حتماً این نیّت ذکرشود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا برای خواندن نماز قضا، میتوانیم به جماعت اقتدا کنیم؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز جماعت آیا واجب است نیّت کنیم به فلان امام جماعت یا امام جماعت حاضر اقتدا می کنیم؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی در رکعت دوم نماز اقتدا کند، آیا خواندن تشهد همراه با جماعت مستحب است یا واجب؟
- [آیت الله بهجت] اگر دو نفر در رکعت دوم به جماعت ملحق شوند، پس از تمام شدن نماز جماعت، یکی از این دو نفر می تواند دو رکعت باقی مانده نماز را به دیگری اقتدا و نیت جماعت دو نفری بنماید؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت کاری کند که به فتوای مرجع تقلید ما مبطل نماز باشد ولی احتمال بدهیم که مرجع تقلید امام جماعت آن را مبطل نداند حکم اقتدا به این امام جماعت چیست؟
- [آیت الله سبحانی] بنده در عدالت خودم شک دارم آیا می توانم نمازی را که عدّه ای به همراه من می خوانند به نیّت جماعت بخوانم و اگر حقیر نیّت فرادا کنم نماز آنان به نیّت جماعت صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] در مکانی دو نماز جماعت تشکیل شده که صفوف دو نماز از کنار هم به یکدیگر وصل شدهاند و یک نفر در صف جماعت به طوری واقع شده است که میتواند به هر یک از آن دو امام اقتدا کند و او به یکی از دو امام اقتدا میکند. آیا میتواند در بین نماز، نیّت خود را برگرداند و به امام جماعت دیگر اقتدا کند؟
- [آیت الله بهجت] در صورتی که امام جمعه و یا امام جماعت نسبت به دنیا حریص باشد و در قبال خواندن نماز جماعت و جمعه و یا سخنرانی از مردم پول مطالبه نماید، آیا می شود در نماز به او اقتدا کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] حکم اقتدا به امام جماعت اهل سنت در غیر کشور عربستان مثل کشورهای عربی و هم‌چنین نماز خواندن در مساجد آنان با جماعت یا فرادی و سجده بر فرش چیست؟
- [آیت الله بهجت] امام جماعت از روی اجتهاد یا تقلید با غسل های غیر جنابت نماز خواندن را جایز می داند. آیا مقلّدین حضرتعالی می توانند اقتدا کنند یا نه؟ و اگر مأموم شک کرد که آیا امام بعد از غسل جمعه مثلاً وضو هم گرفته است یا نه، می تواند به او اقتدا کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- امام لازم نیست نیّت جماعت کند ولی مأموم باید نیّت جماعت کند امّا دانستن اسم امام جماعت لازم نیست، مثلاً اگر نیّت کند اقتدا میکنم به امام حاضر کفایت میکند.
- اگر در بین نماز جماعت نیّت فرادی نماید نمیتواند دوباره نیّت جماعت کند ولی اگر مردّد شود که نیّت فرادی کند یا نه، و بعد تصمیم بگیرد نماز را با جماعت تمام کند، اشکال ندارد.
- اگر بداند نماز افرادی که او به واسطه آنها اتّصال دارد باطل است نمیتواند اقتدا کند، ولی اگر شک داشته باشد میتواند اقتدا نماید.
- انسان در بین نماز جماعت میتواند نیّت فرادی کند، خواه از اوّل نیّت داشته باشد یا نه و یا عذری برایش پیش بیاید یا نه.
- مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند ولی برای کسی که نماز را به جماعت میخواند، اگر امام جماعت صدای او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نیست.
- کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیّت ادا بخواند ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
- اگر اوّل نماز یا بین حمد و سوره اقتدا کند و پیش از آنکه به رکوع رود، امام سر از رکوع بردارد نماز او به طور جماعت صحیح است و باید رکوع کند و خود را به امام برساند.
