مراجع عظام تقلید چنین اجازه ای را نمی دهند و معتقدند باید کف و روی پا تا مچ را غیر نماز پوشاند، تنها آیت الله مکارم شیرازی می گوید پوشاندن کف و روی پا تا مچ در غیر نماز واجب نیست.[1] برای اطلاع بیشتر لطفاً متن زیر را مطالعه کنید. در توضیح المسائل مراجع عظام و در رأس آنها حضرت امام خمینی (ره) چنین ذکر شده است که: زن باید بدن و موی خود را از مرد نامحرم بپوشاند. بلکه احتیاط واجب آن است که بدن و موی خود را از پسری هم که بالغ نشده ولی خوب و بد را می‏فهمد و به حدّی رسیده که مورد نظر شهوانی است نیز بپوشاند[2]. همچنین پوشیدن چیزی که از جهت رنگ یا شکل و یا نحوه پوشیدن باعث جلب توجه اجنبی شود و موجب فساد و ارتکاب حرام گردد، جایز نیست[3]. مقام معظم رهبری در خصوص سؤال فوق می فرمایند: زن‌ها باید تمام بدن خود را از نامحرم بپوشانند، فقط گردی صورت و دست‌ها از سر انگشتان تا مچ دست استثناء شده است[4]. مکارم: بر زنان و دختران لازم است تمام بدن خود به جز گردی صورت و دست ها تا مچ را در مقابل نامحرمان بپوشانند. و این مقدار به هر نوع لباس غیر زینتی که تنگ و چسبان نباشد پوشیده شود کافی است. هر چند چادر حجاب برتر است. اما زنان و دختران می توانند در برابر محارم خویش سر و گردن و مقداری از سینه و دستها و پاها را نپوشانند، ولی بقیه بدن را باید بپوشانند. و جایز نیست به شکل نیمه عریان در مقابل آنها ظاهر شوند. و عرف محل در این حکم تفاوتی ایجاد نمی کند[5]. و لباس خاصی شرط نیست ولی پوشیدن لباسهای تنگ و چسبان و همچنین لباسهای زینتی اشکال دارد[6]. سیستانی: فرقی نمی کند زن نمی تواند بیش از قرص صورت و دو دست خود را آنهم تا مچ در مقابل مرد نامحرم مکشوف کند[7]. اما در خصوص نگاه کردن به بدن زنهای بی باک که اگر کسی آنها را امر به حجاب‏ نماید اعتنا نمی‏کنند اشکال ندارد مشروط به آن که بدون شهوت و ترس وقوع در حرام باشد، و در این حکم فرقی میان زنهای کفار و دیگر زنها نیست و همچنین فرقی نیست میان دست و صورت و دیگر جاهای بدن که معمولًا آنها را نمی‏پوشانند[8]. بنابر این حجاب امری مسلم و غیر قابل انکار در جامعه اسلامی است و رعایت مقدار واجب آن (تمام بدن خود به جز گردی صورت و دست ها تا مچ) در تمام محیط ها و عرف ها و شهر ها و کشورهای مختلف (همانطوری که امروزه بسیاری از زنان مسلمان در کشور های اروپایی و امریکا و سایر محیط های غیر اسلامی حجاب خود را به بهترین و کاملترین وجه رعایت می کنند) لازم و واجب است. و عدم رعایت آن گناه محسوب می شود.[9] لذا می بایست طبق آنچه که در رساله های عملیه در خصوص رعایت حجاب شرعی ذکر شده است عمل گردد. بله در عرف ها، محل ها ، مکان ها یا شغل های مختلف، ممکن است شکل آن متفاوت باشد که از نظر اسلام شکل حجاب اهمیت زیادی ندارد اگر چه چادر حجاب برتر است.[10] برای آگاهی بیشتر مراجعه شود به: 1. نمایه: قانون حجاب و دلائل اجبار در اجرای آن، سؤال شماره 1174 (سایت: 1177). 2. نمایه: محدوده حجاب زن، سؤال شماره 495 (سایت: 536). 3. نمایه: فسلفه حجاب زنان، سؤال شماره 825 (سایت: 884). 4. نمایه: حجاب در اسلام، سؤال شماره 431 (سایت: 459). 5. نمایه: پوشش پا برای زنان، سؤال شماره 5983 (سایت: 6385). [1] استفتاء کتبی از دفتر ایشان؛ حسینی، سید مجتبی، رساله دانشجویی، ص 188. [2]. توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 488. [3]. همان، ج‏2، ص: 1012. [4]. استفتاء کتبی از دفتر ایشان. [5]. استفتاء کتبی از دفتر ایشان. [6]. همان، ج‏2، ص: 492. [7] . استفتاء کتبی از دفتر ایشان. [8]. توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 488 [9]. در بعضی از تعابیر آمده است که عدم رعایت حجاب از گناهان صغیره و از گناهانی است که حریم کبیره است، و لذا وقتی فرد مرتکب صغیره شد گویی شروع در کبیره کرده است بنابر این از این جهت گویند اصرار بر صغیره‏ نیز کبیره است و میان گناه صغیره و کبیره حد محدودی نیست. نک: ترجمه و شرح تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، ج‏2، ص: 503 و ص: 717. [10]. اقتباس از سؤال شماره 3439 (سایت: 4132).
