اقدام
اِقْدام، قاعده‌ای در فقه امامیه که در ابواب گوناگون معاملات جاری است و بر پایه آن، اقدام به معامله فاسد، موجب ضمان می‌گردد.
اگر کسی مشغول کارهای میت شود، بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند. ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.
عنوان مسئله:
اگر کسی مشغول کارهای میت شود، بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند. ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- طلبهای که مشغول تحصیل علوم دینیه میباشد و شهریه میگیرد ولی پولی که از روضه خوانی و غیره به دست آورده است نیز دارد آیا این شخص واجب الحج است یا نه؟
- کسی از طرف سازمان حجّ و زیارت، به عنوان نظارت بر اوضاع کاروان، به مکّه سفر مینماید، آیا این شخص میتواند از طرف میّت نیابت قبول کند و آیا منوب عنه، بری الذّمه میشود یا خیر؟ البتّه شخص نامبرده حج واجب خود را انجام داده است.
- اکنون که شهر مکه توسعه یافته و در اطراف آن خانههای جدیدی مانند عزیزیه و امثال آن که پائینتر از شیشه است ساختهاند استدعا دارد نظر مبارک را در مورد دو سؤال زیر اعلام و به مهر مبارک مزین فرمائید: 1- اگر حجاج را در اماکن فوق الذکر اسکان دهند از نظر اینکه بین عمره و حج نباید از مکه خارج گردند آیا دچار اشکال نخواهند شد؟ 2- کارمندان کاروانها که حج واجب به عمل میآورند آیا میتوانند برای انجام کارهای خدماتی بعد از عمره به منی و عرفات یا جده بروند و برگردند یا خیر؟
- دارایی پدر اینجانب، عبارت است از یک باب منزل مسکونی که من و مادرم و خانوادهام در آن زندگی میکنیم و یک باب باغچه که در گذشته هیچ در آمدی نداشته و مجاور خانه و حدود پانصد متر میباشد و من حدود سال 53 تا کنون مشغول کار هستم و یک حقوق ماهانه دارم و پدرم در سال 54 از دنیا رفته و مخارج روزمره او از این طریق بوده که مقداری خودم در استفتائات، ص: 442 حین تحصیل کار میکردم و مقداری مردم خیّر چون سیّد بوده به او کمک میکردهاند: 1 - اولا پدرم مستطیع بوده یا نه؟ 2- ثانیا من مستطیع هستم یا نه؟ 3- ثالثا در صورتی که پدرم و من هر دو مستطیع هستیم، برای کدام اول واجب است به حج برویم و آیا میتوانم از وام اداری که 4% سود به عنوان کار مزد گرفته میشود به حج بروم چون این باغچه راه مناسب ندارد و برای فروختن کسی بطور عادلانه خریدار آن نیست.
- پدرم دو ماه پیش فوت نمود، آن مرحوم در روستا زندگی میکرد و باغ و ملکی داشت که چندان ارزشی نداشت و توانایی مالی چندانی نداشت که حج بر او واجب شود، امّا از چندی پیش که حج بر نامبرده واجب شد، قصد داشت قسمتی از ملک خود را بفروشد و دین خود را انجام دهد، ولی وقتی به این فکر افتاد که در سنّ نود سالگی بود و احتمالا خودش توانایی انجام مناسک را نداشته ولی میخواست با فروش قسمتی از زمین خود این دین را اداء نماید و در موقع صحبت کردن با خریدار زمین، همان لحظه بر اثر سکته فوت نمود! و اکنون ما فرزندان آن مرحوم در نظر داریم این دین را از گردن نامبرده خارج نماییم ولی نمیدانیم به چه صورت امکان دارد. 1- آیا قبل از فروش زمینهای نامبرده میتوانیم هر یک به اندازه توانایی خود پول فراهم کنیم و برای مکه آن مرحوم بپردازیم و یا این که حتما باید زمینهای خودش را بفروشیم؟ 2- اگر باید حتما زمینهای خودش فروخته شود با توجه به این که ما در نظر داریم قبل از گذشت یک سال از فوتش نسبت به فروش زمین اقدام نکنیم، آیا در آن دنیا آرامش خواهد داشت؟ 3- پسر بزرگ و پسر دوّم آن مرحوم هر کدام، یک بار به مکّه شرفیاب شدهاند، اگر باید آنها برای آن مرحوم به مکه بروند، اکنون که تا چهار سال دیگر جهت مکه اسم نویسی نمیشود، به چه صورت خواهد شد؟ 4- آیا میشود پول مکه را جهت راههای دیگر- مسائل جبهه و جنگ زدگان- خرج نمود؟ 5- در روستای ما حمامی وجود دارد که به علّت نداشتن بودجه، بیشتر اوقات سال، حمام بسته است و اهالی این روستا جهت استفاده از حمام روستاهای دیگر کیلومترها باید راه بروند، آیا میشود پول مکه را برای آن استفاده نمود؟ 6- آیا افراد دیگر که خمس بدهکار هستند میتوانند خمس خود را برای استفتائات، ص: 444 مصارف حمّام بپردازند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] عمل امام حسین (ع) در نیمه کاره گذاشتن حج، اشتباه نبود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که تجهیز میّتی نیمه کاره رها شود تکلیف چه می باشد؟
- [آیت الله بهجت] اگر در شهری هم فقیر مستحقّ و هم مسجد نیمه کاره باشد، در مصرف زکات اولویت با کدام یک می باشد؟
- [آیت الله بهجت] وظیفه شخصی که اطمینان به این پیدا نکرده است که آیا دیگران مشغول کارهای میت شده اند یا نه، چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] با وجود امکان تهیه جسد کافر از خارج که مستلزم تعیین بودجه و خرید آن است، آیا واجب است که مسئولین ذیربط به آن اقدام نمایند تا از تشریح میت مسلمان جلوگیری شود یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که عامل کار را نیمه تمام بگذارد آیا می تواند طلب اجرت نماید؟
