یک از شرایط صحت نماز جماعت، آن است که مکان نماز مأمومین، پایین‌تر از مکان نماز امام جماعت نباشد.[1] ولی اگر مأمومین بالاتر و با ارتفاع از امام باشند، اشکالی ندارد. درباره‌ی مقدار این ارتفاع گفته می‌شود، باید به قدری باشد که اتصال صفوف و وحدت عرفی نماز جماعت، صدق کند.[2] پس اگر مأمومین در چند طبقه به امامی که در طبقه پایین است اقتدا کنند، چنانچه عرفاً، یک نماز جماعت محسوب شود، اقتدا صحیح خواهد بود. [1] . فاضل لنکرانی، محمد، احکام جوانان، ص 135، مسئله 332، امیر قلم، قم، سی و پنجم، 1427ق. [2] . ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج‌2، ص 148، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، بی‌تا؛ امام خمینی، سید روح اللّٰه، استفتائات ج‌1، ص 283، دفتر انتشارات اسلامی، قم، پنجم، 1422 ه‍ ق.
یک از شرایط صحت نماز جماعت، آن است که مکان نماز مأمومین، پایینتر از مکان نماز امام جماعت نباشد.[1] ولی اگر مأمومین بالاتر و با ارتفاع از امام باشند، اشکالی ندارد.
دربارهی مقدار این ارتفاع گفته میشود، باید به قدری باشد که اتصال صفوف و وحدت عرفی نماز جماعت، صدق کند.[2]
پس اگر مأمومین در چند طبقه به امامی که در طبقه پایین است اقتدا کنند، چنانچه عرفاً، یک نماز جماعت محسوب شود، اقتدا صحیح خواهد بود. [1] . فاضل لنکرانی، محمد، احکام جوانان، ص 135، مسئله 332، امیر قلم، قم، سی و پنجم، 1427ق. [2] . ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج2، ص 148، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، بیتا؛ امام خمینی، سید روح اللّٰه، استفتائات ج1، ص 283، دفتر انتشارات اسلامی، قم، پنجم، 1422 ه ق.
- [آیت الله بهجت] اگر مأموم در نماز جماعت، نماز قضای یقینی و امام جماعت نماز احتیاطی بخواند؛ آیا نماز مأموم صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] موقع نماز جماعت آیا فرد می تواند از جهت ارتفاع پایین تر از امام جماعت (تقریباً حدود 3 پله) قرار گیرد و به او اقتدا کند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت آیه ای از سوره را نخواند و مأموم در حین قرائت متوجه بشود، وظیفه ی مأموم و حکم نماز امام جماعت چیست؟
- [آیت الله مظاهری] معتکفی که امام جماعت مسجدی است، آیا میتواند برای اقامه جماعت در آن مسجد در سه وقت شرعی از مسجد خارج شود و پس از اقامه جماعت برگردد؟ برای رسیدن به نماز جماعت (مأموم شدن) چطور؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز جماعت برای اینکه مأموم به سجده امام برسد، آیا میتواند در ذکر رکوع یک بار (سبحان الله) بگوید و به سجده برود یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] در نماز جماعت مأموم باید پشت سر امام بایستد آیا در حال سجده هم لازم است محل سجده مأموم پشت پای امام باشد یا میتواند مأموم پیشانی خود را در پهلوی امام در حال سجده قرار دهد فقط از سر امام جلو نباشد؟
- [سایر] اگر مأموم قبل از امام جماعت نیت کند و تکبیرة الاحرام بگوید نماز او به جماعت صحیح است یا فرادا میشود؟ آیا میتواند نیت خود را به جماعت برگرداند یا خیر؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر مأموم در نماز جماعت تکبیرهالاحرام را گفت و امام سر از رکوع برداشت, وظیفه مأموم چیست؟ آیا میتواند نماز را بشکند یا صبر کند امام برای رکعت دوم برخیزد و به نماز خود به عنوان رکعت اول ادامه دهد؟ و اگر این فاصله طولانی باشد مانند اینکه امام تشهد را میخواند تکلیف چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر مأموم در نماز جماعت تکبیره الاحرام را گفت و امام سر از رکوع برداشت، وظیفه مأموم چیست؟ آیا میتواند نماز را بشکند یا صبر کند امام برای رکعت دوم برخیزد و به نماز خود به عنوان رکعت اول ادامه دهد؟ و اگر این فاصله طولانی باشد مانند اینکه امام تشهد را میخواند تکلیف چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زودتر گفتن اذکار و اقوال توسط مأموم نسبت به امام جماعت، خللی در نماز مأموم ایجاد میکند یا نه؟
