گمان
ظن از واژه‌هاي نسبتاً پركاربرد در قرآن کریم است كه به جهت استفاده آن در موضوعات اعتقادي و اخلاقي، از اهميت بالايي در مباحث معرفت‌شناختي و اخلاقيِ قرآن برخوردار است.
اگر چیزی را پیدا کند و به گمان این که مال خود اوست بردارد و بعد بفهمد مال خود او نبوده، باید تا یک سال اعلام نماید.
عنوان مسئله:
اگر چیزی را پیدا کند و به گمان این که مال خود اوست بردارد و بعد بفهمد مال خود او نبوده، باید تا یک سال اعلام نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر حاجی برای قربانی کردن شخصی را نایب بگیرد، ولی بعدا بفهمد که یا قربانی را انجام نداده و یا ذبح او صحیح نبوده، چه باید بکند؟
- کسی در اوایل دوران بلوغ، قرائت نمازش صحیح نبوده و مثلاً حرف (ص) را (س) و یا حرف (ح) را (ه ) تلفظ میکرده، ولی به گمان خودش نمازهایش صحیح بوده است. حال، تکلیفش نسبت به آن نمازها چیست؟
- مقداری از مال کسی پیش شخص دیگری است و این مقدار مال برای انجام دادن حجّی که بر عهده صاحب مال است، کافی است. کسی که مال پیش اوست، میداند که اگر مال را به ورثه بدهد، حج را انجام نمیدهند. در این صورت وظیفهاش چیست؟
- کسی که سال خمسی او فرا رسیده و فقط مقداری پول بابت نماز و روزه استیجاری در دست اوست، آیا باید خمس آنها را بدهد یا خیر؟
- اگر در ماه مبارک رمضان کاری که مکلّف احتمال میدهد مبطل روزه باشد، از او سر بزند، ولی بعدا بفهمد که آن کار روزه را باطل نمیکند، روزهاش صحیح است یا باطل؟ اگر گمان کند کاری روزه را باطل نمیکند و مرتکب آن شود و بعد بفهمد که آن کار، مبطل روزه بوده، روزهاش چه حکمی دارد؟
- مغازه داری که حساب سال او رسیده و مقداری پول در دست اوست و مقداری هم طلب دارد، چگونه باید خمس خود را حساب کند؟
- شخصی برای انجام کاری اجیر شده و طبق قرار داد، پس از چند سال که کار تمام شد، اجرتش را دریافت میکند. آیا اجرت همه سالهای قرار داد، متعلّق خمس است یا فقط خمس اجرت سال آخر برعهده اوست؟
- پدری که از دنیا رفته و سال ها روزه بر او واجب نبوده است, آیا قضای آنها لازم است یا کفاره باید داده شود؟
- کسی دارای سال خمسی بوده و چند سال به جهت این که قرضش بسیار بیشتر از اضافه درآمد در سر سال بوده، گمان میکرده که وظیفهای برای خمس دادن ندارد. آیا اکنون وظیفهای دارد یا خیر؟ و سال خمسی او تغییر کرده یا نه؟
- کسی که از بانک وام گرفته تا خانه بسازد و پس از گذشتن سال، هنوز خانه نساخته است، آیا لازم است خمس وامی را که در دست اوست، بپردازد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] اگر کسی مالی را به عنوان این که مال اوست بردارد و بفهمد که مال او نیست، حکمش چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر کسی مالی را به عنوان این که مال اوست بردارد و بفهمد که مال او نیست، حکمش چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مالی را از زمین برداشتم به گمان این که مال من بوده ولی بعدا فهمیدم که متعلق من نبوده تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] شخصی دو سال قبل از مرگ، تعادل فکری خود را از دست داده و قادر به حفظ و حساب و مصرف عقلایی مال خود نبوده است. تصرّف بستگان و نزدیکان و فرزندان او در مال او چه صورتی داشته است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا انسان میتواند به عنوان قرض از پول مخمّس خود بردارد و خرج مؤونه کند و در همان سال یا سال بعد، از درآمد سال جایگزین نماید؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا اگر اعتکاف واجب خود را در مسجدی به جا آورد و بعد بفهمد که اعتکاف در آنجا صحیح نبوده است اعتکاف او چه حکمی دارد؟
- [سایر] اگر زن به اعتقاد اینکه حیض است، نماز و روزههای خود را نخواند و بعد بفهمد که حیض نبوده، تکلیف عبادات او چیست؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی از نُه سال قبل ضعیفهای را به عقد ازدواج دایمی خود درآورده به صداق معیّن، زید در این مدّتِ نُه سال نتوانسته تصرّف نماید یعنی عَنین است و ضعیفه در این مدّت از کار خود بعض اشیا خریده. اوّلاً: آیا ضعیفه حقِ طلاق دارد یا خیر؟ و در ثانی: صداق او را زید تمام به او باید رد نماید یا نصف و در ثالث: اشیایی که ضعیفه از کار خود خریده مال خود اوست یا مال زوج است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] 25 سال پیش انباری از شخصی خریده ام، بالای آن انبار، زمینی بوده که آباد نبوده و اینجانب نیروی جوانی خود را در آباد کردن آنجا به کار گرفته ام، پس از 25 سال پسرهای فروشنده انبار می گویند زمینی که شما گرفته اید مال ما بوده است. چون در مجاورت خرمن ما می باشد، دراین باره دستور اسلام را بیان فرمایید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در جایی که عمل تلقیح به طور شبهه صورت گرفته (مثل جایی که زن گمان می کرده نطفه از شوهرش بوده، و مرد نیز گمان می کرده زنی که نطفه وارد رحم او شده، همسر واقعی او می باشد، در حالی که این طور نبوده است). آیا احکام اولاد بر فرزندی که به دنیا خواهد آمد، جاری می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان به گمان این که کسی فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد که فقیر نبوده، حکم آن مانند حکمی است که در مسأله 2056 گذشت.
