عاریه
عاریه یکی از اقسام عقود است.
اگر به کسی که لباس ندارد لباس ببخشند یا عاریه دهند، چنانچه قبول کردن آن برای او مشقّت نداشته باشد، باید قبول کند، بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نباشد، باید از کسی که لباس دارد، طلب بخشش یا عاریه نماید.
عنوان مسئله:
اگر به کسی که لباس ندارد لباس ببخشند یا عاریه دهند، چنانچه قبول کردن آن برای او مشقّت نداشته باشد، باید قبول کند، بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نباشد، باید از کسی که لباس دارد، طلب بخشش یا عاریه نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بدن یا لباس برخی از بیماران بستری در بیمارستان به واسطه خونگیری و... نجس میشود. در صورتی که امکان شستن بدن و تهیه لباس پاک نباشد، برای ادای نماز چه باید بکنند؟
- زن و شوهر آبرومندی فقیر نیستند؛ ولی توانایی برای به رفتن حج را ندارند. چنانچه از طرف خواهر زن که متمکّن است، پیشنهاد رفتن به حج به آنها داده شود؛ ولی به علت مناعت طبع این زن و شوهر، قبول این پیشنهاد برای آنها سخت و ناگوار باشد، آیا میتوانند این پیشنهاد را رد کنند یا خیر؟
- مردی به اندازه مهریه همسرش پول کنار میگذارد تا به همسرش بپردازد، ولی زن قبول نمیکند و میگوید که هر وقت از تو طلب کردم، مهریهام را بپرداز. آیا مرد میتواند در پایان سال، این پول را که به عنوان مهریه از اموالش جداست، به حساب نیاورد و خمس بقیه اموال را بدهد؟
- چنانچه یکی از کارمندان و مسئولین ادارات، در طول سی سال خدمت خود، در نهایت دلسوزی انجام وظیفه نماید و در پایان خدمت، هدیهای از طرف ارباب رجوع و صاحبان صنعت و حِرَف مختلف و با نظارت وزارتخانه و طی نامهای با امضای معاون وزیر و توأم با قدردانی از زحمات، از طریق رئیس اداره به این کارمند تحویل گردد و این کارمند از نام و مشخصات هدیه دهندگان مطلع نباشد و دیگر در آن پست و سمت هم نباشد که بخواهد از کار کسی گره گشایی کند، آیا قبول هدیه و تصرّف در آن، وجاهت شرعی دارد؟ و اگر در بین سال مالی، آن را برای مصرف کردن به فروش برساند، آیا مشمول وجوهات شرعی از قبیل سهم سادات و سهم امام علیهالسلام میشود یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر عاریه گیرنده، شی ء عاریه گرفته شده را خراب کرده یا از بین برده باشد، طلب غرامت از او حلال است یا نه؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر فردی بهائی بمیرد و برای او در مسجد مسلمانها ختم بگیرند و برای او طلب عفو و بخشش کنند و برایش قرآن بخوانند حکمش چیست؟
- [سایر] سلام.من دختری 25ساله ام... خصوصی... و الان 1ساله از خدا طلب بخشش میکنم هر روز و هر ثانیه دارم زجر میکشم خسته ام خیلی.میخواستم بدونم خدا این بنده هاشم میبخشه؟اصلا جای بخشش واسشون گذاشته؟اگه گذاشته ادما چه جوری متوجه بشن که بخشیده شدن؟همیشه دلم میخواست این سوالو از کسی بپرسم
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می شود بدون قبول بدهکار از طلب یا حقّ خود گذشت ؟
- [آیت الله بهجت] زنی مهریه ای را که از شوهر طلب کار است و در ذمّه ی او است؛ پس از فوت شوهر بخشیده، آیا این بخشش، حکم ابراء را دارد یا هبه است؟
- [آیت الله بهجت] شخصی با دست نجس مرطوب با دیگران مصافحه می کند، آیا اطلاع دادن به آن ها لازم است؟ و آیا شخصی لباس نجسی را که به کسی عاریه می دهد، آیا باید او را از نجاست لباس مطلع نماید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا طلبکار بعد از قبول ضمانت می تواند ضمانت او را فسخ کند و طلب خود را از بدهکار اول بگیرد؟
- [سایر] خانمی هستم که عقد موقت کردم و پس از تعیین مدت، شرط کردم که هر موقع من خواستم بقیه مدت را باید ببخشی و او قبول کرد، ولی الآن که هنوز دو ماه از مدت باقی است و من خواستار بخشش بقیه مدت هستم، طرف قبول نمیکند که ببخشد. حکم و تکلیف من چیست؟
- [آیت الله سبحانی] سربازی که تنها یک لباس دارد و آن هم نجس شود و وقت کافی برای آب کشیدن لباس نباشد وظیفه اش در مورد نماز چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر لباس نجسی به خشکشویی داده شود و پاک شدن آن معلوم نباشد، لباس ازنظر طهارت و نجاست چه وضعیتی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- لازم نیست در عاریه صیغه بخوانند و اگر مثلاً لباس را به قصد عاریه به کسی بدهد و او نیز به همین قصد بگیرد، عاریه صحیح است.
- برای این که در مورد معیوب شدن یا اتلاف مال، بین طرفین عاریه مشکلی پیش نیاید، بهتر است (عاریه مضمونه) صورت گیرد، یعنی عاریه دهنده به عاریه گیرنده بگوید: (همانطور که مال خود را به تو سالم دادم، باید سالم تحویل بدهی) و او هم قبول نماید.
