احکام
احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.
اگر کسی در یادگرفتن احکامِ شک، کاهلی کرده باشد و در صورت بروز شک، نماز خود را اعاده نماید، آیا نمازش صحیح است؟
نماز او صحیح است، ولی برای یاد نگرفتن، گناه کرده است.
نماز او صحیح است، ولی برای یاد نگرفتن، گناه کرده است.
عنوان سوال:
اگر کسی در یادگرفتن احکامِ شک، کاهلی کرده باشد و در صورت بروز شک، نماز خود را اعاده نماید، آیا نمازش صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا احکام شک، فقط مربوط به نمازهای یومیّه است، یا در نمازهای دیگر هم جاری می‌شود؟
- کسیکه بعد از نماز شک میکند نماز را در داخل وقت خوانده یا قبل از داخل شدن وقت، آیا نمازش صحیح است یا خیر؟
- آیا منوبٌ عنه باید اطمینان پیدا کند که نایب احکام حج را می داند و صحیح انجام می دهد یا خیر؟
- اگر کثیرالشّک، بعد از بیاعتنایی به شکّ خود و تمام کردن نماز، شکّش برطرف شد و علم پیدا کرد که نمازش را ناقص خوانده است، آیا باید به همان نماز خوانده شده اکتفا کند یا نمازش را دوباره بخواند؟
- آیا حرمت وسواس منحصر در احکام عبادی است؟
- مسافری که شک در رسیدن به حد شرعی یا ترخص دارد، حکم نماز و روزهاش چگونه است؟
- اگر کسی در نماز شک کند و بنا بر وظیفه عمل نماید و بعد از اتمام، از راهی متوجّه شود که شکّ او اشتباه بوده است، مثلاً بین رکعات 3 و 4 شک کند و بنا را بر 4 بگذارد و نماز احتیاط بخواند و بعد مطمئن شود که 3 رکعت خوانده بوده، در این صورت باید نماز خود را اعاده کند یا وظیفه دیگری دارد؟
- اگر نمازگزار از خروج باد معده جلوگیری کند تا نمازش تمام شود، آیا نماز او صحیح است؟
- آیا احکام شکیّات، در نمازهای مستحبّی و نوافل هم اجراء می‌شود؟
- آیا اعمال وسواسی (اعمّ از عبادی و غیر آن) صحیح است و اعاده لازم ندارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] با توجه به این که معمولاً برای افراد مختلف، شک و سهو در نماز پیش میآید، آیا نماز کسی که در یاد گرفتن احکام شک و سهو سستی به خرج میدهد، صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نمیداند حالتی که در نماز برای او پیدا شده است، حالت شک است یا ظن و گمان، باید به احکام شک رفتار کند یا به احکام ظن و گمان؟
- [آیت الله اردبیلی] گفته شده: (کسی که از روی جهل به حکم شرعی، نمازش را در سفر تمام بخواند، نمازش صحیح است و دوباره خواندن نماز لازم نیست). آیا حکم صحیح بودن نماز، درباره کسی که وظیفهاش تمام خواندن است، ولی از روی جهل به حکم، نمازش را شکسته میخواند نیز صادق است یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] در بین نماز اگر کسی شک کند که در ابتدای نماز نیت کردهام یا خیر آیا شک بعد از محل محسوب می‌شود که نمازش صحیح باشد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر بچه ممیّزی که آشنای به احکام دینی است، نماز میّت را به طور صحیح بخواند، کافی است یا نه؟
- [سایر] معنای احکام اولیه و ثانویه چیست؟ نماز و روزه جزو کدامیک از این احکام هستند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا احکام شک، فقط مربوط به نمازهای یومیه است یا در نمازهای دیگر هم جاری می‌شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا نماز در پشت مقام ابراهیم حکم تکلیفی است، یا وضعی؟ به عبارت دیگر، اگر کسی (مثلا) نمازش را نزدیک دیوار زمزم بخواند، آیا نمازش باطل است، یا فقط معصیت کرده، ولی نماز صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] شخصی با وضو بوده و یک نماز خوانده، حالا شک دارد قبل از نماز حدث سر زده یا بعد از نماز، آیا نمازش صحیح است؟
- [سایر] یکی از اقوام نزدیک من در نماز کاهلی می کند ، چطور می تونم کمکش کنم ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که نمیتواند نماز را درست بخواند باید هر طور که میتواند بخواند و نمازش صحیح است و اعاده و قضا هم ندارد.
- کسی که نمیداند حالتی که برایش پیدا شده شک است یا ظن، باید به احکام شک عمل کند.
- اگر انسان نداند معاملهای که کرده صحیح است یا باطل، نمیتواند در مالی که گرفته تصرّف نماید ولی چنانچه در موقع معامله، احکام آن را میدانسته و بعد از معامله شک کند، تصرّف او اشکال ندارد و معامله صحیح است.
- اگر بعد از نماز شک کند که در بین نماز کاری که نماز را باطل میکند انجام داده یا نه، نمازش صحیح است.
- مسافری که نمیداند باید نماز را شکسته بخواند و یا میداند ولی بعضی از خصوصیّات آن را نمیداند، مثلاً نمیداند که در سفر هشت فرسخی باید شکسته بخواند چنانچه نماز را تمام بخواند نمازش صحیح است، و همچنین اگر به خیال این که سفر او کمتر از هشت فرسخ است نماز را تمام بخواند نمازش صحیح است.
