احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر در بین نماز شک کند و نداند که وضو گرفته یا نه، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را از سر بگیرد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آن نماز را با همان حالت به پایان رسانده و سپس وضو گرفته و آن را اعاده کند.
عنوان مسئله:
اگر در بین نماز شک کند و نداند که وضو گرفته یا نه، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را از سر بگیرد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آن نماز را با همان حالت به پایان رسانده و سپس وضو گرفته و آن را اعاده کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا گفتن اذان و اقامه، در نمازهای مستحبّی یا در غیر حالت نماز، باز هم مستحب است یا خیر؟
- زنی در مراسم حج، در حالت احرام با شوهرش مشاجره کرده و بین آنها جدال و داد و فریاد به وجود آمده است. آیا حجّ آنها باطل است و اعاده لازم دارد؟
- آیا دو بار مسح سر یا پا، باعث باطل شدن وضو می‌شود یا خیر؟
- چرا در شستن دست راست و صورت در نوبت سوم، وضو باطل نمی شود، ولی نسبت به دست چپ در نوبت سوم مسح سر و پا باطل و در نتیجه وضو باطل می گردد؟
- اگر کسی در وسط نماز یا بعد از نماز شک کند که وضو گرفته است یا نه، چه باید بکند؟
- کسی که نمیداند حالتی که در نماز برای او پیدا شده است، حالت شک است یا ظن و گمان، باید به احکام شک رفتار کند یا به احکام ظن و گمان؟
- اگر هنگام مسح پا شک کنیم که یکی از اعضای وضو را شسته یا مسح سر را انجام دادهایم یا خیر، چه باید بکنیم؟
- فردی که در نماز، حالت خواب او را فرا گرفته و بعد از بیدار شدن از خواب شک میکند که در بین نماز خوابیده یا بعد از اتمام نماز، چه وظیفهای دارد؟
- آب خارج از وضو چیست؟ آیا موجب ابطال وضو می شود؟ مثلاً اگر موهای جلوی سر خیس باشد و هنگام شستن صورت، آب موها روی صورت جاری شود وضو باطل است؟ اگر هنگام شستن دست، آبی به دستمان بپاشد آیا وضو باطل است؟
- شخصی وضو گرفته و بعد هم وضویش باطل شده است. حال که توجه میکند، نمیداند که باطل شدن وضو، قبل از خواندن نماز بوده یا بعد از آن. آیا لازم است این نماز را دوباره بخواند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی با وضو بوده و یک نماز خوانده، حالا شک دارد قبل از نماز حدث سر زده یا بعد از نماز، آیا نمازش صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از نماز شک کنیم، آیا در وضو مسح پا یا سر را کشیده ایم یا نه، نماز چه حکمی خواهد داشت؟
- [آیت الله بهجت] کسی که در نماز شک باطل کننده برایش پیش آمده و می خواهد نماز را از سر بگیرد؛ آیا نیاز به انجام منافی برای شکستن نماز است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر نمازگزار در حین نماز شک کند که کاری که نماز یا وضو را باطل میکند رخ داده یا خیر، چه وظیفهای دارد؟
- [آیت الله بهجت] بنابر علتی (مثلاً شک در نماز چهار رکعتی در رکعت سه و چهار) نماز احتیاط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتیاط فهمید که نمازش صحیح بوده؛ آیا نماز احتیاط اضافی باعث باطل شدن نماز می شود؟
- [سایر] اگر هنگام کشیدن مسح سر راه برویم، وضو باطل می‌شود؟
- [آیت الله خامنه ای] در صورت شک در عدالت امام جمعه و یا خدای نکرده یقین به عدم آن، آیا اعاده نمازهایی که پشت سر او خوانده ایم، واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر موی سر خیس باشد و وقت تنگ باشد به صورتی که وقت نباشد موی سر را خشک کرد و با همان حالت مسح سر را بکشیم آیا وضو صحیح می باشد؟
- [آیت الله بهجت] می دانیم که اگر بعد از غسل و وضو و قبل از نماز پاک شویم باید غسل و وضو را دوباره انجام دهیم اما اگر شک کنیم که وقت کافی خواهیم داشت یا نه باز هم اعاده غسل و وضو لازم است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی در یادگرفتن احکامِ شک، کاهلی کرده باشد و در صورت بروز شک، نماز خود را اعاده نماید، آیا نمازش صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در شماره رکعتهای نماز احتیاط شک کند، بنابر احتیاط باید بنا را بر بیشتر بگذارد و سپس اصل نماز را اعاده کند، ولی چنانچه طرف بیشترِ شک، نماز احتیاط را باطل کند، اعاده اصل نماز کافی است.
