احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
در حال اختیار واجب است در رکوع سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سبحان ربی العظیم و بحمده یا هر ذکری که به این مقدار باشد بگوید و احتیاط مستحب ان است که تسبیح را به صورتی که بیان شد بر ذکر دیگر مقدم بدارد و در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک سبحان الله کافیست
عنوان مسئله:
در حال اختیار واجب است در رکوع سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سبحان ربی العظیم و بحمده یا هر ذکری که به این مقدار باشد بگوید و احتیاط مستحب ان است که تسبیح را به صورتی که بیان شد بر ذکر دیگر مقدم بدارد و در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک سبحان الله کافیست
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر بگوید نمازگزار در حال رکوع (سبحان ربی الاعلی و بحمده عوض سبحان ربی العظیم و بحمده) عمداً و در سجود هم ذکر رکوع را بگوید آیا نماز او صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] در موارد تنگی وقت، آیا می شود در ذکر رکوع و سجده به یک مرتبه سبحان اللّه اکتفا کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که مثلاً ذکر (سبحان ربی العظیم وبحمده) را در رکوع، سهوا غلط بخواند و یا اینکه سهوا در حال گفتن این ذکر، بدنش حرکت کند، آیا موقعی که میخواهد ذکر رکوع را دوباره به صورت صحیح تکرار کند، میتواند به جای آن ذکر، سه بار (سبحان اللّه) بگوید؟
- [آیت الله خامنه ای] اینجانب تعدادی نماز قضا داشتم که در خواندن آنها به جای ذکر سجده و رکوع یک (سبحان الله) میگفتم، بعداً فهمیدم یک (سبحان الله) برای رکوع و سجده کفایت نمیکند. حال میخواهم بدانم تکلیف نمازهای قضای خوانده شده و همچنین بعضی از نمازهای صبح که در تنگی وقت به این طریق خوانده شده، چیست؟ آیا باید دوباره اعاده گردد یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مکلف شک کند با فراهم کردن همه مقدمات و انجام همه واجبات و مستحبات نماز (مثل قنوت، سوره، ذکر رکوع و سجده، تطهیر بدن، وضو یا غسل و یا هر امری که در صورت علم به تنگی وقت باید آن را رها کرد یا عوض آن را بهجا آورد) آیا میتواند همه نماز را در داخل وقت بهجا آورد یا نه، وظیفهاش چیست؟ اگر احتمال وسعت وقت بیشتر باشد چطور؟ آیا فرقی میکند که علت شک، ندانستن زمان اتمام وقت باشد یا ندانستن زمان انجام عمل؟ ج) در فرض مرقوم وظیفه تیمم است. س: اگر کسی به علت تنگی وقت موظف باشد از میان وضو (یا غسل)، طهارت ظاهری بدن، تیمم بر خاک (یا سنگ دارای گرد و خاک)، خواندن سوره، گفتن سه مرتبه سبحان الله در رکوع و سجده و.... برخی را ترک کند (یا عوض آن را بهجا آورد) چگونه باید اولویتبندی کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا دین مقیاس عدالت است، یا عدالت مقیاس دین؟ به بیان دیگر، آیا دین به هر چه که عدالت باشد امر می کند، یا هر چه که دین به آن امر کند، عدالت است؟ و به بیان فنّی، آیا عدالت در سلسله علل احکام است، یا در سلسله معالیل آن؟ توضیح بیشتر این که: آیا انسانها، مصادیق بارز ظلم و عدالت را از طریق شریعت می شناسند، یا عدالت و ظلم برای همه روشن است، و توصیه های دین ارشاد به حکم عقل است؟ مستحضرید شیعه نیز مثل معتزله معتقد است که عدالت، مقیاس دین است، و اشاعره دین را مقیاس عدالت می دانند. حال سؤال این است که اگر شیعه عدالت را مقیاس دین می داند، چرا در استنتاجات فقهی به احکامی می رسد که هر عُرفی آن را مصداق بیّن ظلم می داند. بعضی از احکام نکاح چنین است; توجّه فرمایید: 1 اجماعی است که طلاق به دست مرد است، و مرد می تواند هرگاه که اراده کند زنش را طلاق بدهد، هر چند هیچ عذر موجّهی نداشته باشد! طلاق غیابی و بدون هیچ عذر موجّه، در هر عرفی ظلم محسوب می شود. 2 در بحث عیوب زوجین می گویند: (اگر مرد بعد از عقد بفهمد زنش کور یا شل است، خوره یا برص دارد، می تواند عقد را فسخ کند. ولی اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهرش یکی از این عیوب را دارد حق فسخ ندارد; باید بسوزد و بسازد!) 3 مرد هر وقت تمایل داشته باشد زن باید خود را در اختیار او قرار دهد; حتّی اگر وسط نماز باشد. ولی زن فقط سالی سه مرتبه حقّ آمیزش دارد، آن هم چنان کوتاه و مختصر که مجال بیان آن نیست! 4 اگر مرد در شب عروسی همسرش را ترک کند و مسافرت برود، و بعد از ده سال برگردد (در صورتی که نفقه داده باشد،) زن حق اعتراض ندارد! چگونه می توان با حفظ مبنای کلامی شیعه، این قبیل احکام را پذیرفت؟ آیا می گویید همه عقلا اشتباه می کنند که می گویند طلاقِ مبنی بر هوس و بدون عذر موجّه ظلم است؟ همه عقلا که برای زن نیز (در شرایط تدلیس مرد در موارد فوق) حق فسخ قائلند اشتباه می کنند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در حال اختیار واجب است در سجده سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سبحان ربی الاعلی و بحمده یا هر ذکری که به این مقدار باشد بگوید و احتیاط مستحب ان است که تسبیح را بر مطلق ذکر مقدم بدارد و باید این کلمات دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود و مستحب است سبحان ربی الاعلی و بحمده را سه یا پنج یا هفت مرتبه یا بیشتر بگوید
- ذکر رکوع باید دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود و مستحب است ان را سبحان ربی العظیم و بحمده سه یا پنج یا هفت مرتبه بلکه بیشتر بگویند
- ترجمه ذکر رکوع و سجود و ذکرهایی که بعد از انها مستحب است سبحان ربی العظیم و بحمده یعنی پروردگار بزرگ من از هر عیب و نقصی پاک و منزه است و من مشغول ستایش او هستم سبحان ربی الاعلی و بحمده یعنی پروردگار من از همه موجودات بالاتر می باشد و از هر عیب و نقصی پاک و منزه است و من مشغول ستایش او هستم سمع الله لمن حمده یعنی خدا بپذیرد ثنای کسی که او را ستایش می کند استغفر الله ربی و اتوب الیه یعنی طلب امرزش می کنم از خداوندی که پرورش دهنده من است و من به طرف او بازگشت می نمایم بحول الله وقوته اقوم واقعد یعنی به یاری الله و قوت او بر می خیزم و می نشینم
- در موارد ضرورت جایز است به یک سبحان الله در ذکر رکوع اکتفا کند و احتیاط مستحب ان است که دو سبحان الله دیگر را در حال برخاستن بگوید
- در رکوع باید به مقدار ذکر واجب بدن ارام باشد و در ذکر مستحب هم اگر ان را به قصد ذکری که برای رکوع دستور داده اند بگوید بنابر احتیاط واجب ارام بودن بدن لازم است و اگر به قصد مطلق ذکر بگوید لازم نیست
- مستحب است انسان بعد از نماز مقداری مشغول تعقیب یعنی خواندن ذکر و دعا و قران شود و بهتر است پیش از ان که از جای خود حرکت کند و وضو و غسل و تیمم او باطل شود رو به قبله تعقیب را بخواند و لازم نیست تعقیب به عربی باشد ولی بهتر است چیزهایی را که در کتابهای دعا دستور داده اند بخواند و از تعقیبهایی که خیلی به ان سفارش شده است تسبیح حضرت زهرا علیها السلام است که به این ترتیب گفته شود سی و چهار مرتبه الله اکبر بعد از ان سی و سه مرتبه الحمد لله بعد از ان سی و سه مرتبه سبحان الله
- اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار کافیست و اگر از طرف راست باشد بعد از شستن ان مقدار بنابر احتیاط واجب طرف چپ را بشوید و اگر از سر و گردن باشد باید بعد از شستن ان مقدار بدن را بشوید و بنابر احتیاط واجب طرف راست را بر طرف چپ مقدم بدارد
- اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار کافیست و اگر از طرف راست باشد بعد از شستن ان مقدار بنابر احتیاط واجب طرف چپ را بشوید و اگر از سر و گردن باشد باید بعد از شستن ان مقدار بدن را بشوید و بنابر احتیاط واجب طرف راست را بر طرف چپ مقدم بدارد
- در سجود باید به مقدار ذکر واجب بدن ارام باشد و همچنین بنابر احتیاط واجب در موقع گفتن ذکر مستحب در صورتی که ان را به قصد ذکر در سجده بگوید
- اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد یک مرتبه بگوید و در رکوع خود را به امام برساند و اگر در رکوع به امام نرسید بنابر احتیاط واجب قصد انفراد نماید
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] هر ذکری در رکوع گفته شود کافی است ولی مستحب است سه مرتبه (سُبْحانَ اللَّهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ) گفته شود و اگر ذکر دیگری گفته شود باید از سه مرتبه (سُبْحانَ اللَّهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ) کمتر نباشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بهتر آن است که در حال اختیار در رکوع؛ سه مرتبه سبحان اللّه یا یک مرتبه سبحان ربی العظیم و بحمده بگوید و ظاهر این است که گفتن هر ذکری که به این مقدار باشد کفایت می کند؛ ولی در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک سبحان اللّه کافی است.
