برای پاسخ به این سؤال به دو استفتائی که از دفتر مراجع عظام شده است توجه کنید: سوال 1: نظر حضرت عالی(آیة الله خامنه ای) در باره نماز و روزه کسانی که به مدت معینی بیش از یک سال در شهری برای کار اقامت می‏کنند و یا سربازانی که به مدت یک یا دو سال برای انجام خدمات سربازی در شهری می‏مانند، چیست؟ آیا بعد از هر سفری باید قصد اقامت ده روز کنند تا نمازشان تمام و روزه آنها صحیح باشد؟ و اگر قصد ماندن کمتر از ده روز را داشته باشند، نماز و روزه آنها چه حکمی دارد؟ ج: اگر حداقل هر ده روز یک بار به خاطر شغلشان به محل کار سفر می‏کنند، در غیر سفر اول نمازشان تمام و روزه‏شان صحیح است، ولی در سفر اول، حکم سایر مسافرین را دارند، یعنی تا قصد اقامت ده روز را نکرده‏اند، نماز آنان شکسته است و روزه‏شان صحیح نیست.[1] سؤال2: دانش آموزان، دانشجویان، معلمان، سربازان و کارمندانی که به جهت تحصیل، سربازی یا شغل و کار خود هفته ای یک روز یا بیشتر به مسافت 45 کیلومتر سفر می کنند حکم نماز و روزه آنها چیست؟ حضرت آیه الله خامنه ای: در فرض سؤال دانش آموزان و دانشجویان و سربازان در دوران آموزشی حکم مسافر را دارند اما معلمان و کارمندان و سربازان در غیر دوره آموزشی که برای شغل سفر می کنند در غیر سفر اول نمازشان تمام و روزه شان صحیح است. حضرت آیه الله بهجت: نماز تمام و روزه هم می گیرند با ملاحظه مسأله 1066 رساله. حضرت آیه الله صافی گلپایگانی: نمازشان را باید تمام بخوانند و روزه را بگیرند و تفصیل را به توضیح المسائل مراجعه نمایید. حضرت آیه الله تبریزی: در فرض سؤال، نماز معلمان و کارمندان در سفر مذکور تمام و روزه شان صحیح است و دانش آموزان و دانشجویان که برای تحصیل این سفر را انجام می دهند در نمازشان بین قصر و تمام جمع کنند و روزه را اگر گرفتند مجزی است و قضا ندارد و سربازانی که در دوره آموزش هستند حکم دانش آموزان و دانشجویان را دارند و اگر در محل خدمت کاری به آنها واگذار شده و رفت و آمد می کنند در هر هفته، حکم آنها حکم معلمان و کارمندان می باشد. حضرت آیه الله فاضل لنکرانی: در فرض سؤال نماز شکسته و روزه صحیح نیست. (جامع المسائل 1/137) حضرت آیه الله سیستانی: مجموعاً ده روز در ماه مسافر باشند برای مدت شش ماه متوالی از یک سال نمازشان در همه ی مسافرتها تمام است و اگر هشت روز در ماه باشد به احتیاط واجب هم شکسته بخوانند و هم تمام. حضرت آیه الله مکارم شیرازی: هرگاه هفته ای حداقل سه روز در مسافرت باشند نماز و روزه آنها تمام است.[2] برای اطلاع بیشتر به سوالات 1571 (سایت: 3118) (نماز مسافر) نیز مراجعه کنید. [1] توضیح المسائل، (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏1، ص 735. [2] به آدرس زیر رجوع کنید: http://www.zahedan-tebyan.ir/main.asp?id=6362
سربازان وکسانی که برای گرفتن سردوشی برای دیدن دوره آموزش نظامی به شهری غیر از شهر خود می روند، آیا باید آن جا را محل کار خود حساب کنند( به خصوص که حقوق هم برای آن بگیرند)، به طور کلی وضعیت نماز و روزه آنان چگونه است؟ آیا حکم وطن دارد؟
