احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
.اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد و پیش از آن یا پس از آن احتیاط کند، مثلاً بفرماید )نماز جمعه در روز جمعه کافی است و احتیاطاً چهار رکعت ظهر را هم بخواند( که آن را احتیاط مستحب گویند مقلّد او نمیتواند به فتوای مرجع دیگر عمل کند, مگر آنکه فتوای مرجع دیگر به احتیاطْ نزدیکتر باشد.
عنوان مسئله:
.اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد و پیش از آن یا پس از آن احتیاط کند، مثلاً بفرماید )نماز جمعه در روز جمعه کافی است و احتیاطاً چهار رکعت ظهر را هم بخواند( که آن را احتیاط مستحب گویند مقلّد او نمیتواند به فتوای مرجع دیگر عمل کند, مگر آنکه فتوای مرجع دیگر به احتیاطْ نزدیکتر باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در جلساتی که به شرح و تبیین احکام میپردازند، علیرغم این که حاضران در جلسه، مقلّد مراجع مختلف هستند، بیان فتوای یکی از مراجع محترم، بدون این که نام آن مرجع تقلید را برده شودبر گزار می گردد حال اگر کسانی که مقلّد آن مرجع تقلید نیستند، بدون توجّه به آن فتوا عمل کنند، آیا مسئولیّتی متوجّه گوینده میباشد؟ راه جبرانش چگونه است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر مقلّد به حکم شرعی صادر شده از طرف مرجع تقلید خود، ظن یا اطمینان پیدا کرد، آیا برای عمل کردن، کافی و مُجْزی است یا این که باید به فتوای مجتهد، یقین حاصل نماید؟
- [آیت الله اردبیلی] در مسأله پانزده توضیح المسائل جناب عالی آمده است: (اگر مقلّدی که اهل فضل و آگاه به فقه است، در مسألهای یقین و یا ظن پیدا کند که نظر مرجع تقلید او خلاف واقع است، نمیتواند در آن مسأله از او تقلید نماید). سؤالم این است که اگر مرجع تقلید، در آن مسأله احتیاط نکرده باشد تا بتوان به مرجع دیگر رجوع کرد، بلکه فتوا داده باشد، مقلّد مذکور وظیفهاش چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا مقلّد میتواند در نماز و روزه از دو نفر تقلید کند، به این صورت که به فتوای یک مرجع در محل کار، نماز را شکسته بخواند و به فتوای مرجع دیگر روزه بگیرد یا به عکس، نماز را تمام بخواند و روزه نگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] امام جمعه از مرجعی تقلید می‌کند که قصد عشره برای اقامه نماز جمعه را شرط نمیداند؛ ولی مرجع مأموم، قصد عشره را شرط میداند. در این فرض، اقتدای به امام جمعه چه صورتی دارد؟
- [سایر] اگر کسی بعد از نماز جمعه، نماز ظهر را احتیاطاً بخواند ولی امام جمعه آن را نخواند، آیا میتوان نماز عصر را به آن امام جمعه اقتدا کرد؟ در صورتی که اقتدا کرده باشد، باید آن نمازهایش را قضا کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب، از مرجعی تقلید می کردم که به فتوای او نماز با غسل جمعه، صحیح بوده و فعلا از جنابعالی تقلید می کنم که فرمایید با غسل جمعه، بدون وضو، نماز صحیح نیست. اکنون آن نمازهایی که با غسل جمعه خوانده ام، قضا دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا کسی که در نماز مسافر مقلد امام خمینی(قدّس سرّه) است، می تواند به امام جماعتی که در آن مسأله مقلد مرجع دیگری است، به خصوص در نماز جمعه، اقتدا نماید؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی به رکعت دوم نماز جمعه برسد، چگونه نماز بخواند و آیا نماز ظهر از او ساقط میشود؟
- [آیت الله بهجت] آیا اقتدا به امام جماعتی که بلند خواندن قرائت را در نماز ظهر روز جمعه مستحب می داند (از روی اجتهاد یا تقلید) و بلند می خواند، برای مأمومی که آهسته خواندن در قرائت ظهر جمعه را واجب می داند، جایز است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- .اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد, مقلّد او نمیتواند به فتوای مجتهد دیگر عمل کند; ولی اگر فتوا ندهد, بلکه احتیاط کند, مثل اینکه بگوید (احتیاط, آن است فلان طور عمل شود)، مقلد او میتواند به فتوای مجتهد دیگر که دیگر مجتهدان از او اعلم نیستند عمل کند; همچنین است اگرمرجع تقلید بگوید (محلّ تأمل )یا (مورد اشکال) است.
- .نمازگزار در نماز ظهرِ روز جمعه , خواه دو رکعت (نماز جمعه) بخواند یا چهار رکعت، مستحب است در رکعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوم پس از حمد، سوره منافقون بخواند . اگر یکی از این دو سوره را انتخاب , و شروع به خواندن آن‌ها نمود, بنا بر احتیاط واجب , نمیتواند آن‌ها را رها کند و سورهّ دیگر بخواند.
