تشهد
تَشَهُد از اجزای نماز است که در رکعت دوم و رکعت آخر نماز پس از دو سجده خوانده میشود.
اگر در حال برخاستن شک کند که تشهّد یا سجده را بجا آورده یا نه، باید برگردد و آن را بجا آورد.
عنوان مسئله:
اگر در حال برخاستن شک کند که تشهّد یا سجده را بجا آورده یا نه، باید برگردد و آن را بجا آورد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در یک نماز، هم سجده سهو و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر عهده نمازگزار باشد، کدام یک را مقدّم کند؟
- وقتی شک کنیم یک سجده از یک رکعت نماز را فراموش کرده‌ایم یا دو سجده از یک رکعت را، آیا نمازمان باطل است؟ اگر شک مابین یک سجده از یک رکعت یا دو سجده از دو رکعت باشد، نمازمان چه حکمی دارد؟
- اگر هم نماز احتیاط و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر نمازگزار واجب شود، کدام یک از آنها را باید زودتر انجام دهد؟
- اگر کسی بین قضای سجده یا تشهد فراموش شده و نماز، فاصله زیاد بیندازد و یا کاری که منافی نماز است، به جا آورد، وظیفه‌اش چیست؟
- بیماری که رکوع و سجود را با اشاره انجام میدهد، اگر شک کند در حال رکوع است یا سجده، تکلیفش چیست؟
- کسی که در نماز جماعت شک کند که در رکعت دوم تشهد را گفته یا نه حکم چیست؟ اگر بعد از نماز فهمید که نگفته حکم چیست؟
- گاهی پس از خواندن حمد، شک میکنیم که سوره را هم خوانده‌ایم یا نه و سوره را میخوانیم و بعد میفهمیم که سوره را خوانده بودیم و دوباره تکرار کرده‌ایم یا در موقع سجده، شک میکنیم که یک سجده کرده‌ایم یا دو سجده و بعد، یک سجده دیگر میکنیم و سپس میفهمیم که با این سجده، تعداد سجده‌ها سه تا شده است در این موارد و موارد مشابه آن که بر اثر شک، کار زیادی در نماز انجام میدهیم، آیا نماز اشکال پیدا میکند؟
- آیا پس از به جا آوردن تشهد فراموش شده، سلام دادن لازم است؟ و آیا در این حکم، فرقی بین این که تشهد اول فراموش شده باشد یا تشهد دوم وجود دارد؟
- کسی که در حال ایستاده به یاد آورد که تشهد نمازش را نگفته و برای گفتن تشهد ننشیند ونمازش را تمام کند، حکمش چیست؟
- نمازگزاری که بعد از به جا آوردن دو سجده، بین دو و چهار یا بین سه و چهار و یا بین دو و سه و چهار شک میکند و بعد از شکّ خود، گمان پیدا میکند که چهار رکعت نخوانده است، چه باید بکند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر انسان در اثنای تشهّد شک کند که سجده ی دوّم را به جا آورده یا نه، فرموده اید نباید اعتنا کند؛ آیا شکّ در اثنای ذکر مستحبّی تشهّد هم همین حکم را دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار در اثنای تشهد شک کند که سجده دوم را به جای آورده یا نه، چه باید بکند؟
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار در هنگام خواندن تشهد شک کند که سجده دوم را به جا آورده یانه، چه کار باید بکند؟
- [آیت الله سیستانی] اگر تشهد را در نماز فراموش کنم آیا اول باید قضای آن را بجا بیاورم یا اینکه دو سجده سهو یا اینکه قضا اصلا واجب نیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر در بعد از برداشتن سر از سجده شک کنیم که یک سجده بجا آورده ایم یا دو سجده چه باید کرد؟ در رکعات مختلف مثلاً رکعت سوم یا دوم تفاوتی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] مواقعی، بعد از نماز یا وسط نماز شک میکنم که تشهد گفتهام یا نه. از یک نفر شنیدهام که برای جبران سجده و تشهد فراموش شده، سجده سهو کافیست، ولی برادرم میگوید اگر یقین نداشته باشید که گفتهاید، باید نماز، دوباره خوانده شود. در این مورد تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] کسی که سجده بر او واجب است (مثل سجده آیات سجده دار) چند سجده باید به جا آورد، آیا گفتن تشهد و سلام نیاز است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] نمازگزاری که توان نشستن و برخاستن را ندارد کدام حالت را انتخاب کند: 1. سجدههایش را روی میز انجام دهد تا قدرت برخاستن برای رکعات را داشته باشد؟ 2. سجدههایش را روی زمین و به طور معمول انجام دهد تا مواضع سجده روی زمین باشد که در این صورت قادر به بلند شدن نیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر بعد از سر برداشتن از سجده شک کند که یک سجده خوانده یا دو تا ولی احتمال بیشتر بدهد که دو سجده بجا آورده باید چه کار کند و حکم نمازهای گذشته که با احتمال دو سجده نماز را تمام کرده چیست؟
- [سایر] با عرض سلام؛ خانمی بیش از 50 سال است تشهد دوم را بجا نمیآورده. حالا حکم نمازهای گذشته ایشان چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی که نشسته یا خوابیده نماز میخواند، هنگامی که حمد یا تسبیحات را میخواند، شک کند که سجده یا تشهّد را بجا آورده یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند و اگر پیش از آن که مشغول حمد یا تسبیحات شود، شک کند که سجده یا تشهّد را بجا آورده یا نه، باید آن را بجا آورد.