- اگر با زنی به گمان این که همسر خودِ اوست آمیزش کند، چه زن بداند که او شوهر او نیست یا گمان کند شوهرش می‌باشد، باید عدّه نگهدارد.
- اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است، چنانچه به گمان این که سجده اوّل امام است و به قصد این که با امام سجده کند، به سجده برود و بفهمد سجده دوم امام بوده و یا به گمان این که سجده دوم امام است به سجده برود و بفهمد سجده اوّل امام بوده، احتیاط واجب آن است که نماز را تمام کرده و دوباره آن را بخواند.
- اگر چند روز را حیض قرار دهد و عبادت نکند و بعد بفهمد که حیض نبوده است، باید نماز و روزهای را که در آن روزها بجا نیاورده قضا نماید و اگر چند روز به گمان این که حیض نیست عبادت کند و بعد بفهمد حیض بوده، چنانچه در آن روزها روزه واجب گرفته، باید آن را قضا نماید.
- اگر باغدار به این صورت قرارداد نماید که درختهای میوه یا منافع آن را که مال خود اوست و یا اختیار آن با اوست تا مدّت معیّنی به شخصی به عنوان باغبان واگذار کند تا پرورش داده و آب دهد و پس از به دست آمدن محصول، باغبان سهم مشاعی بر طبق قرارداد از میوه آن بردارد، این معامله را (مُساقات) میگویند.
- اگر مالک، فقیر را وکیل کند که زکات مال او را بدهد، چنانچه آن فقیر احتمال دهد که قصد مالک این بوده که خود آن فقیر از زکات برندارد، نمیتواند چیزی از آن را برای خودش بردارد و اگر بداند قصد مالک این نبوده، میتواند برای خودش هم زکات را بردارد.
- اگر کسی چیزی را پیدا کند و دیگری بگوید مالِ من است، در صورتی باید به او بدهد که نشانههای آن را بگوید و یقین پیدا کند که مال اوست، ولی اگر ذکر نشانهها فقط موجب گمان به مالک بودن آن شود، مخیّر است که به او بدهد یا از دادن به او خودداری نماید.
- اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را نداند ولی صاحب آن را بشناسد، باید یکدیگر را راضی نمایند و چنانچه صاحب مال راضی نشود، در صورتی که انسان بداند مقدار معیّنی مال اوست وشک کند که بیشتر از آن نیز مال او هست یا نه، باید مقداری را که یقین دارد مال اوست به او بدهد و احتیاط مستحب آن است که مقدار بیشتری را که احتمال میدهد مال اوست، به او بدهد؛ ولی چنانچه بداند یکی از دو مال، متعلّق به شخص دیگری است و نتواند رضایت او را جلب نماید، باید نصف هر یک از آن دو مال را به آن شخص بدهد.
- اگر بدهکار مالی نزد طلبکار داشته باشد و پس از مطالبه طلبکار از دادن بدهی خود بدون عذر کوتاهی کند، طلبکار میتواند به مقدار طلب خود از مال او بردارد، همچنین اگر کسی مال شخص دیگری را غصب نماید، صاحب حق میتواند به مقدار حقّ خود از مال غاصب بردارد.
- اگر فطره را کنار بگذارد، نمیتواند آن را برای خود بردارد و مال دیگری را برای فطره بگذارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مالِ خود او است بردارد بعد بفهمد مال خودش نبوده، باید تا یک سال اعلان نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال اینکه مال خود او است بردارد بعد بفهمد مال خودش نبوده ، باید تا یک سال اعلان نماید .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال اینکه مال خود او است بردارد؛ بعد بفهمد مال خودش نبوده؛ باید تا یک سال اعلان نماید.
- [آیت الله خوئی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود او است بردارد، بعد بفهمد مال خودش نبوده، باید تا یک سال اعلان نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال اینکه مال خود اوست بردارد ، بعد بفهمد مال خودش نبوده ، احکامی که در مسائل گذشته گفته شد بر آن جاری است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مالی را پیدا کند و به گمان این که مال خود اوست بردارد، بعد بفهمد مال او نیست، نمی تواند آن را در همان جا بیندازد، بلکه باید مطابق دستوری که گذشت تا یک سال اعلان نماید و اگر با پای خود آن را تکان دهد این حکم را ندارد، هر چند خود این کار اشکال دارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مالِ خود اوست بردارد، بعد بفهمد مال خودش نبوده، باید تا یک سال اعلان نماید و همچنین است اگر مثلاً پای خود را به گمشدهای بزند و آن را از جای خودش حرکت دهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود او است بردارد، بعد بفهمد مال خودش نبوده، باید به احکام مال پیدا شده عمل کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود او است بردارد بعد بفهمد مال خودش نبوده احکام گمشده که در مسایل قبل گذشت بر ان جاری است
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر چیزی را پیدا کند و به خیال این که مال خود او است بردارد و بعد بفهمد مال خودش نبوده، باید تا یک سال اعلان نماید و هم چنین است اگر مثلاً پای خود را به گمشده ای بزند، و آن را از جای خودش حرکت دهد.