- .هرگاه برای مقلّد مطلبی پیش آید که فتوای مرجع تقلید خود را در آن باره نمیداند, اگر ممکن است, صبر کند تا فتوای مرجع او معلوم شود و اگر صبر ممکن نیست, مانند آنکه در اثنای نماز مسألهای پدید آمد که حکم آن را نمیداند, در صورت امکان احتیاط، برابر آن عمل نماید و در صورت عدم امکانِ احتیاط، اگر انجام دادن عملْ محذوری ندارد, آن را به پایان برساند, پس ازآگاهی به فتوای مرجع، اگر فتوا مخالف عمل بود, باید آن را دوباره انجام دهد.
- .اگر در مسأله به فتوای مرجع تقلیدی عمل کرد و بعد از وفات وی در همان مسأله به فتوای مجتهد مطلق زنده رفتار نمود، دوباره نمیتواند آن را برابر فتوای مرجع متوفّا انجام دهد, مگر آنکه مجتهد مطلقِ زنده, در آنمسأله, فقط احتیاط کرده و مقلّد مدتی برابر آن عمل کرده باشد; در این حال, مقلّد میتواند دوباره به فتوای مرجع متوفّا رفتار کند.
- .بر نمازگزار مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشاء را بلند بخواند و بر هر نمازگزار (مرد یا زن ) واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخواند, مگر نماز ظهر روز جمعه خواه دو رکعت جمعه باشد یا چهار رکعت معمول که بلند خواندن آن راجح است , هر چند رجحان بلند خواندن چهار رکعت ظهر , مانند استحباب بلند خواندن دو رکعت جمعه, نیست.
- .نمازهای واجب, ششتاست: یکم: نماز شبانه روز و آنچه ملحق به آن است; مانند نماز احتیاط، نماز قضا و نمازی که باید اعاده شود ; دوم: نماز آیات ; سوم: نماز میّت ; چهارم : نماز طواف واجب خانه خدا; پنجم: نماز قضای پدر (و احتیاطاً مادر); ششم: نمازی که به وسیله اجاره یا نذر و عه د و سوگند تعهّد نموده است که در این فرض , اصل نماز، با نذر و مانند آن, واجب نمیشود؛ بلکه وفای به عقد اجاره و نذر و سوگند و وفای به عهد واجب است . نماز جمعه, از نمازهای شبانهروزی است که در ظهر روز جمعه خوانده میشود.
- .اذان در چند مورد ساقط است و آن, جایی است که بین دو نماز همراه با ترتیب جمع شود; مانند: 1 .نماز عصر در صورت جمع با نماز جمعه یا نماز ظهر ؛ 2 .نماز عشاء در صورت جمع با نماز مغرب . در این موارد, اذان نماز اول برای هر دو نماز کافی است , مگر آنکه به اندازه کافی بین دو نماز فاصله شود . نافله عصر که پیش از نماز عصر اقامه می شود , چون هشت رکعت است, میتواند فاصله ایجاد کند; اما نافله مغرب که چهار رکعت است و بعد از نماز مغرب اقامه می شود, شاید نتواند فاصله لازم را ایجاد کند، از اینرو اگر برای نماز عشاء اذان گفته میشود, رجائاً (امید ثواب) باشد.
- .نمازگزار در رکعت سوم نماز مغرب و رکعت سوم و چهارم نماز ظهر و عصر و عشاء باید حمد بخواند یا یک مرتبه (سبحان الله، والحمدلله ولا إله إلا الله، والله أکبر) بگوید. احتیاط مستحب, سه بارگفتن آن است . نمازگزار می تواند در رکعت سوم مثلاً حمد را بخواند و در رکعت چهارم تسبیحات اربع را یا به عکس. در این جهت, فرقی بین نماز جماعت و فرادا نیست.
- .اگر در دو رکعت آخر نماز به عنوان اینکه دو رکعت اول نماز است، حمد بخواند , نماز او صحیح است ; چه پیش از رکوع آگاه شود ; چه در حال رکوع و چه پس از آن , چنان که در دو رکعت اول نماز , به خیال آنکه دو رکعت آخر نماز است و حمد در آن‌ها کافی است, سوره حمد بخواند, نماز او صحیح است ; چه پیش از رکوع آگاه شود ; یا پس از رفتن به رکوع. البته اگر قبل از رکوع آگاه شد, بنا بر احتیاط واجب, سوره را باید بخواند.
