مسلمان
توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 
اگر این جانب فقیر باشم آیا زکات شامل حال من می شود؟ آیا می توانم پول زکات را به یک دوست فقیر بدهم؟ آیا می توانم زکات را به فردی که مسلمان نیست بدهم؟
در تعریف لغوی فقیر آمده است: شخصی که ستون فقراتش شکسته است. مسکین نیز به معنای فقیر است جز آن که در واقع، اوضاع او از فقیر بدتر است.[1] در اصطلاح شرعی نیز به کسی فقیر گفته می شود که خرج یک سالش را نداشته باشد. کسی که زمین یا سرمایه ای دارد که می تواند خرج سالش را از آن بدهد، فقیر محسوب نمی شود.[2] قرآن کریم در مورد پرداخت زکات می فرماید: "زکات ها مخصوص فقرا و مساکین و کارکنانی است که برای (جمع آوری) آن زحمت می‏کشند، و کسانی که برای جلب محبّتشان اقدام می‏شود، و برای (آزادی) بردگان، و (ادای دین) بدهکاران، و در راه (تقویت آیین) خدا، و واماندگان در راه این، یک فریضه (مهم) الهی است و خداوند دانا و حکیم است‏".[3] مراجع محترم تقلید درباره مصارف زکات می گویند: "انسان می تواند زکات را در هشت مورد مصرف کند: اوّل: فقیر و آن کسی است که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و کسی که صنعت یا ملک یا سرمایه‏ای دارد که می‏تواند مخارج سال خود را بگذراند فقیر نیست. دوم: مسکین و آن کسی است که از فقیر سخت‏تر می‏گذراند. سوم: کسی که از طرف امام علیه السلام یا نایب امام مأمور است که زکات را جمع و نگهداری نماید و به حساب آن رسیدگی کند و آن را به امام علیه السلام یا نایب امام یا فقرا برساند. چهارم: کافرهایی که اگر زکات به آنان بدهد به دین اسلام مایل می‏شوند، یا در جنگ به مسلمانان کمک می‏کنند. پنجم: خریداری بنده‏ها و آزاد کردن آنان. ششم: بدهکاری که نمی‏تواند قرض خود را بدهد. هفتم: سبیل اللَّه، یعنی کاری که مانند ساختن مسجد منفعت عمومی دینی دارد، یا مثل‏ ساختن پل و اصلاح راه که نفعش به عموم مسلمانان می‏رسد و آنچه برای اسلام نفع داشته باشد به هر نحو که باشد. هشتم: ابن السبیل، یعنی مسافری که در سفر درمانده شده است."[4]‏ بنا براین؛ اسلام عده ای را مستحق گرفتن زکات معرفی کرده است. از این افراد، فقیر و مسکین است. یکی دیگر از مصادیق پرداخت زکات، به غیر مسلمانانی است که پرداخت زکات، موجب گرایش آنان به اسلام می شود. فقهاء نیز درباره پرداخت زکات به غیر مسلمان می گویند:" پرداخت زکات به غیر مسلمانان در صورتی که موجب گرایش آنان به اسلام شود یا در روابط و جنگهای احتمالی، مسلمین را یاری کنند، جایز است.[5] [1] محمود عبد الرحمان ،معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، ج‏3، ص، 50-51. [2] حائری یزدی ، سید محمد کاظم ،العروة الوثقی (المحشی)، ج‏4، ص، 99. [3] توبه، 60. [4] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 141 [5] اراکی، محمد علی، المسائل الواضحة، ج1، ص ،334، مکتب الاعلام الاسلامی،قم، 1414.