- موقعی که امام جماعت نماز یومیّه میخواند، هر کدام از نمازهای یومیه را می‌شود به او اقتدا کرد، و نیز اگر نماز یومیهاش را احتیاطاً دوباره میخواند - هر چند این احتیاط مستحبّی باشد - مأموم میتواند به او اقتدا کند گرچه نماز او نیز احتیاطی باشد.
- کسی که ایستاده نماز میخواند، نمیتواند به کسی که نشسته یا خوابیده نماز میخواند اقتدا کند، و کسی که نشسته نماز میخواند نمیتواند به کسی که خوابیده نماز میخواند اقتدا نماید، ولی کسی که نشسته نماز میخواند میتواند به کسی که نشسته نماز میخواند اقتدا کند و نیز کسی که خوابیده است میتواند به کسی که نشسته و یا خوابیده نماز میخواند اقتدا نماید.
- اگر در بین نماز عصر شک کند که نماز ظهر را خوانده یا نه، باید نیّت را به نماز ظهر برگرداند، ولی اگر وقت به قدری کم است که بعد از تمام شدن نماز، مغرب می‌شود باید به نیّت نماز عصر نماز را تمام کند و نماز ظهرش قضا ندارد و هم‌چنین است در نماز مغرب و عشا.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، اگر بنایش بر جماعت خواندن بوده و احتمال دهد که از روی فراموشی نیت جماعت نکرده است، چنانچه در حالی باشد که وظیفه مأموم است، مثلًا به حمد و سوره امام گوش میدهد باید نماز را به جماعت تمام کند. و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه مأموم است، مثلًا در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه ، چنانچه به نشانههائی اطمینان پیدا کند که اقتدا کرده ، باید نماز را به جماعت تمام کند ، و در غیر این صورت باید نماز را به نیّت فرادی تمام نماید .
- [آیت الله اردبیلی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، چنانچه در آن حال با قصد اقتدا مشغول انجام وظیفه مأموم باشد، نماز او به جماعت صحیح است، وگرنه باید نماز را به نیّت فرادی تمام نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه باید نماز را فرادی تمام نماید مگر این که از جهت قراینی اطمینان کند که نیت جماعت کرده است
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مأموم در اثناء نماز شک کند که نیت اقتدا کرده یا نه، چنانچه در حالی باشد که اطمینان پیدا کند مشغول جماعت است نماز را به جماعت تمام می کند، ولی اگر اطمینان پیدا نکند باید نماز را به نیت فرادی انجام دهد.
- [آیت الله اردبیلی] انسان در بین نماز جماعت میتواند نیّت فرادی کند؛ ولی چنانچه از اول قصد او این باشد که در وسط نماز، نیّت فرادی کند، بنابر احتیاط واجب نمیتواند نماز را به جماعت اقتدا کند.
- [آیت الله بهجت] در تحقق جماعت فقط کافی است که مأموم نیت اقتدا داشته باشد و نیت امامت برای امام معتبر نیست و بدون نیت او جماعت از طرفین محقق می‌شود و احکام آن، از قبیل متابعت و شک جاری است، امّا در استحقاق ثواب جماعت برای امام بدون نیت تأمل است و در این صورت احوط برای امام این است که احکام جماعت را بر این نماز جاری نکند.
- [آیت الله بهجت] انسان در بین نماز جماعتی که خواندن آن به جماعت واجب نیست بنابر اظهر می تواند نیت فُرادی کند اگر چه از اول نماز قصد فرادی داشته باشد، مثلاً نیّت کند که دو نماز خود را با یک نماز امام بخواند یعنی قصد کند که بین نماز فرادی کند و زودتر تمام کند و دوباره نماز دوم را به او اقتدا کند. ولی ممکن است از جهت اخلال به نظم جماعت و اشتباه انداختن مأمومین ممنوع باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، باید در تمام حالات نماز به نیت فرادی تمام کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود یا همه نیّت فرادی نمایند، نماز صفهای بعد به نحو جماعت صحیح نمیباشد، مگر آن که کسانی که نمازشان تمام شده، بلافاصله به همان جماعت اقتدا کنند.