- [آیت الله خوئی] بهتر آن است که در حال اختیار در رکوع، سه مرتبه (سبحان الله) یا یک مرتبه (سبحان ربی العظیم و بحمده) بگوید و ظاهر این است که گفتن هر ذکری به این مقدار باشد کفایت میکند. ولی در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک (سبحان الله) کافی است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] لازم است در حال اختیار سه مرتبه (سُبحان اللَّهِ) یا یک مرتبه (سُبحانَ ربِّیَ العظیمِ وبِحَمْدِهِ) یا ذکر دیگری به این مقدار بگوید؛ ولی به احتیاط واجب در رکوع (سُبحانَ ربِّیَ الأعْلی وبِحَمْدِهِ) نگوید و در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک (سُبحان اللَّهِ) کافی است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در رکوع واجب است ذکر بگوید، ذکر رکوع بنابر احتیاط واجب سه مرتبه (سبْحان الله) یا یک مرتبه (سبْحان ربی الْعظیم و بحمْده) است. ذکر سجده نیز واجب است و احتیاط آن است که حداقل سه مرتبه (سبْحان الله) یا یک مرتبه (سبْحان ربی الْأعْلی و بحمْده) بگوید و هرچه بیشتر بگوید بهتر است.
- [آیت الله جوادی آملی] .واجب است در رکوع, ذکرگفته شود و احتیاط واجب است یک مرتبه: (سبحان ربّی العظیم و بحمده) یا سه مرتبه: (سبحان االله) گفته شود. در تنگی وقت یا خطر و ضرر, یک مرتبه کافی است. افضل آن است که (سبحان ربی العظیم و بحمده) نیز، سه یا پنج یا هفت بار تکرار شود، چنانکه در سبحان االله، تکرار بیش از سه مرتبه، مستحب است. جمع بین تسبیح بزرگ و کوچک, جایز است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . احتیاط مستحب آن است که در رکوع، سه مرتبه "سُبْحَانَ اللهِ" یا یک مرتبه "سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِه" بگوید، هر چند ظاهر این است که گفتن هر ذکری که به این مقدار باشد مثل سه مرتبه "اللهُ اَکْبَر" کفایت می کند، ولی در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک "سُبْحَانَ اللهِ" کافی است.
- [آیت الله سبحانی] ذکر رکوع، بنابر احتیاط واجب آن است که سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سُبْحانَ رَبِّیَ العَظِیمِ و بِحَمْدِهِ بگوید.
- [آیت الله سیستانی] بهتر آن است که در حال اختیار در رکوع سه مرتبه (سُبْحانَ اللّهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبّی العَظِیم وَبِحَمْدِهِ) بگوید ، گر چه گفتن هر ذکری کفایت میکند و بنابر احتیاط واجب باید به همین مقدار باشد ، ولی در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک (سُبْحانَ اللّهِ) کافی است . و کسی که نمیتواند (سُبْحانَ رَبِّی العَظِیِم) را خوب ادا کند باید ذکری دیگر مانند سه بار (سُبْحانَ اللّهِ) را بگوید .
- [آیت الله سبحانی] احتیاط واجب آن است که مقدار ذکر از سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سُبْحانَ رَبِّیَ الأَعْلی وَ بِحَمْدِهِ کمتر نباشد و مستحب است سبحان ربی الأعلی و بحمده را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.