- اگر شک داشته باشد که بعد از نماز قضای سجده یا تشهّد فراموش شده را بجا آورده یا نه، چه وقت نماز گذشته باشد و چه نگذشته باشد، باید سجده یا تشهّد را قضا نماید.
- اگر در حالی که به سجده میرود شک کند که رکوع کرده یا نه، در صورتی که به سجده نرسیده باشد، باید برگردد و قیام و رکوع را بجا آورد و اگر در حالی که به سجده میرود شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، باید برگردد و بایستد و بعد به سجده برود.
- اگر یک سجده یا تشهّد را فراموش کند و پیش از رکوع رکعت بعد به خاطر آورد، باید برگردد و آن را بجا آورد و بنابر احتیاط واجب دو سجده سهو نیز برای ایستادن بیجا انجام دهد.
- اگر پیش از آن که مشغول تشهّد شود شک کند که دو سجده بجا آورده یا نه یا در رکعتهایی که تشهّد ندارند، پیش از ایستادن، این شک برای او پیش آید و در همان هنگام شک بین رکعت دو و سه یا دو و چهار یا دو و سه و چهار برای او پیش آید، نمازش باطل است.
- اگر یک سجده و تشهّد را فراموش کند و نداند هر یک از کدام رکعت بوده است، چنانچه احتمال دهد یکی یا هر دو از رکعت آخر باشد، در صورتی که موالات به هم نخورده باشد و عملی که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند بجا نیاورده باشد، بنابر احتیاط واجب باید یک سجده و تشهّد و سلام را به قصد ما فی الذّمه بخواند و پس از آن یک سجده و تشهّد بجا آورد و مراعات ترتیب بین این سجده و تشهّد لازم نیست و سپس دو سجده سهو برای تشهّد فراموش شده و احتیاطا دو سجده سهو برای سجده فراموش شده بجا آورد و چنانچه موالات به هم خورده باشد و یا عملی که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند بجا آورده باشد، سجده و تشهّد فراموش شده را قضا کرده و سجدههای سهو را انجام دهد و مراعات ترتیب بین قضای سجده و قضای تشهّد لازم نیست.
- اگر در نماز نافله کاری کند که برای آن در نماز واجب سجده سهو واجب میشود یا یک سجده یا تشهّد را فراموش نماید، لازم نیست بعد از نماز سجده سهو یا قضای سجده و تشهّد را بجا آورد.
- اگر فراموش کند که قضای سجده یا تشهد بر عهده اوست و بین سلام نماز و قضای سجده یا تشهّد عملی مانند پشت به قبله کردن انجام دهد که اگر عمدا یا سهوا در نماز اتّفاق بیفتد، نماز باطل میشود، باید قضای سجده و تشهّد را بجا آورد و پس از بجا آوردن سجده سهو، بنابر احتیاط مستحب نماز را اعاده کند؛ ولی اگر در حالی که به خاطر دارد قضای سجده یا تشهّد بر عهده اوست، عمدا عمل فوق را انجام دهد، بنابر احتیاط واجب باید پس از قضای سجده یا تشهّد و انجام سجده سهو برای آن، نماز را اعاده کند.
- اگر بداند سجده یا تشهّد را فراموش کرده و شک کند که پیش از رکوع رکعت بعد یا قبل از سلام آن را بجا آورده یا نه، باید آن را به تفصیلی که گذشت قضا نماید.
- اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول عملی که بعد از آن است نشده باشد، باید آن را بجا آورد؛ مثلاً اگر پیش از خواندن تشهّد شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه، باید آنها را بجا آورد و چنانچه بعد به خاطر آورد که آن رکن را بجا آورده بوده، چون رکن زیاد شده، نماز او باطل است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر در حال برخاستن شک کند که تشهد را بجا آورده یا نه باید اعتنا نکند، ولی اگر شک کند که سجده را بجا آورده یا نه باید برگردد و بجا آورد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در حال برخاستن شک کند که تشهد را به جا آورده یا نه، به شک خود اعتنا نکند، ولی اگر شک کند که سجده را بجا آورده یا نه باید برگردد و بجا آورد.
- [آیت الله بهجت] اگر در حال برخاستن شک کند که تشهد را بجا آورده یا نه ، یا اگر شک کند که سجده را بجا آورده یا نه ، بنا بر احتیاط باید برگردد و بجا آورد ، بلکه در دومی وجوب برگشتن اظهر است .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در حال برخاستن شک کند که سجده را بجا آورده یا نه، باید برگردد وسجده را بجا آورد و اگر در حال برخاستن شک کند که تشهّد را بجا آورده احتیاط مستحبّ آن است که تشهّد را به قصد قربت مطلقه بیاورد.
- [آیت الله خوئی] اگر در حال برخاستن شک کند که سجده یا تشهد را بهجا آورده یا نه، باید برگردد و بهجا آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در حال برخاستن شک کند که تشهد را به جا آورده یا نه، باید برگردد و به جا آورد. همچنین است اگر در حال برخاستن از رکعت اول و سوم شک کند که سجده را به جا آورده یا نه؛ ولی اگر بعد از ایستادن شک کند که سجده یا تشهّد را به جا آورده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله سیستانی] اگر در حال برخاستن شک کند که سجده یا تشهّد را بجا آورده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند .
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در حال برخاستن شک کند که سجده یا تشهد را به جا اورده یا نه باید برگردد و به جا اورد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در حال برخاستن شک کند که سجده یا تشهد را به جا آورده یا نه؛ باید برگردد و به جا آورد.
- [آیت الله بروجردی] اگر در حال برخاستن شک کند که سجده یا تشهّد را به جا آورده یا نه، باید برگردد و به جا آورد.