- اگر کسی در نماز وتر (که نماز مستحبی یک رکعتی است) شک کند که یک رکعت خوانده یا بیشتر، بنابر احتیاط آن را اعاده نماید.
- کسی که میداند وضو گرفته و حَدَثی (یعنی چیزی که باعث باطل شدن وضو است) هم از او سر زده مثلاً ادرار کرده اگر نداند کدام جلوتر بوده، چه زمان یکی را بداند و چه نداند، چنانچه هنوز نماز نخوانده است، باید وضو بگیرد و اگر در بین نماز است، باید نماز را قطع کند و وضو بگیرد و اگر نماز را خوانده است، باید وضو بگیرد و نمازی را که خوانده دوباره بخواند.
- کسی که باید برای انجام نماز غسل کند مانند جنب اگر بعد از خواندن نماز شک کند غسل کرده یا نه، چنانچه بعد از نماز کاری که وضو را باطل میکند از او سر نزده باشد، نمازهایی که خوانده صحیح است، ولی برای نمازهای بعدی باید غسل کند و اگر بعد از نماز کاری که وضو را باطل میکند از او سر زده باشد، باید بعد از غسل وضو نیز بگیرد و نمازهایی را که خوانده ولی وقت آنها هنوز باقی است، اعاده کند.
- اگر انسان شک کند استبراء کرده یا نه و رطوبتی از او بیرون آید که نداند پاک است یا نه، نجس میباشد و چنانچه وضو گرفته باشد، وضویش باطل می‌شود؛ ولی اگر شک کند استبرایی که کرده درست بوده یا نه و رطوبتی از او بیرون آید که نداند پاک است یا نه، پاک میباشد و وضو را نیز باطل نمیکند.
- شکهایی که نماز را باطل میکنند از این قرارند: اوّل: شک در شماره رکعتهای نماز دو رکعتی، مثل نماز صبح و نماز مسافر، ولی شک در شماره رکعتهای نماز مستحب دو رکعتی و بعضی از نمازهای احتیاط، نماز را باطل نمیکند. دوم: شک در شماره رکعتهای نماز سه رکعتی. سوم: آن که در نماز چهار رکعتی شک کند که یک رکعت خوانده یا بیشتر. چهارم: آن که در نماز چهار رکعتی پیش از سر برداشتن از سجده دوم، شک کند که دو رکعت خوانده یا بیشتر پنجم: شک بین دو و پنج، یا دو و بیشتر از پنج. ششم: شک بین سه و شش، یا سه و بیشتر از شش. هفتم: شک بین چهار و شش، یا چهار و بیشتر از شش. هشتم: شک در رکعتهای نماز به صورتی که اصلاً نداند چند رکعت خوانده است.
- اگر بعد از سجده بفهمد پیشانی را روی چیزی گذاشته که سجده بر آن باطل است، احتیاط واجب تکرار سجده و اتمام نماز و اعاده آن است.
- اگر پیش از وضو بداند که در بعضی از اعضای وضو مانعی برای رسیدن آب هست و بعد از وضو شک کند که در هنگام وضو آب را به آن جا رسانده یا نه، وضوی او صحیح است، ولی اگر بداند که هنگام وضو متوجه آن مانع نبوده، باید دوباره وضو بگیرد.