- .اگر یقین یا اطمینان د ارد که قبله یکی از دو طرف معیّن است , باید به هر دو طرف نماز بخواند و اگر فقط به یک طرف گمان دارد، نماز به همان طرف کافی است و احتیاط مستحب, در تکرار نماز است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر مجتهد أعلم در مسألهای فتوا دهد، مقلّد نمیتواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند. ولی اگر فتوا ندهد، و بفرماید احتیاط آن است که فلان طور عمل شود مثلاً بفرماید احتیاط آن است که در رکعت اوّل و دوّم نماز بعد از سوره حمد یک سوره تمام بخواند مقلّد باید یا به این احتیاط که احتیاط واجب یا لازم نامیده میشود، عمل کند، و یا به فتوای مجتهد دیگری با رعایت الأعلم فالأعلم عمل نماید، پس اگر او فقط سوره حمد را کافی بداند، میتواند سوره را ترک کند. و همچنین است اگر مجتهد أعلم بفرماید مسأله محل تأمل، یا محل اشکال است.
- [آیت الله اردبیلی] انسان میتواند در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند، نماز ظهر را نیز بخواند.
- [آیت الله خوئی] اگر مجتهد اعلم در مسألهای فتوی دهد، مقلد آن مجتهد یعنی کسی که از او تقلید می‌کند نمیتواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند ولی اگر فتوی ندهد و بفرماید احتیاط آن است که فلان طور عمل شود، مثلًا بفرماید احتیاط آن است که در رکعت اول و دوم نماز، بعد از سورة حمد یک سورة تمام بخواند مقلد باید یا به این احتیاط که احتیاط واجبش می‌گویند عمل کند و یا به فتوای مجتهد دیگری که تقلیدش جائز است عمل نماید، پس اگر او فقط سورة حمد را کافی بداند میتواند سوره را ترک کند. و همچنین است اگر مجتهد اعلم بفرماید مسأله محل تأمل یا محل اشکال است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وقتی فتوای مرجع تقلید تغییر کرد عمل کردن مقلّد به فتوای قبلی جایز نیست ولی اگر فتوای قبلی مطابق احتیاط باشد عمل به آن بنابر احتیاط مانعی ندارد.
- [امام خمینی] اگر مجتهد اعلم در مسألهای فتوی دهد، مقلد آن مجتهد، یعنی کسی که از او تقلید می‌کند نمیتواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند، ولی اگر فتوی ندهد و بفرماید احتیاط آن است که فلان طور عمل شود، مثلًا بفرماید احتیاط آن است که در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه تسبیحات اربعه یعنی (سُبْحانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا الهَ إِلّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ) بگویند، مقلد باید یا به این احتیاط که احتیاط واجبش می‌گویند عمل کند و سه مرتبه بگوید، یا بنا بر احتیاط واجب به فتوای مجتهدی که علم او از مجتهد اعلم کمتر و از مجتهدهای دیگر بیشتر است عمل نماید، پس اگر او یک مرتبه گفتن را کافی بداند میتواند یک مرتبه بگوید و همچنین است اگر مجتهد اعلم بفرماید مسأله محل تأمل یا محل اشکال است.
- [آیت الله بهجت] اگر مجتهد اعلم در مسأله ای فتوا دهد، مقلِّدِ آن مجتهد ( یعنی کسی که از او تقلید می کند ) نمی تواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند، ولی اگر فتوا ندهد و بفرماید : احتیاط آن است که فلان طور عمل شود، مثلاً بفرماید : ( احتیاط آن است که در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه تسبیحات اربعه ( یعنی ( سُبْحانَ اللّه وَالْحَمْدُ للّه وَ لااِلهَ اِلاَّ اللّه وَ اللّه اَکْبَرْ ) بگویند ) مقلد باید یا به این احتیاط که احتیاط واجبش می گویند عمل کند و سه مرتبه بگوید و یا بنا بر احتیاط واجب به فتوای مجتهدی که علم او از مجتهد اعلم کمتر و از مجتهدهای دیگر بیشتر و یا مساوی است با احراز سایر شرایط تقلید عمل نماید، پس اگر او یک مرتبه گفتن را کافی بداند، می تواند یک مرتبه بگوید . و همچنین است اگر مجتهد اعلم بفرماید : ( مسأله محل تأمّل یا محل اشکال است ) .
- [آیت الله نوری همدانی] در روز جمعه انسان می تواند بجای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند ، ولی بهتر آن است که نماز جمعه بخواند و احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند نماز ظهر را هم بخواند . و این احتیاط خیلی مطلوب است .
- [آیت الله بروجردی] در زمان حضور امام عَلَیْهِ السَّلَام واجب است انسان در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی در این زمان اگر کسی نماز جمعه بخواند، احتیاط واجب آن است که نماز ظهر را هم بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در زمان حضور امام علیه السلام واجب است انسان در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی در زمان غیبت اگر کسی نماز جمعه بخواند، احتیاط واجب آن است که نماز ظهر را هم بخواند.
- [آیت الله سیستانی] در نماز جمعه و در نماز صبح و ظهر و عصر روز جمعه ، و عشای شب جمعه ، مستحب است در رکعت اول بعد از حمد سوره جمعه ، و در رکعت دوم بعد از حمد سوره منافقون را بخواند ، و اگر مشغول یکی از اینها در نمازهای روز جمعه شود بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند .