احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
کسی که باید به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد دو نماز بخواند که مثل نماز ظهر وعصر باید یکی بعد از دیگری خوانده شود، احتیاط مستحبّ آن است که نماز اوّل را به هر چند طرف که واجب است بخواند، بعد نماز دوم را شروع کند.
عنوان مسئله:
کسی که باید به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد دو نماز بخواند که مثل نماز ظهر وعصر باید یکی بعد از دیگری خوانده شود، احتیاط مستحبّ آن است که نماز اوّل را به هر چند طرف که واجب است بخواند، بعد نماز دوم را شروع کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مفاهیم احتیاط واجب و مستحبّ را توضیح فرمائید؟
- اگر انسان قسم بخورد یا نذر یا عهد کند که چهار رکعت نماز مستحبّی مانند نماز عصر، سه رکعت نماز مستحبّی مانند نماز مغرب، یک رکعت نماز مستحبّی مانند نماز وتر بخواند بیان نمائید این قسم یا عهد یا نذر و عمل به آن چه حکمی دارد؟
- اگر شخصی بر بام کعبه نمازهای واجب بخواند نماز او چگونه است آیا بطور معمولی است یا کیفیت خاصّی دارد؟
- اگر در ضمن عقد معاملات با انسان شرط شود که وضو بگیرد یا غسل کند یا نماز بخواند بیان نمائید آیا از نظر فقهی اولااین شرط صحیح است یا باطل و ثانیاعمل نمودن به شرط فوق چه حکمی (واجب، حرام، مستحبّ، مکروه و یا مباح) دارد؟
- شخصی فرش منزلش نجس است حال شخص مهمان که پای او خیس است میخواهد نماز بخواند آیا اعلام به او واجب است و آیا مسئله اختلافی است؟
- شخصی معتقد بود که وقت تنگ است و با تیمّم نماز خوانده است و بعد از خواندن نماز پی برده که وقت برای وضو ساختن داشته است آیانمازی که خوانده صحیح است یا خیر؟
- زنی که غسل حیض را فراموش کرده و نماز خوانده البتّه وضو هم میگرفته، آیا نماز او صحیح است؟
- در رساله حضرت آقا در مسئله 612 آمده اگر میّت وصیّت کرده باشد شخص معیّنی بر او نماز بخواند احتیاط واجب آن است که آن شخص از ولیّ میّت اجازه بگیرد.... تا آخر حال اگر وصیّت نکرده باشد آیا باز هم اجازه میخواهد در صورتی که اجازه واجب باشد در هر دو صورت کسی که 5 پسر دارد و 5 دختر از چه کسی باید اجازه بگیرد و اگر اصلاپسر نداشته باشد چطور؟
- کسی که به خاطر بیماری ناگزیر از تیمّم شده است، اگر قبل از شروع به نماز بتواند وضو و یا غسل کند تکلیف چیست؟
- در عبارات ذیل که در رساله استفاده شده در کدامیک از موارد میتوان از مجتهد دیگر تقلید کرد: الف - به احتیاطی که در کنار فتوامیآید احتیاط مستحب گفته می‌شود ب - احتیاط واجب که معمولامطلق میآید. ت - موردی که مجتهد میفرماید اشکال دارد. ث - موردی که مجتهد میفرماید مورد تأمل است.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] آیا در نمازهای قضا برای مثال نماز صبح لازم است نماز قضای صبح را قبل از نماز ادای ظهر وعصر خواند؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی به خیال اینکه وقت برای هر دو نماز ظهر و عصر ندارد، شروع به خواندن نماز عصر کند و پس از نماز ببیند میتواند نماز ظهر را نیز بخواند و نماز ظهر را هم بخواند و هنوز مغرب نشده باشد، آیا باید نماز عصر را دو مرتبه بخواند؟
- [سایر] نماز جمعه واجب است یا مستحب و به جای نماز ظهر محسوب می‌شود یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار نزدیک غروب مشغول نماز ظهر شود و در نماز ظهر بین رکعت 3 و 4 شک کرده و احتیاج به نماز احتیاط دارد؛ و اگر نماز احتیاط را بخواند نماز عصرش قضا می شود؛ تکلیف چیست؟
- [آیت الله سیستانی] آیا نماز جمعه کفایت از نماز ظهر می کند یا باید نماز ظهر نیز خوانده شود؟