- اگر کسی بخواهد طلب یا حقّ خود را با دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که او قبول نماید.
- اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود، ضامن نیست.
- اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشد و طلبکار طلب خود را از او مطالبه کند، چنانچه بتواند در بین نماز طلب او را بدهد، باید در همان حال بپردازد و اگر بدون شکستن نماز، دادن طلب او ممکن نباشد، باید نماز را بشکند و طلب او را بدهد و بعد نماز را بخواند.
- اگر در بدن یا لباس نمازگزار خون زخم یا جراحت یا دمل باشد و همچنین اگر چرکی که با خون بیرون آمده یا عرق متّصل به زخم یا دوایی که روی زخم گذاشتهاند و نجس شده، در بدن یا لباس او باشد، چنانچه به نحوی باشد که آب کشیدن بدن یا لباس یا تعویض لباس در آن شرایط برای بیشتر مردم سخت باشد، تا وقتی که زخم یا جراحت یا دمل خوب نشده است، میتواند با آن خون نماز بخواند.
- اگر خرجی رفت و برگشت و خرجی افراد تحت تکفّل کسی را در مدّتی که به مکّه میرود و برمیگردد به او ببخشند و با او شرط کنند که حجّ کند، اگرچه قرض داشته باشد و در هنگام برگشتن هم مالی که بتواند با آن زندگی کند نداشته باشد، باید قبول نماید و حجّ بر او واجب میشود.
- لباس نمازگزار شش شرط دارد: اوّل: آن که پاک باشد. دوم: آن که مباح باشد. سوم: آن که از اجزای مردار نباشد.چهارم: آن که از اجزای حیوان حرام گوشت نباشد. پنجم و ششم: آن که اگر نمازگزار مرد است، لباس او ابریشم خالص و طلاباف نباشد. تفصیل این شروط در مسائل آینده بیان میشود. * شرط اوّل: لباس نمازگزار باید پاک باشد و اگر کسی عمدا با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است.
- هرگاه روزهدار بداند که اگر در حال روزه بخوابد محتلم میشود، یعنی در خواب منی از او بیرون میآید، اگر موجب حرج و مشقت نباشد، بنابر احتیاط نباید بخوابد.
- اگر به کسی حواله بدهد که بدهکار نیست، چنانچه او حواله را قبول کند، پیش از پرداختن حواله نمیتواند مقدار حواله شده را از حواله دهنده بگیرد و اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند، کسی که حواله را قبول کرده، همان مقدار را میتواند از حواله دهنده مطالبه نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] کسی که لباس ندارد، اگر دیگری لباس به او ببخشد یا عاریه دهد، چنانچه قبول کردن آن برای او مشقت نداشته باشد، باید قبول کند. بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نیست، باید از کسی که لباس دارد طلب بخشش یا عاریه نماید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که لباس ندارد؛ دیگری لباس به او ببخشد یا عاریه دهد؛ چنانچه قبول کردن آن برای او مشقت نداشته باشد باید قبول کند؛ بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نیست؛ باید از کسی که لباس دارد؛ طلب بخشش یا عاریه نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که لباس ندارد ، اگر دیگری لباس به او ببخشد یا عاریه دهد ، چنانچه قبول کردن آن برای او مشقت نداشته باشد ، باید قبول کند بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نیست ، باید از کسی که لباس دارد ، طلب بخشش یا عاریه نماید
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که لباس ندارد اگر دیگری لباس باو ببخشد یا عاریه دهد، چنان چه قبول کردن آن برای او مشقت نداشته باشد، باید قبول کند بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نیست، باید از کسی که لباس دارد، طلب بخشش یا عاریه نماید.
- [آیت الله بروجردی] کسی که لباس ندارد اگر دیگری لباس به او ببخشد یا عاریه دهد، چنانچه قبول کردِن آن برای او مشقّت نداشته باشد باید قبول کند، بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نیست، باید از کسی که لباس دارد طلب بخشش یا عاریه نماید.
- [آیت الله خوئی] کسی که لباس ندارد، اگر دیگری لباس به او ببخشد، یا عاریه دهد، چنانچه قبول کردن آن برای او مشقت نداشته باشد، باید قبول کند. بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نیست، باید از کسی که لباس دارد طلب بخشش یا عاریه نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که لباس ندارد اگر دیگری باو ببخشد یا عاریه دهد، چنانچه قبول کردن آن برای او مشقّت نداشته باشد، باید قبول کند، بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نیست باید از کسی که لباس دارد، طلب بخشش یا عاریه نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که لباس ندارد اگر دیگری لباس به او ببخشد یا عاریه دهد، چنانچه قبول کردن آن برای او مشقّت غیر قابل تحمّل نداشته باشد و مستلزم هتک حیثیت او نباشد، باید قبول کند، بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سختی غیر قابل تحمّل نداشته باشد و مستلزم هتک حیثیت او نباشد، باید از کسی که لباس دارد طلب بخشش یا عاریه نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که لباس ندارد اگر دیگری لباس به او ببخشد یا عاریه دهد چنانچه قبول کردن ان برای او حرجی نباشد باید قبول کند بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او حرجی نیست باید از کسی که لباس دارد طلب بخشش یا عاریه نماید
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که لباس ندارد اگر دیگری لباس به او ببخشد یا عاریه دهد، چنانچه قبول کردن آن برای او مشقتی که معمولا تحمل نمی شود نداشته باشد باید قبول کند بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سختی که معمولا تحمل نمی شود ندارد باید از کسی که لباس دارد، طلب بخشش یا عاریه نماید.