برای پاسخ به این سؤال به دو استفتائی که از دفتر مراجع عظام شده است توجه کنید: سوال 1: نظر حضرت عالی(آیة الله خامنه ای) در باره نماز و روزه کسانی که به مدت معینی بیش از یک سال در شهری برای کار اقامت میکنند و یا سربازانی که به مدت یک یا دو سال برای انجام خدمات سربازی در شهری میمانند، چیست؟ آیا بعد از هر سفری باید قصد اقامت ده روز کنند تا نمازشان تمام و روزه آنها صحیح باشد؟ و اگر قصد ماندن کمتر از ده روز را داشته باشند، نماز و روزه آنها چه حکمی دارد؟ ج: اگر حداقل هر ده روز یک بار به خاطر شغلشان به محل کار سفر میکنند، در غیر سفر اول نمازشان تمام و روزهشان صحیح است، ولی در سفر اول، حکم سایر مسافرین را دارند، یعنی تا قصد اقامت ده روز را نکردهاند، نماز آنان شکسته است و روزهشان صحیح نیست.[1] سؤال2: دانش آموزان، دانشجویان، معلمان، سربازان و کارمندانی که به جهت تحصیل، سربازی یا شغل و کار خود هفته ای یک روز یا بیشتر به مسافت 45 کیلومتر سفر می کنند حکم نماز و روزه آنها چیست؟ حضرت آیه الله خامنه ای: در فرض سؤال دانش آموزان و دانشجویان و سربازان در دوران آموزشی حکم مسافر را دارند اما معلمان و کارمندان و سربازان در غیر دوره آموزشی که برای شغل سفر می کنند در غیر سفر اول نمازشان تمام و روزه شان صحیح است. حضرت آیه الله بهجت: نماز تمام و روزه هم می گیرند با ملاحظه مسأله 1066 رساله. حضرت آیه الله صافی گلپایگانی: نمازشان را باید تمام بخوانند و روزه را بگیرند و تفصیل را به توضیح المسائل مراجعه نمایید. حضرت آیه الله تبریزی: در فرض سؤال، نماز معلمان و کارمندان در سفر مذکور تمام و روزه شان صحیح است و دانش آموزان و دانشجویان که برای تحصیل این سفر را انجام می دهند در نمازشان بین قصر و تمام جمع کنند و روزه را اگر گرفتند مجزی است و قضا ندارد و سربازانی که در دوره آموزش هستند حکم دانش آموزان و دانشجویان را دارند و اگر در محل خدمت کاری به آنها واگذار شده و رفت و آمد می کنند در هر هفته، حکم آنها حکم معلمان و کارمندان می باشد. حضرت آیه الله فاضل لنکرانی: در فرض سؤال نماز شکسته و روزه صحیح نیست. (جامع المسائل 1/137) حضرت آیه الله سیستانی: مجموعاً ده روز در ماه مسافر باشند برای مدت شش ماه متوالی از یک سال نمازشان در همه ی مسافرتها تمام است و اگر هشت روز در ماه باشد به احتیاط واجب هم شکسته بخوانند و هم تمام. حضرت آیه الله مکارم شیرازی: هرگاه هفته ای حداقل سه روز در مسافرت باشند نماز و روزه آنها تمام است.[2] برای اطلاع بیشتر به سوالات 1571 (سایت: 3118) (نماز مسافر) نیز مراجعه کنید. [1] توضیح المسائل، (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص 735. [2] به آدرس زیر رجوع کنید: http://www.zahedan-tebyan.ir/main.asp?id=6362
- [آیت الله بهجت] افرادی از محلّ کار، بعدازظهر به غیر وطن مسافرت می کنند و فردا صبح به محلّ کار می روند بدون این که به وطن برگشته باشند. تکلیف نماز و روزه ی آن ها چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] برادر من محل کارش خارج از شهر بوده و هر روز مسافت بیش از 30 کیلومتر را طی میکند تا به محل کار خود برسد وضعیت نماز و روزه او چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله اردبیلی] برادر من محل کارش خارج از شهر بوده و هر روز مسافت بیش از 30 کیلومتر را طی میکند تا به محل کار خود برسد وضعیت نماز و روزه او چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله خامنه ای] گروهی از همکاران، هر روز جهت کار بین دو شهر (که هیچکدام از آن دو شهر نیز وطن آنها نمی باشد) تردد می نمایند، حکم نماز و روزه این گروه در شهر محل کار، شهرستان محل سکونت، و بین آن دو شهر چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسانی که شغلشان در سفر است، مانند دانشجویانی که برای تحصیل به شهر دیگر می روند و معمولاً جمعه ها به وطن خود برمی گردند، یاکارگران و کارمندانی که همه روزه از وطنشان برای کار و شغل به مسافت شرعی می روند و عصر برمی گردند، حکم نماز و روزه آنها چیست؟
- [سایر] خانمی که ازدواج می کند و از وطن اصلی خود به شهر دیگری می رود و در سال چند مرتبه برای دیدن فامیل به وطن اصلی اش بازمی گردد، نماز و روزه او چه حکمی دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] زنی که ازدواج میکند و از وطن اصلی خود به شهر دیگری میرود و در عرض سال چند مرتبه برای دیدن ارحام به وطن اصلیاش باز میگردد، نماز و روزه او چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا حکم کثیر السفر و دائم السفر یکی است، یعنی مثلا افرادی که برای تحصیل از شهری به شهر دیگری می روند با کسی که شغل او سفر است در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه برابرند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که در غیر وطن اصلی اش زندگی می کند و برای رفتن به محلّ کار باید از حدّ ترخص بگذرد، حکم نماز و روزه او در محلّ زندگی و محلّ کار چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] 1 بنده ساکن تهران هستم ولی محلی را در دماوند خریده و معمولاً هر هفته یکی دو روز به آنجا رفته و اقامت مینمایم. آیا محل جدید را میتوانم بعنوان وطن جدید خود محسوب نموده و نماز را تمام بخوانم و روزه بگیرم؟ وضعیت خانوادهام را به تبع نیز بیان فرمایید؟2 اگر کاینجانب محل زندگی و کار خودم در تهران است و از یکی از توابع استان همدان ازدواج نمودهام و ماهی حداقل دو بار به آنجا میروم، وضعیت نماز و روزه بنده چه حکمی پیدا میکند؟3 اینجانب کارمند شرکت گاز هستم. محل کارم شهر تبریز میباشد ولی به صورت موردی جهت انجام وظایف به سایر شهرهای منطقه از قبیل سراب، اردبیل، آستارا به مأموریت میروم. با توجه به این که مأموریت اینجانب به صورت موردی بوده و در اختیار خودم نیست، لطفاً در خصوص کثیرالسفر بودن اینجانب و روزه آن اظهار نظر فرمائید.
- [آیت الله بروجردی] کسی که در دو محل زندگی میکند مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر میماند هر دو وطن اوست و نیز اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار کرده باشد، همهی آنها وطن او حساب میشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی در دو محل زندگی کند و مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگری بماند، هر دو وطن او میباشند و اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار کرده باشد، در صورتی که در هیچکدام مسافر محسوب نشود، باید در همه محلها نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] دانشجویانی که برای تحصیل در شهری غیر از وطن خود قصد دارند مدت زیادی بمانند و همچنین اساتید دانشگاهها، معلمان، طلاب، کارکنان دولت و مانند آنها که قصد دارند جهت کار خود مدت زیادی در محلّی غیر از وطن خود اقامت کنند، اگر مدتی از اقامت آنها در آن محل بگذرد که دیگر عرفا در آنجا مسافر محسوب نشوند، آن محل برای آنها حکم وطن را پیدا میکند. بنابر این پس از گذشت مدت مذکور، چنانچه از آنجا به سفر بروند، پس از بازگشت لازم نیست برای تمام خواندن نماز و روزه گرفتن، قصد اقامت ده روز کنند.
- [آیت الله اردبیلی] بازرگانان و پیشهوران سیّار، فرماندهان نیروهای نظامی و انتظامی یا معلّمانی که محلّ کار آنها ثابت نیست، مأموران گشت مانند سیمبانان و راهبانان، مهمانداران هواپیما وقطار و کشتی و نیز کسانی که محلّ کار آنها در چند شهر است و همواره در بین آن شهرها رفت و آمد میکنند، باید نماز خود را تمام خوانده و روزه بگیرند، بلکه همه افرادی که بیشتر اوقات در حال سفر هستند و تعداد روزهایی که در وطن هستند، کمتر از تعداد روزهایی است که در حال سفر هستند، باید نماز خود را در حال سفر تمام بخوانند و روزه نیز بگیرند و همچنین کسانی که در هر سه روز حداقل یک بار و یا هر شش روز دو بار و یا در هر نه روز سه بار و مانند آن مسافرت میکنند، باید در سفر نماز را کامل بخوانند و روزه نیز بگیرند. بنابر این اساتید و یا دانشجویانی که محل تدریس یا تحصیل آنها به اندازه مسافت شرعی از وطنشان فاصله دارد، چنانچه در هر سه روز یک بار یا هر شش روز دو بار و مانند آن از وطن خود به محل تدریس یا تحصیل خود بروند و یا این که بیشتر روزهای هفته را در محل تحصیل یا تدریس باشند، باید در سفری که برای تحصیل یا تدریس به آن شهر انجام میدهند، نمازشان را تمام بخوانند و روزه نیز بگیرند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در هر هفته معمولاً چند روز در وطن خود مشغول به کار است و چند روز هم در خارج از شهر مشغول رانندگی است و حداقل به مقدار مسافت شرعی سفر میکند، چنانچه بیشتر روزهای هفته را در خارج از شهر و مشغول رانندگی باشد، نماز او تمام و روزه بر او واجب میباشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] الف. کسانی که بهر علتی معمولا در هر کمتر از ده روز حداقل یک سفر بیش از 45 کیلومتر دارند در تمام سفرها و تمام مکانها نمازشان تمام است و روزه آنها صحیح می باشد. ب. این افراد لازم نیست حداقل سه ماه یا چهار ماه مسافرت کنند. بلکه همین که در طول یک ماه حداقل چهار سفر پی در پی بدون فاصله ده روز داشته باشند نمازشان تمام است. ج. بطور کلی کسانی که نمازشان تمام است اگر ده روز در وطن یا در جایی با قصد اقامه بمانند در سفر اول بعد از ده روز نمازشان شکسته و در سفر بعد نمازشان تمام است. د. محل تحصیل و محل کار در حکم وطن نیست. بلکه وطن جایی است که انسان به قصد سکونت همیشگی و مادام العمر در آنجا ساکن شده باشد. پس کسانی که بصورت مأموریت در شهر دیگری برای مدتی معین و لو طولانی سکونت می کنند آنجا وطن آنها محسوب نمی شود. و. این حکم مربوط به افرادی است که حداقل در کمتر از ده روز یک سفر داشته باشند. اما دانشجویان و کارمندان و طلاب و کسانی که در محل تحصیل یا محل کار بیش از ده روز می مانند یا هنگام مرخصی در وطن بیش از ده روز می مانند شامل این حکم نمی شوند. و نماز آنها در سفر شکسته است مگر اینکه قصد اقامت ده روز کنند.
- [آیت الله سبحانی] کسی که از وطنش صرف نظر کرده و می خواهد وطن دیگری برای خود اختیار کند اگر سفرش طولانی است باید نماز را تمام بخواند. نماز کارمندان هواپیما و قطار تمام و روزه را باید بگیرند و اگر ده روز یا بیشتر در وطن خود یا جای دیگر بمانند در غیر سفر اول نمازشان تمام است. کسی که در سال دو یا سه سفر می رود که هر کدام سه یا چهار ماه طول می کشد، و بقیه سال را در وطن است نماز او تمام است. چوپانی که در سال نه ماه همراه گوسفندان می رود، بدون آنکه در جائی ده روز بماند، و سه ماه زمستان را در وطن خود به سر می برد، نماز او تمام و باید روزه را بگیرد. شرط هشتم: رسیدن به حد ترخّص شرط هشتم آن که به حد ترخّص برسد یعنی از وطنش یا جائی که قصد کرده بود ده روز در آنجا بماند، به قدری دور شود که دیوار شهر را نبیند و صدای اذان آن را نشنود ولی باید در هوا غبار یا چیز دیگری نباشد که از دیدن دیوار و شنیدن اذان جلوگیری کند و لازم نیست به قدری دور شود که مناره ها و گنبدها را نبیند، یا دیوارها هیچ پیدا نباشد، بلکه همین قدر که دیوارها کاملاً معلوم نباشد، کافی است.