احکام
احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.
اگر منیِ مرد را در رحم زن وی وارد نمودند چه به وجه حلال یا حرام و از آن بچّه متولّد شد، بچّه مال زن و مرد است و همه احکام فرزند را دارد.
عنوان مسئله:
اگر منیِ مرد را در رحم زن وی وارد نمودند چه به وجه حلال یا حرام و از آن بچّه متولّد شد، بچّه مال زن و مرد است و همه احکام فرزند را دارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا غسل و کفن و دفن بچهای که از زن و مرد کافر متولد شده است (حلال زاده)، مانند غسل و کفن و دفن کافر جایز نیست؟
- اگر زن یا بچه یا ارحام و فامیل کسی، آموزش و تعلیم مسائل فقهی و احکام شرعی را از او طلب نکنند، آیا آموزش بر او واجب می‌شود؟
- کسی که عمدا و بارها بدون احرام وارد مکه شده، آیا فعلاً وظیفهای شرعی بر عهدهاش هست یا خیر؟ و آیا امور زناشویی بر او حلال است یا حرام؟
- برای گرفتن وام از بانک به یک قطعه پیش فاکتور نیازمندیم که بانک مبلغ وام را به صورت چک در وجه فروشگاه ذکر شده در فاکتور صادر مینماید و با این کار بانک معامله خود را حلال میکند. آیا ما که این فاکتور را به صورت صوری میگیریم و هیچ کالائی را نمیخریم حرام شرعی انجام دادهایم؟
- از یک زوج جنینی در آزمایشگاه منعقد و نگهداری می شود. اگر بعد از مدت طولانی و بعد از وفات زوجین صاحب جنین یا یکی از آنها و با اجازه قبلی از آنها، جنین در رحم شخص ثالثی قرار داده شود و در نتیجه کودکی متولد گردد؛ وضعیت ارث این کودک چگونه می باشد؟ آیا اگر وارثان زوج اهدا کننده جنین، ارث را بین خود تقسیم کرده باشند، باید بعد از تولد کودک آزمایشگاهی سهم او را به وی برگردانند؟ این کودک منتسب به کیست؟ به صاحب رحم یا صاحبان جنین؟ وضعیت محرمیت و ازدواج او چگونه است؟ حضانت، ولایت و نفقه کودک چطور؟ آیا فرزندان مزبور حکم فرزندان پیشین والدین صاحب جنین را دارند یا ملحق به فرزندان کسانی می شوند که آنها را حمل کرده اند و یا در صورت پرورش در دستگاه به کودکانی ملحق می شوند که پدر و مادری ندارند؟ اگر قبل از وفات زوجین، جنین در رحم شخص ثالث قرار داده شود و رشد کند اما کودک بعد از وفات صاحب جنین یا صاحبان جنین به دنیا بیاید، آثار وضعی (ارث، انتساب، محرمیت و ازدواج، نفقه، حضان، ولایت و.....) کودک به دنیا آمده چگونه میباشد؟ اگر قبل از وفات زوجین، تنها اسپرم و تخمک آنها در آزمایشگاه نگهداری و بعد از مرگ آنها یا یکی از آنها منعقد شود و به رحم شخص دیگر منتقل گردد احکام و آثار وضعی آن چگونه می باشد؟ اگر اسپرم و تخمک یا جنین منعقد شده از یک زوج شرعی نباشد بلکه متعلق به زن و مرد بیگانه ای باشد آثار ذکر شده چگونه می باشد؟ اگر چنین جنینی به جای رحم شخص ثالث در دستگاه رشد یابد و متولد شود موارد فوق چه حکمی دارد؟
- پیشرفت علم درمان ناباروری، وارد مرحلهای جدید شده است که میتواند نوید فرزند را به خانوادههای نابارور بدهد. در روند باروری آزمایشگاهی برای بارداری حتمی زن به ناچار تعدادی نطفه تولید می‌کنند (با احتراز از مقدمات حرام در محیط آزمایشگاه از پدر و مادر اخذ میگردد) که با پیشرفتهای اخیر میتوان به جنسیت نطفه علم پیدا کرد. برای مثال میتوانند تشخیص دهند، کدام یک از نطفههای تشکیل شده پسر و کدامها دختر هستند. حال برای انتقال این نطفهها به رحم مادر این سؤال پیش میآید: آیا پزشک میتواند به درخواست زوجین، جنسیت مورد نظر والدین را به آنها اعطا کند؟
- مسلمان مکلّفی (مرد یا زن) کلماتی را بر زبان جاری میکند که موجب ارتداد می‌شود؛ ولی ملتفت این مطلب نیست و اگر ملتفت بود، هرگز این کلمات را بر زبان جاری نمیکرد. آیا بعد از گفتن این کلمات، حکم به ارتداد او می‌شود یا در جمیع احکام، حکم مسلمان را دارد؟