آیا از بین مراجع تقلید، مرجعی هست که به زن اجازه داده باشد پاهای خویش را (همچون دستانش که می تواند نشان دهد) نشان داده و نپوشاند؟
مراجع عظام تقلید چنین اجازه ای را نمی دهند و معتقدند باید کف و روی پا تا مچ را غیر نماز پوشاند، تنها آیت الله مکارم شیرازی می گوید پوشاندن کف و روی پا تا مچ در غیر نماز واجب نیست.[1]
برای اطلاع بیشتر لطفاً متن زیر را مطالعه کنید.
در توضیح المسائل مراجع عظام و در رأس آنها حضرت امام خمینی (ره) چنین ذکر شده است که: زن باید بدن و موی خود را از مرد نامحرم بپوشاند. بلکه احتیاط واجب آن است که بدن و موی خود را از پسری هم که بالغ نشده ولی خوب و بد را میفهمد و به حدّی رسیده که مورد نظر شهوانی است نیز بپوشاند[2]. همچنین پوشیدن چیزی که از جهت رنگ یا شکل و یا نحوه پوشیدن باعث جلب توجه اجنبی شود و موجب فساد و ارتکاب حرام گردد، جایز نیست[3].
مقام معظم رهبری در خصوص سؤال فوق می فرمایند: زنها باید تمام بدن خود را از نامحرم بپوشانند، فقط گردی صورت و دستها از سر انگشتان تا مچ دست استثناء شده است[4].
مکارم: بر زنان و دختران لازم است تمام بدن خود به جز گردی صورت و دست ها تا مچ را در مقابل نامحرمان بپوشانند. و این مقدار به هر نوع لباس غیر زینتی که تنگ و چسبان نباشد پوشیده شود کافی است. هر چند چادر حجاب برتر است. اما زنان و دختران می توانند در برابر محارم خویش سر و گردن و مقداری از سینه و دستها و پاها را نپوشانند، ولی بقیه بدن را باید بپوشانند. و جایز نیست به شکل نیمه عریان در مقابل آنها ظاهر شوند. و عرف محل در این حکم تفاوتی ایجاد نمی کند[5]. و لباس خاصی شرط نیست ولی پوشیدن لباسهای تنگ و چسبان و همچنین لباسهای زینتی اشکال دارد[6].
سیستانی: فرقی نمی کند زن نمی تواند بیش از قرص صورت و دو دست خود را آنهم تا مچ در مقابل مرد نامحرم مکشوف کند[7]. اما در خصوص نگاه کردن به بدن زنهای بی باک که اگر کسی آنها را امر به حجاب نماید اعتنا نمیکنند اشکال ندارد مشروط به آن که بدون شهوت و ترس وقوع در حرام باشد، و در این حکم فرقی میان زنهای کفار و دیگر زنها نیست و همچنین فرقی نیست میان دست و صورت و دیگر جاهای بدن که معمولًا آنها را نمیپوشانند[8].
بنابر این حجاب امری مسلم و غیر قابل انکار در جامعه اسلامی است و رعایت مقدار واجب آن (تمام بدن خود به جز گردی صورت و دست ها تا مچ) در تمام محیط ها و عرف ها و شهر ها و کشورهای مختلف (همانطوری که امروزه بسیاری از زنان مسلمان در کشور های اروپایی و امریکا و سایر محیط های غیر اسلامی حجاب خود را به بهترین و کاملترین وجه رعایت می کنند) لازم و واجب است. و عدم رعایت آن گناه محسوب می شود.[9] لذا می بایست طبق آنچه که در رساله های عملیه در خصوص رعایت حجاب شرعی ذکر شده است عمل گردد. بله در عرف ها، محل ها ، مکان ها یا شغل های مختلف، ممکن است شکل آن متفاوت باشد که از نظر اسلام شکل حجاب اهمیت زیادی ندارد اگر چه چادر حجاب برتر است.[10]
برای آگاهی بیشتر مراجعه شود به:
1. نمایه: قانون حجاب و دلائل اجبار در اجرای آن، سؤال شماره 1174 (سایت: 1177).