- [آیت الله وحید خراسانی] کودک نابالغی با اذن پدر محرم شد و طواف را نیمه کاره به تصور اینکه همین مقدار کافی است رها کرد و سعی را نیز از طبقه دوم انجام داده تکلیف چیست
- [سایر] با سلام میخواستم بدانم مالی که بخواهد وقف بشود چه شرایطی باید داشته باشد و هرمالی قابل وقف هست یا نه به طور مثال یک ساختمان نیمه کاره را می توان وقف نمود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کودک نابالغی با اجازه پدرش محرم شده، و طواف را نیمه کاره رها کرده، به تصوّر این که همان مقدار کافی است، و سعی را نیز از طبقه دوم انجام داده است. اکنون تکلیف او چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی پسر دوم خود را وصی و پسر اول را که بزرگتر است ناظر در امر وصایت کرده است. چنانچه وصی برای انجام کارهای میت، از قبیل نماز و غیره تعلل و مسامحه کند، تکلیف ناظر چیست؟ آیا می تواند بدون اجازه وصی اقدام در کارهای میت کند، یا آنکه خود وصی باید انجام دهد؟ یا آنکه باید با اجازه حاکم شرع عمل کند.
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان یقین کند که دیگری مشغول کارهای میت شده، واجب نیست به کارهای میت اقدام کند. ولی اگر شک یا گمان دارد، باید اقدام نماید.
- اگر در بین نماز شک کند که یکی از کارهای واجب آن را انجام داده یا نه مثلا شک کند که حمد خوانده یا نه چنانچه مشغول کاری که باید بعد از آن انجام دهد نشده باید آنچه را که در انجام آن شک کرده بجا آورده و اگر مشغول کاری که بایدبعد از آن انجام دهد شده به شک خود اعتنا نکند.
- جایز نیست که برای غسل دادن میت مزد بگیرند، ولی مزد گرفتن برای کارهای مقدماتی غسل حرام نیست.
- میت مسلمان را باید با سه پارچه که آنها را لنگ و پیراهن و سرتاسری می گویند، کفن نمایند.
- اگر وصی نتواند به تنهایی کارهای میت را انجام دهد حاکم شرع برای کمک او یک نفر دیگر را معین میکند.
- مکروه است میت را با مشک و عنبر و عود و عطرهای دیگر خوشبو کنند،یا برای حنوط اینها را با کافور مخلوط نمایند.
- بهتر آن است که میت را پیش از کفن کردن، حنوط نمایند. اگر چه در بین کفن کردن و بعد از آن هم، مانعی ندارد
- اگر کسی بگوید من وصی یا ولی میتم یا ولی میت به من اجازه داده که غسل و کفن و دفن میت را انجام دهم، چنانچه دیگری نمی گوید من ولی یا وصی میتم یا ولی میت به من اجازه داده است، انجام کارهای میت با اوست.
- حجی که بر میت واجب است و بدهکاری و حقوقی را که مثل خمس و زکات و مظالم، ادا کردن آنها واجب میباشد، باید از اصل مال میت بدهند، اگر چه میت برای آنها وصیت نکرده باشد.
- اگر موی خود را به بدن میت برساند، یا بدن خود را به موی میت، یا موی خود را به موی میت برساند، غسل واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی مشغول کارهای میت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند، ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی مشغول کارهای میت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند، ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی مشغول کارهای میّت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند، ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی مشغول کارهای میت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند ، ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد ، باید دیگران تمام کنند .
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی مشغول کارهای میّت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی مشغول کارهای میت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد باید دیگران تمام کنند
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی مشغول کارهای میّت شود ، بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند ، ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد باید دیگران تمام کنند .
- [آیت الله خوئی] اگر کسی مشغول کارهای میت شود، بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند، ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی مشغول وظایف بالا شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند، اما اگر عمل خود را نیمه کاره بگذارد باید دیگران تمام کنند و هرگاه شک کند کسی اقدام به کارهای میت کرده است یا نه، باید خودش اقدام کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی مشغول کارهای میت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند، ولی اگر او عمل را ناتمام بگذارد، باید دیگران تمام کنند.