- همسر یکی از اقوام عادت زشت دست کجی (دزدی) پیدا کرده و به نقل از دخترانش (18 و 13 ساله) هر چیز را (اعم از پول، موبایل، طلا و ....) می دزدد و می فروشد. شوهر این زن کلیه امور خانه را به وی سپرده، (حتی کارت حقوقی وی دست همسرش است) و نمی توان مال حرام یا حلال را در آن خانه از هم تمیز داد. و در عین حال زن ادعا دارد که هر زمان پول کم می آورد از مادرش کمک می گیرد. من دارای فرزند پسری 6 ماهه هستم و در صحیح تربیت کردن او بسیار دقت می کنم که کجا برویم و با چه کسی ارتباط داشته باشیم. حال دچار تردید شده ام که آیا با خانواده ایشان ارتباط داشته باشم یا نه؟ اگر ارتباط نداشته باشم آیا مرتکب گناه قطع صله رحم شده ام؟
- با توجه به اینکه دیپلمات ها در دیدارهای رسمی و غیر رسمی موظف به رعایت عرف دیپلماتیک می باشند در صورتی که که طرف مقابل جنس مخالف باشد خودداری از دست دادن موجب سوء تفاهم، برداشت نادرست از احکام اسلام و بی احترامی به بانوان تلقی می‌شود و این امر ممکن است به منافع ملی کشور آسیب برساند. در این صورت دست دادن زن و مرد نامحرم در دیدارهای رسمی و غیر رسمی دیپلماتیک چه صورتی دارد؟
- پدر این جانب در زمان حیات خود اموال خود را به سه قسمت تقسیم کرد یک قسمت آن را به عنوان مهریة همسرش و قسمت دیگر را به کوچکترین فرزندش و قسمت سوم را نیز به این جانب صلح کرد و با انتقال سند رسمی در اختیارمان قرار داد ایشان بواسطه صلح فوقالذکر این جانب را مکلف به انجام واجبات مالی و بدنی از قبیل حج واجب و نماز و روزه قضا نموده است حال برخی از برادران و خواهرا ن با طرح مسایلی چون حرمت محروم از ارث کردن ویا کراهت تقسیم مال در زمان حیات نسبت به مساله فوق تشکیک کردهاند. لطفاً وجه شرعی مساله را بیان نمایید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا داخل کردن و تزریق منی انسان به حیوان حلال گوشت (بدون وطی) نیز موجب حرام شدن حیوان و احکام موطوئه می شود؟
- [آیت الله بهجت] اگر اسپرم مردی را با تخمک زن دیگری خارج از رحم بارور ساخته و در رحم همسر او قرار دهند، فرزند متولد شده به لحاظ محرمیت و ارث، نسبت به صاحب تخمک و صاحب رحم چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا بارور کردن مصنوعی زن یا وارد کردن منی مرد غریب نامحرم به داخل رحم زنی که همسرش مرد نازا است به طریق تزریق یا طرق دیگر آیا جایز است؟
- [آیت الله بهجت] 4) در صورت تولد فرزند، نسبت صاحب رحم به او و نیز صاحب اسپرم و هم چنین همسر صاحب رحم به لحاظ ارث و محرمیت و دیگر احکام شرعی چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله نوری همدانی] بعضی اوقات به طور ناخواسته بعد از انزال مرد منی وی داخل رحم زن وارد شده و احتمال حاملگی میرود آیا جایز است در این صورت با مصرف قرص ضد بارداری از انعقاد نطفه و بارداری جلوگیری نمود؟
- [آیت الله بهجت] آیا تلقیح کردن نطفه ی مرد در رحم زن برای بچه دار شدن، موجب غسل جنابت برای زن می شود؟
- [آیت الله سیستانی] لقاح مصنوعی از زن و مرد شرعی و گزاردن آن در رحم زن دیگر برای باردار شدن چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر مردی به واسطه بیماری، از تولید مثل ناتوان باشد، آیا می تواند اسپرم و منی فرد دیگری را از طریق تزریق به رحم زن خود وارد نماید؟
- [آیت الله نوری همدانی] در جایی که این عمل بطور شبهه صورت گرفته باشد مثل جایی که زن گمان کرده نطفه از شوهر خودش بوده و مرد گمان میکرد که زنی که نطفه وارد رحم او شده، همسر واقعی او میباشد در حالیکه اینطور نبوده در این فرض آیا احکام اولادی بر فرزندی که به دنیا خواهد آمد، جاری می‌شود؟
- [سایر] در صورتی که به وسیله لقاح مصنوعی از منی مرد اجنبی زن حامله شود طفلی که از آن متولد می شود چه حکمی دارد؟ .