- [آیت الله اردبیلی] امام جماعتی که یک بار نماز ظهر را خوانده است و میخواهد برای بار دوم (در مکان دیگر)، برای نماز ظهر امامت کند. اگر نماز دوم را با نیّت نماز قضای ظهر بخواند، در حالی که نمازهای قضای دیگر (مثل قضای صبح) را نخوانده، آیا نمازش نماز ظهر محسوب می‌شود؟
- [آیت الله اردبیلی] این که گفته می‌شود: (بر مرد واجب است قرائتش در نماز ظهر، به غیر از روز جمعه، آهسته باشد)، آیا نظرشان این است که بلند خواندن در نماز ظهر روز جمعه برای مرد ، جایز است یا مستحب یا واجب؟
- [آیت الله سیستانی] ایا فاصله انداختن بین دونماز واجب مثلا بین ظهر و عصر یا بین نماز مغرب و عشاء مستحب است؟
- [آیت الله سیستانی] ایا فاصله انداختن بین دونماز واجب مثلا بین ظهر و عصر یا بین نماز مغرب و عشاء مستحب است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی به اشتباه گمان برد که وقت نماز صبح تمام شده و نماز خود را به نیّت قضا بخواند و هنگام نماز ظهر بفهمد که نماز صبح قضا نشده بود، حکم نمازی که خوانده چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر وعصر بداند چهار رکعت نماز خوانده ولی نداند به نیّت ظهر خوانده یا به نیّت عصر، باید چهار رکعت نماز قضا به نیّت نمازی که بر او واجب است بخواند.
- کسی که دو لباس دارد، اگر بداند یکی از آنها نجس است ونداند کدامیک از آنهاست، چنانچه وقت دارد، باید با هر دو لباس نماز بخواند، مثلاً اگر میخواهد نماز ظهر وعصر بخواند باید با هرکدام یک نماز ظهر ویک نماز عصر بخواند ولی اگر وقت تنگ است، نماز را برهنه بخواند و بعد از آن بنابر احتیاط مستحبّ نماز را با لباس دیگر قضا نماید.
- اگر انسان چند نفر را برای نماز قضای میّت اجیر کند، باید بنابر احتیاط مستحبّ برای هرکدام آنها وقتی را معیّن نماید مثلاً اگر با یکی از آنها قرار گذاشت که از صبح تا ظهر نماز قضا بخواند، با دیگری قرار بگذارد که از ظهر تا شب بخواند و نیز مستحبّ است نمازی را که در هر دفعه شروع میکند، معیّن نماید مثلاً قرار بگذارد، اوّل نمازی را که میخواند صبح باشد یا ظهر یا عصر و باید با آنها قرار بگذارد که در هر دفعه نماز یکشبانه روز را تمام کنند و اگر ناقص بگذارند نماز خوانده شده قبلی را حساب نکنند و در دفعه بعد نماز قبلی را دوباره بخوانند، در صورتی که نقصان در بین ظهر وعصر یا بین مغرب وعشأ باشد که ترتیب در آنها واجب است.
- اگر شخص مکلّف نماز صبح را در محل خود بجا آورد وسپس بطرف مغرب و به محلی که هنوز صبح طلوع نکرده است، مسافرت کند و یا نماز ظهر وعصر را خوانده و بعداً بطرفی که هنوز در آنجا ظهر نشده مسافرت میکند و یا نماز مغرب را خوانده و بعداً به محلّی که هنوز آفتاب در آنجا غروب نکرده مسافرت میکند، آیا لازم وواجب است که در تمام این موارد نمازهای خود را اعاده کند؟ احتیاط مستحبّ آن است که نمازهای خوانده شده را دوباره بخواند.
- اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است ونیّت را به نماز ظهر برگرداند، چنانچه یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بود، بنابر احتیاط مستحبّ نیّت را به نماز عصر برگرداند و بعد ازتمام کردن نماز، دوباره نماز عصر را بخواند، اگر بعد از برگرداندن نیّت عملی انجام نداده باشد، و اگر بعد ازنیّت عملیانجام داده احتیاط واجب می‌شود.
- نافله ظهر وعصر را در سفر نباید خواند ولی نافله عشا را میتواند برجأ مطلوبیّت بخواند.
- اگراستحاضه قلیله زن بعد از نماز صبح متوسّطه شود، باید براینماز ظهر وعصر غسل کند و اگر بعد از نماز ظهر وعصر متوسّطه شود باید برای نماز مغرب وعشأ غسل نماید.