- [آیت الله مظاهری] اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره به جماعت بخواند، در صورتی که جماعت دوّم غیر از اوّل باشد اشکال ندارد، و لازم نیست همه اشخاص جماعت دوّم غیر از جماعت اوّل باشند. بنابراین یک امام جماعت میتواند در دو مسجد نماز جماعت بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده یا به جهتی نمازش باطل بوده مثلاً بیوضو نماز خوانده نماز جماعت مأموم صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مأموم در صحّت قرائت امام جماعت شک کند، در صورتی که شک او به گونهای باشد که بتواند حمل بر صحّت نماید، میتواند به او اقتدا کند. * شرط چهارم: جلوتر نبودن مأموم از امام.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نماز را به جماعت خوانده، چه در آن نماز امام بوده باشد و چه مأموم، مستحبّ است همان نماز را دوباره به عنوان امام جماعت بخواند، ولی اگر بخواهد به عنوان مأموم دوباره در جماعت شرکت کند، باید به قصد رجاء نماز را بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] در صحت جماعت شرط است که بین امام و ماموم و همچنین بین ماموم و ماموم دیگر که واسطه بین ماموم و امام است حایلی نباشد که مانع از دیدن شود مانند پرده یا دیوار و امثال اینها پس اگر در تمام احوال نماز یا بعض ان بین امام و ماموم یا بین ماموم و ماموم دیگر که واسطه اتصال است چنین حایلی باشد جماعت باطل است و زن از این حکم مستثنی است چنانکه خواهد امد
- [آیت الله اردبیلی] اگر مأموم امام جماعت را در رکوع نماز عید درک کند، میتواند اقتدا نماید و به رکوع برود و اگر در رکعت دوم برسد، میتواند اقتدا نماید و پس از چهار قنوت امام، قنوت پنجم و تکبیر آن را خودش بخواند و در رکوع به امام برسد و پس از سلام امام، برخیزد و رکعت دوم را خودش بجا آورد.
- [آیت الله سیستانی] اگر در نماز ، بین مأموم و امام ، یا بین مأموم و کسی که مأموم بواسطه او به امام متصل است ، بیشتر از یک قدم فاصله پیدا شود ، میتواند نمازش را به قصد انفراد ادامه دهد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر امام یا مأموم بخواهد در نمازی که به جماعت خوانده، دوباره برای مأموم دیگری که جماعت نخوانده امام شود، و به جماعت بخواند جایز است. ولی اگر بخواهد برای دفعه سوم باز با جماعت بخواند اشکال دارد.
- [آیت الله خوئی] در صحت جماعت شرط است که بین امام و مأموم و همچنین بین مأموم و مأموم دیگر که واسط بین مأموم و امام است حائلی نباشد و مراد از حائل چیزی است که مانع از دیدن شود مانند پرده یا دیوار و امثال اینها. پس اگر در تمام احوال نماز یا بعض آن بین امام و مأموم یا بین مأموم دیگر که واسطة اتصال است چنین حائلی باشد جماعت باطل خواهد شد، و زن از این حکم مستثنی است چنانکه خواهد آمد.
- [آیت الله بهجت] اگر در نماز جماعت، هم امام و هم مأموم شک کنند و شک هرکدام با دیگری فرق دارد ، هرکدام به وظیفه خود عمل می کند ، و حکم سهو امام یا مأموم یا هردو نیز همین است .