مسائل مرتبط از این مرجع
- وارد کردن مَنی مرد در رحم زوجه او به وسیلهای غیر از آمیزش، اشکال ندارد، لکن باید از مقدمات حرام احتراز نمایند؛ پس اگر مرد با رضایت زن این عمل را خودش انجام دهد و منی خود را به وجه حلالی بدست بیاورد، مانعی ندارد.
- اگر جنینی را در حال نطفه یا به صورت عَلَقه یا مُضْغه یا بعد از دمیده شدن روح در آن، به رحم زن دیگری منتقل کنند و در آن رحم رشد و پرورش یابد و متولّد شود، هر دو زن در جمیع احکام، مادر او میباشند و این بچّه دو مادری محسوب می‌شود.
- اگر منی مردی را داخل رحم زن اجنبیّه نمودند و معلوم شد بچّه از آن منی است، چنانچه این عمل به نحو شبهه بوده باشد، مثل آن که مرد گمان میکرده زن خود اوست و زن نیز گمان میکرده منی شوهر خود اوست و بعد از عمل معلوم شد که منی از شوهر نیست، بچّه شرعاً از آنِ مرد و زن است و تمام احکام فرزندی را دارد و لکن اگر از روی علم و عمد باشد، محلّ اشکال است لکن اشکالی نیست که اگر این بچّه دختر باشد، پدر نمیتواند او را به زنی بگیرد و اگر پسر باشد مادر نمیتواند با او ازدواج کند و همچنین دختر نمیتواند به کسانی که به فرض صحّت عقد، محارم او محسوب میشوند، شوهر کند و پسر نمیتواند با آن محارم ازدواج نماید و در تمام مسائل دیگر باید احتیاط مراعات شود.
- اگر مرد نداند که زن در عدّه است یا نداند که عقدِ در عدّه حرام است و با او ازدواج کند، چنانچه زن هم نداند و بچّهای از آنان به دنیا آید، حلالزاده است و شرعا فرزند هر دو میباشد؛ ولی اگر زن میدانسته که در عدّه است و نیز میدانسته که عقد در عدّه حرام است و مرد نمیدانسته، بچّه شرعا ملحق به پدر است و بین بچه و مادر ارثی نمیباشد.
- پس از انجام لعان احکام زیر بر آن جاری می‌شود: اوّل:زن و شوهر از یکدیگر جدا میشوند. دوّم:زن بر این مرد حرام ابدی می‌شود. سوّم:حدّ از کسی که لعان کرده برطرف می‌شود. چهارم:در لعان برای نفی فرزند، خویشاوندی بین این فرزند و این مرد و خویشان او برطرف می‌شود و از یکدیگر ارث نمیبرند؛ ولی بین این فرزند و مادر و خویشان مادری خویشاوندی ثابت است و از یکدیگر ارث میبرند.
- بنابر احتیاط واجب، داخل نمودن منی مرد اجنبی در رحم زن اجنبیّه زنی که همسر آن مرد نیست جایز نیست، چه با اجازه زن باشد یا نه و چه شوهر داشته باشد یا نه و چه با اجازه شوهر او باشد یا نباشد.
- اگر به واسطه شیر دادن، حقّ شوهر از بین نرود، زن میتواند بدون اجازه شوهر، بچّه کس دیگری را شیر دهد، ولی جایز نیست بچّهای را شیر دهد که به واسطه شیر دادن به آن بچّه، به شوهر خود حرام شود؛ مثلاً اگر شوهر او دختر شیرخواری را برای خود عقد کرده باشد، زن نباید آن دختر را شیر دهد، چون اگر آن دختر را شیر دهد، خود او مادر زن شوهر می‌شود و بر او حرام میگردد. در هر صورت بهتر است زنان قبل از شیردادن به بچه دیگران، از احکام و آثار شیردادن آگاه باشند.
- اگر مرد طواف نساء را که یکی از اعمال حجّ و عمره مفرده است بجا نیاورد، استمتاع از زن که به واسطه مُحْرِم شدن بر او حرام شده بود، بر او حلال نمیشود و نیز اگر زن طواف نساء نکند، استمتاع از شوهر بر او حلال نمیشود، ولی اگر بعدا طواف نساء را انجام دهند، این استمتاع حلال می‌شود.
- کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک میباشد ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود، مگر این که بچّه باشد و در مناطق اسلامی پیدا شود.
- انسان حتّی اگر مخارج زن و فرزندان خود را از مال حرام نیز بدهد، دادن فطریّه آنان بر او واجب است و باید فطره آنان را از مال حلال بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه نطفه مرد را در رحم همسرش وارد کنند (خواه با استفاده از مقدمات حلال یا حرام) فرزندی که از او متولد می شود حلال زاده است و متعلق به آن مرد و زن می باشد و تمام احکام فرزند را دارد (مانند ارث و نفقه و غیر آن).