- اگر بعد از نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش به مقدار نماز احتیاط بوده مثلاً در شک بین سه و چهار، یک رکعت نماز احتیاط بخواند بعد بفهمد نماز را سه رکعت خوانده، نمازش صحیح است، ولی اگر بفهمد کسری نماز کمتر یا بیشتر از نماز احتیاط بوده باید نماز را دوباره بخواند.
- اگر زنی که در حال استحاضه است غسلهای خود را به تفصیلی که در احکام استحاضهگفته شد به جا نیاورد نمازهای او باطل ولی روزه او صحیح است.
- اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا به جهتی نمازش باطل بوده، مثلاً بیوضو نماز خوانده، نمازش صحیح است.
- اگر زن حائض بعد از پاک شدن شک کند که برای نماز وقت دارد یا نه، باید نمازش را بخواند.
- اگر در بین نماز شک کند وضو گرفته یا نه، نماز او صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر بین سه و چهار شک کند و موقعی که یک رکعت نماز احتیاط ایستاده را میخواند، یادش بیاید که نماز را سه رکعت خوانده، باید نماز احتیاط را تمام کند و نمازش بنابر اظهر صحیح است، ولی اگر در اثنای دو رکعت نماز احتیاط نشسته یادش بیاید، باید احتیاطاً نمازش را اعاده کند.
- [آیت الله بهجت] اگر بین سه و چهار شک کند و موقعی که یک رکعت نماز احتیاط ایستاده را می خواند، یادش بیاید که نماز را سه رکعت خوانده باید نماز احتیاط را تمام کند و نمازش بنا بر اظهر صحیح است، ولی اگر در اثناء دو رکعت نماز احتیاط نشسته یادش بیاید، باید احتیاطا نمازش را اعاده کند.
- [امام خمینی] اگر سهوا پیش از امام به سجده رود، واجب است که سر بردارد و با امام به سجده رود و نمازش صحیح است اگر چه احتیاط استحبابی در این صورت اعاده نماز است و اگر برنداشت نمازش صحیح است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که مسائل نماز و احکام شک و سهو را نمیداند و احتمال میدهد که یکی از اینها در نماز پیش آید و نمازش را باطل کند، نمیتواند در اول وقت با قصد جزمی نماز را شروع کند بلکه یا باید نماز را در اول وقت به قصد رجاء شروع کند یا برای یاد گرفتن اینها نماز را از اول وقت به تأخیر بیندازد ولی اگر اطمینان دارد که نماز را به طور صحیح تمام میکند، میتواند در اول وقت با نیت جزمی مشغول نماز شود و در هر صورت اگر در نماز مسألهای که حکم آن را نمیداند پیش نیاید، نماز او صحیح است و اگر مسألهای که حکم آن را نمیداند پیش آید، جایز است به یکی از دو طرفی که احتمال میدهد، عمل نماید و نماز را تمام کند؛ ولی بعد از نماز باید مسأله را بپرسد که اگر نمازش باطل باشد، دوباره بخواند و اگر صحیح بوده، اعاده لازم نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پسر بزرگتر بخواهد قضای نماز پدر را بخواند، باید در اجزا و شرایط نماز و احکام شک و سهو، بر طبق تکلیف خود عمل کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .نمازی که حمد و سوره آن باید بلند خوانده شود , اگر روی علم و عمد آهسته خوانده شود , آن نماز باطل است , چنان که نمازی که باید آهسته خوانده شود , اگر با علم و عمد بلند خوانده شود , آن نماز باطل است؛ ولی اگر در جایی که باید بلند خوانده شود , بر اثر فراموشی یا کوتاهی (نه تقصیر) در یادگرفتن حکم شرعی آن، آهسته خوانده شد , نماز صحیح است و اگر در بین خواندن حمد و سوره یادش بیاید, یا به حکم شرعی آگاه شود, لازم نیست مقداری را که خوانده, دوباره بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعد از وضو شک کند چیزی که مانع رسیدن آب است در اعضاء وضو بوده یا نه ، وضو صحیح است . احکام وضو
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر نداند که بدن یا لباسش نجس است و بعد از نماز بفهمد نجس بوده نمازش صحیح است و بنابر احتیاط مستحب اگر در وقت بفهمد اعاده کند
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش درست به اندازه نماز احتیاط بوده (مثلاً در شک میان سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند و بعد بفهمد نماز راسه رکعت خوانده) نمازش صحیح است و اگر بفهمد کسری نماز کمتر از نماز احتیاط بوده بنابر احتیاط واجب باید کسری نماز را بلافاصله به جا آورد و اصل نماز را هم اعاده کند و اگر بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل کند انجام نداده، احتیاط واجب این است کسری نماز را به جا آورد و اصل نماز را هم اعاده کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چیزی از واجبات نماز را عمداً کم و زیاد کند نماز او باطل است، اما اگر به واسطه ندانستن مسأله باشد اگر آن جزء از ارکان نماز است، نماز باطل می شود و اگر غیر ارکان است، نمازش صحیح است به شرط این که جاهل قاصر باشد، یعنی دسترسی برای یادگرفتن مسأله نداشته باشد.