2. نمایه: محدوده حجاب زن، سؤال شماره 495 (سایت: 536).
3. نمایه: فسلفه حجاب زنان، سؤال شماره 825 (سایت: 884).
4. نمایه: حجاب در اسلام، سؤال شماره 431 (سایت: 459).
5. نمایه: پوشش پا برای زنان، سؤال شماره 5983 (سایت: 6385).
[1] استفتاء کتبی از دفتر ایشان؛ حسینی، سید مجتبی، رساله دانشجویی، ص 188.
[2]. توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص: 488.
[3]. همان، ج2، ص: 1012.
[4]. استفتاء کتبی از دفتر ایشان.
[5]. استفتاء کتبی از دفتر ایشان.
[6]. همان، ج2، ص: 492.
[7] . استفتاء کتبی از دفتر ایشان.
[8]. توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص: 488
[9]. در بعضی از تعابیر آمده است که عدم رعایت حجاب از گناهان صغیره و از گناهانی است که حریم کبیره است، و لذا وقتی فرد مرتکب صغیره شد گویی شروع در کبیره کرده است بنابر این از این جهت گویند اصرار بر صغیره نیز کبیره است و میان گناه صغیره و کبیره حد محدودی نیست. نک: ترجمه و شرح تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، ج2، ص: 503 و ص: 717.
[10]. اقتباس از سؤال شماره 3439 (سایت: 4132).
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی از مرجعی تقلید می کرده است، پس از فوت او با اجازه مرجع دوّم زنده به تقلید مرجع اوّل باقی مانده است، سپس مرجع دوّم از دنیا رفته است و اکنون از مرجع سوّم که زنده است تقلید می کند، اکنون آیا با اجازه مرجع زنده باید بر تقلید از مرجع اوّل باقی بماند یا مرجع دوّم؟
- [آیت الله سبحانی] دو برادر شریک در خرج و دخل می باشیم و برادرم از مرجعی غیر از مرجع من تقلید می کند آیا اجازه می فرمایید که ایشان طبق نظر مرجع من خمس این اموال را بپردازد ؟
- [آیت الله سیستانی] آیا می شود مقلد مرجعی باشیم ولی در یک مسئله از مرجع دیگری تقلید کنیم ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرجعی از دنیا برود و مرجع تقلید دیگری نباشد وظیفه مقلّد چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برخی از مردم روشهای دیگری، غیر از آنچه در توضیح المسائل آمده، برای انتخاب مرجع تقلید در نظر می گیرند. نظیر: الف) ازمرجعی تقلید می کنیم که شاگرد مرجع قبلی ما باشد. ب) مرجعی را انتخاب می نماییم که فتاوای آسانتری داشته باشد. ج) مرجعی که بیشتر اقوام و آشنایان از او تقلید می کنند را بر می گزینیم. د) مقلّد مرجعی می شویم که پدر و مادر، یا معلّم ما معرّفی نماید. آیا انتخاب مرجع تقلید با روشهای فوق صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شخصی از مرجعی تقلید کند سپس عدول به مرجع دیگری نمود که فتوای او مخالف فتوای مرجع اوّل باشد آیا اعمال گذشته را باید اعاده کند؟
- [آیت الله سیستانی] اینجانب مقلد مرجعی بوده ام و از ایشان تقلید می کردم ولی بعد از فوت آن مرجع اکنون هیچ مرجعی برای خود انتخاب ننموده ام؟
- [سایر] کسی که به فتوای مرجع زنده بر تقلید میت باقی است، آیا باید خمس را به همان مرجعی که با اجازه او بر تقلید میت باقی است بدهد؟ یا باید به ولی فقیه بپردازد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا من که قبلاً از مرجعی تقلید می کردم و بعد رحلت آن مرجع در باب نماز و روزه از مرجعی دیگر تقلید کردم، حال در مورد هدیه که مرجع اول می گفتند هدیه خمس ندارد چکار باید بکنم؟ آیا بر طبق نظر مرجع اول میتوانم باقی بمانم؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیادر یک خانواده اشخاصی که به سنّ تکلیف میرسند هر کدام جداگانه برای خود باید مرجع تقلید انتخاب کنند یا اینکه تنها ولی خانواده کافی است؟، آیا زن هم باید تنها خودش مرجع تقلید انتخاب کند یا اینکه شوهر یک مرجعی را که انتخاب کرده زن هم میتواند به همان رساله عمل کند؟و اگر فردی از خانواده تاکنون به رساله مرجعی که از دنیا رفته عمل کرده و مرجع دیگری انتخاب نکرده است تکلیفش چیست؟ آیا میتواند باقی بر تقلید از میّت بماند یا مرجع دیگری انتخاب کند؟
- [آیت الله بهجت] کسی که مقلد مرجعی بوده و بعد از وفات او به فتوای مرجعی دیگر به تقلید اول باقی بوده، پس از وفات مرجع دوم، در صورت جواز بقاء، تنها در مسائلی که طبق فتوای مجتهد اول عمل کرده می تواند باقی بماند . و اگر چند مرجع داشته و بعد از وفات هر کدام طبق موازین از دیگری تقلید کرده و با اجازه بعدی بر تقلید باقی مانده و در نتیجه از هر مجتهد چند مسأله عمل کرده است، در آن مسائل می تواند بر تقلید مجتهدین قبلی باقی بماند . ولی در هرصورت در مسائلی که عمل نکرده باید به فتوای مجتهد زنده عمل کند.
- [آیت الله مظاهری] در زمانی که در اعلمیّتِ مجتهدین اختلاف باشد یا مجتهدِ اعلم وجود نداشته باشد، مکلّف میتواند از هر مجتهدِ جامع الشرایطی تقلید کند. همچنین در چنین شرایطی از دو مرجع و یا بیشتر میشود تقلید کرد و رجوع از مرجعی به مرجع دیگر نیز جایز است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی فتوای مرجعی را بدون اشتباه برای مقلد او بگوید، چنانچه فتوای آن مرجع عوض شد, لازم نیست به او خبر دهد؛ ولی اگر در نقل فتوا اشتباه کند، در صورت امکان, لازم است مقلّد را آگاه کند. البتهوجوب تعلیمِ جاهل نسبت به مرجع و ناقل فتوا و عالِم دیگر, محفوظ است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی بخواهد وجوهات شرعیّه¬ی خود را به مجتهدی که از او تقلید نمی کند بدهد در صورتی جایز است که مرجع تقلیدش اجازه دهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 21 مسائلی را که از مرجع اول تقلید کرده بر تقلید او باقی بماند و همچنین مسائلی که از مرجع دوم تقلید کرده و بقیه را به فتوای مجتهدی حی عمل کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .در صورت احتمال زوال برخی از شرایط صحت تقلید, یا احتمال عوض شدن فتوای مرجع, میتوان به فتوای سابق او عمل کرد و جستجو لازم نیست؛ چنانچه بعداً ثابت شود که فتوای مرجع تقلید یا شرایط او عوض شده بود, باید نسبت به گذشته, مطابق فتوای جدید یا فتوای مرجع جدید عمل کرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد و پیش از آن یا پس از آن احتیاط کند، مثلاً بفرماید )نماز جمعه در روز جمعه کافی است و احتیاطاً چهار رکعت ظهر را هم بخواند( که آن را احتیاط مستحب گویند مقلّد او نمیتواند به فتوای مرجع دیگر عمل کند, مگر آنکه فتوای مرجع دیگر به احتیاطْ نزدیکتر باشد.
- [آیت الله بهجت] شخصی که مقلد مرجعی بوده، بعد از فوت آن مرجع اگر احراز و یا احتمال اعلمیت میت دربین نباشد، رجوع به مجتهدزنده جایز است؛ و درصورتی که مجتهد زنده اعلم باشد یا احتمال اعلمیت او در بین باشد رجوع به او واجب است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر در مسأله به فتوای مرجع تقلیدی عمل کرد و بعد از وفات وی در همان مسأله به فتوای مجتهد مطلق زنده رفتار نمود، دوباره نمیتواند آن را برابر فتوای مرجع متوفّا انجام دهد, مگر آنکه مجتهد مطلقِ زنده, در آنمسأله, فقط احتیاط کرده و مقلّد مدتی برابر آن عمل کرده باشد; در این حال, مقلّد میتواند دوباره به فتوای مرجع متوفّا رفتار کند.
- [آیت الله سیستانی] صحت جُعاله، اجاره، حواله و دیگر معاملات مشروعی که در بانکهای دولتی در کشورهای اسلامی رایج است، نیازمند به اجازه حاکم شرع است، و بدون اجازه او این معاملات صحیح نیست، و همچنین است معاملات مشروعی که در بانکهای مشترک بین دولت و مردم در کشورهای اسلامی رایج است که نسبت به سهم دولت، صحّت معاملات متوقف بر اجازه حاکم شرع (مرجع) است.