- [آیت الله مظاهری] اگر منی مردی را داخل رحم زن اجنبیه نمودند و معلوم شد بچّه از آن منی است، پس اگر این عمل به طور شبهه بوده مثل آنکه گمان میکرد زن خودش است و زن نیز گمان میکرد منی شوهر است و بعد از عمل معلوم شد از شوهر نیست، اشکالی نیست که بچّه شرعاً از این مرد و زن است و تمام احکام فرزندی را دارد و لکن اگر از روی علم و عمد باشد بچّه حرامزاده است و کلیه احکام ولد زنا بر او بار است.
- [آیت الله مظاهری] وارد نمودن منی مرد در رحم زوجه او با وسیله اشکال ندارد، لکن باید از مقدمات حرام احتراز نمایند، پس اگر مرد با رضایت زن این عمل را خودش انجام دهد، و منی خود را به وجه حلالی به دست بیاورد مانعی ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مرد نداند که زن در عده است یا نداند که عقد در عدّه حرام است و با او ازدواج کند، چنانچه بچه ای از او متولد شود ولد شبهه می باشد و احکام بچه حلال زاده را دارد و اگر زن نیز نمی داند از طرف او هم همین گونه است و اگر زن می دانسته از طرف او زنا محسوب می شود و بچه از جانب او ولد الزنا می باشد و احکام ولد الزنا را دارد یعنی از زن ارث نمی برد.
- [آیت الله وحید خراسانی] گرفتن نطفه مردی و گذاشتن ان در رحم مصنوعی و پرورش ان به منظور تولید فرزند جایز است مگر این که متوقف بر انجام کار حرامی باشد که ارتکاب ان کار حرام است و چنانچه از این راه بچه ای به وجود بیاید اگر تخمک زن نباشد ان بچه فرزند صاحب نطفه است و احکام پدر و فرزند بر ان دو جاری می شود ولی مادر ندارد و در صورتی که تخمک زن هم باشد ان زن هم مادر اوست
- [آیت الله وحید خراسانی] جایز نیست نطفه مرد اجنبی را به زنی تلقیح نمایند چه عمل تلقیح به وسیله اجنبی انجام شود و یا به وسیله شوهر زن و عمل تلقیح در فرض مذکور هر چند حرام است ولی زنا نیست و اگر زن تلقیح شده بچه دار گردد ان بچه فرزند صاحب نطفه است و تمام احکام اولاد بر او جاری است و زنی هم که به وسیله تلقیح بچه دار شده مادر ان بچه است و احکام اولاد بر او جاری است
- [آیت الله مکارم شیرازی] جایز نیست نطفه مرد بیگانه را در رحم زنی وارد کنند، خواه با اجازه آن زن باشد یا نه و خواه شوهر داشته باشد یا نه و خواه شوهرش اجازه بدهد یا نه. و هرگاه چنین کنند و بچّه ای از آن متولد شود اگر این عمل بطور شبهه انجام شده مثل این که گمان می کرد زن خود اوست و زن نیز گمان می کرد نطفه شوهر اوست و بعد از آن معلوم شد چنین نبوده است، در این صورت بچّه متعلّق به آن مرد و زن است و تمام احکام فرزند را دارد، ولی اگر این کار از روی علم و عمد انجام گیرد بچّه ای که از آن متولّد می شود فرزند آنها حساب نمی شود و احکام ارث و مانند آن را ندارد؛ ولی احکام محرمیّت نسبت به صاحب نطفه، زن و بستگانشان جاری می شود. در ضمن پیوند تخمدان زن اجنبیّه به همسر در صورت ضرورت مانعی ندارد و استفاده از مادر جانشین در جایی که بخاطر ضرورت نطفه¬ی زن و شوهر در بیرون رحم با هم ترکیب شده، آن هم مانعی ندارد؛ ولی با توجّه به این که این کار معمولاً مستلزم نظر و لمس نا مشروع است تنها در حال ضرورت انجام گیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که از زنا متولد شده هرگاه زن بگیرد و بچه ای پیدا کند آن بچه حلال زاده است.
- [امام خمینی] اگر مرد نداند که زن در عده است و با او ازدواج کند، چنانچه زن هم نداند و بچه ای از آنان به دنیا آید، حلال زاده است و شرعا فرزند هر دومی باشد ولی اگر زن می دانسته که در عده است، شرعا بچه فرزند پدر است و در هر دو صورت عقد آنان باطل است و به یکدیگر حرام می باشند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرد نداند که زن در عدّه است و با او ازدواج کند، چنانچه زن هم نداند و بچه از آنان به دنیا آید حلال زاده است و شرعاً فرزند هردو میباشد ولیاگر زن میدانسته که در عدّه است شرعاً بچه فرزند پدر است و در هر دو صورت عقد آنان باطل است و به یکدیگر حرام میباشند.