- نماز ظهر وعصر هر کدام وقت مخصوص ومشترکی دارند. وقت مخصوص نماز ظهر از اوّل ظهر است تاوقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد، که اگر کسی سهواً تمام نماز عصر را در این وقت بخواند، نمازش صحیح است ولی احتیاطاً یک نماز چهار رکعتی به قصد ما فی الذمّْ بخواند وقصد ظهر وعصر را بالخصوص ننماید ووقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر، وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر او قضا شده و باید نماز عصر رابخواند، ومابین وقت مخصوص نماز ظهر ووقت مخصوص نماز عصر، وقت مشترک نماز ظهر ونماز عصر است، که اگر کسی در این وقت اشتباهاً تمام نماز عصر را پیش از نماز ظهر بخواند نمازش صحیح است و باید نماز ظهر را بعد از آن بجا آورد.
- در رکعت اوّل ورکعت سومی که تشهّد ندارد، مثل رکعت سوم نماز ظهر وعصر وعشا بنابر احتیاط واجب، باید بعد از سجده دوم قدری بیحرکت بنشیند و بعد برخیزد.
- قضای نمازهای میّت باید به ترتیب خوانده شود در آن نمازهاییکه ترتیب در او هست مثل ظهر وعصر ومغرب وعشأ و همچنین است اگر ترتیب آنها را نمیداند، باید با اجیر شرط کنند به قدری نماز بخواند که ترتیب بعمل آید ولی در غیر مترتّبه، ترتیب واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] کسی که باید به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد دو نماز بخواند که مثل نماز ظهر و عصر باید یکی بعد از دیگری خوانده شود، احتیاط واجب آن است که نماز اوّل را به هر چند طرف که واجب است بخواند، بعد نماز دوم را شروع کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که بخواهد به چند طرف نماز بخواند اگر بخواهد دو نماز بخواند که مثل نماز ظهر و عصر باید یکی بعد از دیگری خوانده شود احتیاط مستحب ان است که نماز اول را به ان چند طرف بخواند بعد نماز دوم را شروع کند
- [آیت الله خوئی] کسی که بخواهد به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد دو نماز بخواند که مثل نماز ظهر و عصر باید یکی بعد از دیگری خوانده شود، احتیاط مستحب آن است که نماز اول را به هر چند طرف که بخواند بعد نماز دوم را شروع کند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که بخواهد به چند طرف نماز بخواند ، اگر بخواهد دو نماز بخواند که مثل نماز ظهر و عصر باید یکی بعد از دیگری خوانده شود ، و احتیاط مستحب آن است که نماز اول را به آن چند طرف بخواند ، بعد نماز دوم را شروع کند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که بخواهد به چند طرف نماز بخواند؛ اگر بخواهد دو نماز بخواند که مثل نماز ظهر و عصر باید یکی بعد از دیگری خوانده شود؛ احتیاط مستحب آن است که نماز اول را به آن چند طرف بخواند؛ بعد نماز دوم را شروع کند.
- [آیت الله خوئی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار رکعت نماز خوانده، ولی نداند به نیت ظهر خوانده یا به نیت عصر، بنابر احتیاط چهار رکعت نماز قضا به نیت نمازی که بر او واجب است بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که دو لباس دارد ، اگر بداند یکی از آنها نجس است و نتواند آنها را آب بکشد و نداند کدام یک آنهاست ، چنانچه وقت دارد ، باید با هر دو لباس نماز بخواند . مثلاً اگر میخواهد نماز ظهر وعصر بخواند باید با هر کدام یک نماز ظهر و یک نماز عصر بخواند ، ولی اگر وقت تنگ است ، باید نماز را به دستوری که برای برهنگان گفته شد بجا آورد ، و به احتیاط واجب آن نماز را با لباس پاک قضا نماید . شرط دوم
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از نماز شک کند که نمازی که خوانده به قصد ظهر خوانده یا عصر، اگر مسافر نیست یک نماز چهار رکعتی و اگر مسافر است یک نماز دو رکعتی به قصد مافیالذمه بخواند کافی است، و اگر شک کرد نمازی که خوانده واجب بوده یا مستحب، باید نماز واجب را بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که نماز جمعه را بجا آورده واجب نیست نماز ظهر را هم بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که آن را نیز بجا آورد.
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از نماز شک کند که نمازی که خوانده به قصد ظهر خوانده یا عصر، اگر مسافر نیست یک نماز چهار رکعتی و اگر مسافر است یک نماز دو رکعتی به قصد مافی الذمه بخواند کافی است، و اگر شک کرد نمازی که خوانده واجب بوده یا مستحب، باید نماز واجب را بخواند.