این سخن که امام حسین(ع) حجّ خود را نیمه تمام گذاشت، سخن نادرستی است؛ زیرا امام(ع) در روز هشتم ذی حجه (یوم الترویه) از مکّه خارج شد. در حالی‌که اعمال حجّ - که با احرام در مکّه و وقوف در عرفات شروع می‌شود - از شب نهم ذی حجه آغاز می‌شود. بنابراین، امام(ع) اصولاً وارد اعمال حج نشده بود، تا آن را نیمه تمام گذارد.
آنچه لازم است اینکه هر کس وارد حرم می شود باید مُحرِم شود و بعد به شرط انجام اعمال عمره می تواند از احرام خارج شود. و قطعا امام (ع) در مدت حضور چند ماهه خود در مکه عمره را انجام داده بودند. و حتی شاید بارها و بارها از احرام خارج شده و مجددا محرم شده و عمره دیگری انجام داده باشند.
و این مطلب در منابع روایی به صورت مکرر بیان شده است:
(کان توجه الحسین ع من مکة إلی العراق فی یوم خروج مسلم بالکوفة و هو یوم الترویة بعد مقامه بمکة بقیة شعبان و شهر رمضان و شوالا و ذا القعدة و ثمان لیال خلون من ذی الحجة سنة ستین؛[1] امام حسین علیه السّلام در روز خروج مسلم که روز ترویه بود از مکه معظمه متوجه عراق گردید. امام حسین بقیه ماه شعبان، ماه رمضان، ماه شوال، ماه ذی- قعده و هشت شب از ماه ذی حجه سنه- 60- هجری را در مکه مکرمه اقامت کرد.)
امام صادق (ع) : (وَ الْمُعْتَمِرَ إِذَا فَرَغَ مِنْهَا ذَهَبَ حَیْثُ شَاءَ وَ قَدِ اعْتَمَرَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ ع فِی ذِی الْحِجَّةِ ثُمَّ رَاحَ یَوْمَ التَّرْوِیَةِ إِلَی الْعِرَاقِ وَ النَّاسُ یَرُوحُونَ إِلَی مِنًی وَ لَا بَأْسَ بِالْعُمْرَةِ فِی ذِی الْحِجَّةِ لِمَنْ لَا یُرِیدُ الْحَج؛[2] شخصی که عمره بجا میاورد هر گاه از عمره فراغت حاصل کند هر جا که بخواهد میتواند برود. زیرا امام حسین علیه السلام در ماه ذی حجة عمره بجای آورد و در روز ترویه متوجه عراق شد در صورتی که مردم متوجه منا شده بودند. عمره در ماه ذی حجه برای کسی که قصد حج را ندارد مانعی نخواهد داشت.)
(وَ رَوَی مَعْمَرُ بْنُ الْمُثَنَّی فِی مَقْتَلِ الْحُسَیْنِ ع فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ فَلَمَّا کَانَ یَوْمُ التَّرْوِیَةِ قَدِمَ عُمَرُ بْنُ سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ إِلَی مَکَّةَ فِی جُنْدٍکَثِیفٍ قَدْ أَمَرَهُ یَزِیدُ أَنْ یُنَاجِزَ الْحُسَیْنَ الْقِتَالَ إِنْ هُوَ نَاجَزَهُ أَوْ یُقَاتِلَهُ إِنْ قَدَرَ عَلَیْهِ. فَخَرَجَ الْحُسَیْنُ ع یَوْمَ التَّرْوِیَة؛[3] معمّر بن مثنّی در مقتل الحسین روایت کرده است چون روز ترویه شد عمر بن سعد بن ابی وقّاص با قشون زیادی بمکّه وارد شد و از طرف یزید مأموریّت داشت که اگر حسین مبارزه جنگی آغاز کند متقابلا با حسین مبارزه کند و اگر نیرو بقدر کافی داشته باشد خود او جنگ را آغاز نماید. پس حسین علیه السلام روز ترویه از مکّه بیرون شد)
از این رو، امام با انجام عمره، می توانستند از احرام خارج شوند و ایشان اصلا حج تمتع را شروه نکرده بودند، تا آن را نیمه کاره رها کنند.
آنچه صحیح است و باید بیان نمود، این است که امام (ع) برای حفظ حرمت حرم، و جلوگیری از ترور ایشان در مکه، به تمتع نپرداختند. و حفظ حرمت حرم، مهم تر از انجام تمتع بود.
[1]. بحار الأنوار ج44، ص36.
[2]. الکافی، ج4، ص535.
[3]. (اللهوف علی قتلی الطفوف ص 63.