- اگر شک کند که وضوی او باطل شده یا نه، بنا را بر این میگذارد که وضوی او باقی است، ولی اگر بعد از ادرار استبراء نکرده و وضو گرفته باشد و بعد از وضو، رطوبتی از او بیرون آید که نداند ادرار است یا رطوبت پاک، وضوی او باطل است.
- بعد از مسح سر باید با رطوبت آب وضو که در دست مانده، روی پاها را از سر انگشتان تا برآمدگی روی پا مسح کند و احتیاط مستحب آن است که تا مفصل پا را مسح نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، بنابر احتیاط واجب نماز را تمام کند و بعد از آن وضو بگیرد و اعاده نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازهایی را که با وضو یا غسل جبیره ای می خوانند اعاده ندارد، مگر این که قبل از پایان وقت نماز، عذر برطرف شود، در اینجا بنابر احتیاط واجب، نماز را اعاده کنند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مردی نداند یا فراموش کند که لباس یا انگشتر او از طلاست، گناه نکرده و نماز او در آن باطل نیست , هرچند احتیاط مستحب در حال فراموشی, اعاده نماز است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر موقعی که مشغول نماز احتیاط است در شماره رکعتهای آن شک کند، چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل میکند، به احتیاط واجب بنا را بر کمتر بگذارد و پس از پایان نماز احتیاط، اصل نماز را دوباره بخواند و اگر طرف بیشتر نماز را باطل نمیکند، به احتیاط واجب بنا را بر بیشتر بگذارد و پس از پایان نماز احتیاط، اصل نماز را نیز دوباره بخواند؛ مثلاً موقعی که مشغول خواندن دو رکعت نماز احتیاط است، اگر شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت، چون طرف بیشتر شک نماز را باطل میکند، به احتیاط واجب بنا بگذارد که دو رکعت خوانده و پس از پایان نماز احتیاط، اصل نماز را دوباره بخواند و اگر شک کند که یک رکعت خوانده یا دو رکعت، چون طرف بیشتر نماز را باطل نمیکند، به احتیاط واجب بنا بگذارد که دو رکعت خوانده است و پس از پایان نماز احتیاط، اصل نماز را دوباره بخواند.
- [امام خمینی] اگر در شماره رکعتهای نماز احتیاط شک کند ، باید بنا را بر بیشتر بگذارد ولی چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل می کند بنابر کمتر گذارد و احتیاط مستحب آن است که نماز احتیاط را دوباره بخواند و بعد از آن اصل نماز را اعاده نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر نداند که بدن یا لباسش نجس است و بعد از نماز بفهمد نجس بوده نمازش صحیح است و بنابر احتیاط مستحب اگر در وقت بفهمد اعاده کند
- [آیت الله سبحانی] اگر در شماره رکعت های نماز احتیاط شک کند، باید بنا را بر بیشتر بگذارد ولی چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل می کند بنا را بر کمتر می گذارد. و بنابر احتیاط نماز را اعاده کند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که شک میداند وضو گرفته و حدثی هم از او سر زده ، مثلاً بول کرده ، اگر نداند کدام جلوتر بوده ، چنانچه پیش از نماز است باید وضو بگیرد ، و اگر در بین نماز است ، باید نماز را بشکند و وضو بگیرد و اگر بعد از نماز است باید وضو بگیرد و بنابر احتیاط واجب نمازی را که خوانده دوباره بخواند .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بداند جایی غصبیست ولی نداند که در جای غصبی نماز باطل است و در آن جا نماز بخواند، نمازش به احتیاط مستحب باطل میباشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پیش از وضو بداند که در بعضی از اعضأ وضو مانعی از رسیدن آب هست و بعد از وضو شک کند که در موقع وضو آب را به آنجا رسانده یا نه، وضوی او صحیح است مگر آن که بداند در حال وضو التفات به مانع نداشته که در این صورت وضو را اعاده کند.