در تعریف لغوی فقیر آمده است: شخصی که ستون فقراتش شکسته است. مسکین نیز به معنای فقیر است جز آن که در واقع، اوضاع او از فقیر بدتر است.[1] در اصطلاح شرعی نیز به کسی فقیر گفته می شود که خرج یک سالش را نداشته باشد. کسی که زمین یا سرمایه ای دارد که می تواند خرج سالش را از آن بدهد، فقیر محسوب نمی شود.[2] قرآن کریم در مورد پرداخت زکات می فرماید: "زکات ها مخصوص فقرا و مساکین و کارکنانی است که برای (جمع آوری) آن زحمت می‏کشند، و کسانی که برای جلب محبّتشان اقدام می‏شود، و برای (آزادی) بردگان، و (ادای دین) بدهکاران، و در راه (تقویت آیین) خدا، و واماندگان در راه این، یک فریضه (مهم) الهی است و خداوند دانا و حکیم است‏".[3] مراجع محترم تقلید درباره مصارف زکات می گویند: "انسان می تواند زکات را در هشت مورد مصرف کند: اوّل: فقیر و آن کسی است که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و کسی که صنعت یا ملک یا سرمایه‏ای دارد که می‏تواند مخارج سال خود را بگذراند فقیر نیست. دوم: مسکین و آن کسی است که از فقیر سخت‏تر می‏گذراند. سوم: کسی که از طرف امام علیه السلام یا نایب امام مأمور است که زکات را جمع و نگهداری نماید و به حساب آن رسیدگی کند و آن را به امام علیه السلام یا نایب امام یا فقرا برساند. چهارم: کافرهایی که اگر زکات به آنان بدهد به دین اسلام مایل می‏شوند، یا در جنگ به مسلمانان کمک می‏کنند. پنجم: خریداری بنده‏ها و آزاد کردن آنان. ششم: بدهکاری که نمی‏تواند قرض خود را بدهد. هفتم: سبیل اللَّه، یعنی کاری که مانند ساختن مسجد منفعت عمومی دینی دارد، یا مثل‏ ساختن پل و اصلاح راه که نفعش به عموم مسلمانان می‏رسد و آنچه برای اسلام نفع داشته باشد به هر نحو که باشد. هشتم: ابن السبیل، یعنی مسافری که در سفر درمانده شده است."[4]‏ بنا براین؛ اسلام عده ای را مستحق گرفتن زکات معرفی کرده است. از این افراد، فقیر و مسکین است. یکی دیگر از مصادیق پرداخت زکات، به غیر مسلمانانی است که پرداخت زکات، موجب گرایش آنان به اسلام می شود. فقهاء نیز درباره پرداخت زکات به غیر مسلمان می گویند:" پرداخت زکات به غیر مسلمانان در صورتی که موجب گرایش آنان به اسلام شود یا در روابط و جنگهای احتمالی، مسلمین را یاری کنند، جایز است.[5] [1] محمود عبد الرحمان ،معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، ج‏3، ص، 50-51. [2] حائری یزدی ، سید محمد کاظم ،العروة الوثقی (المحشی)، ج‏4، ص، 99. [3] توبه، 60. [4] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 141 [5] اراکی، محمد علی، المسائل الواضحة، ج1، ص ،334، مکتب الاعلام الاسلامی،قم، 1414.
عنوان سوال:
اگر این جانب فقیر باشم آیا زکات شامل حال من می شود؟ آیا می توانم پول زکات را به یک دوست فقیر بدهم؟ آیا می توانم زکات را به فردی که مسلمان نیست بدهم؟
پاسخ:
در تعریف لغوی فقیر آمده است: شخصی که ستون فقراتش شکسته است. مسکین نیز به معنای فقیر است جز آن که در واقع، اوضاع او از فقیر بدتر است.[1] در اصطلاح شرعی نیز به کسی فقیر گفته می شود که خرج یک سالش را نداشته باشد. کسی که زمین یا سرمایه ای دارد که می تواند خرج سالش را از آن بدهد، فقیر محسوب نمی شود.[2] قرآن کریم در مورد پرداخت زکات می فرماید: "زکات ها مخصوص فقرا و مساکین و کارکنانی است که برای (جمع آوری) آن زحمت میکشند، و کسانی که برای جلب محبّتشان اقدام می‌شود، و برای (آزادی) بردگان، و (ادای دین) بدهکاران، و در راه (تقویت آیین) خدا، و واماندگان در راه این، یک فریضه (مهم) الهی است و خداوند دانا و حکیم است".[3] مراجع محترم تقلید درباره مصارف زکات می گویند: "انسان می تواند زکات را در هشت مورد مصرف کند: اوّل: فقیر و آن کسی است که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و کسی که صنعت یا ملک یا سرمایهای دارد که میتواند مخارج سال خود را بگذراند فقیر نیست. دوم: مسکین و آن کسی است که از فقیر سختتر میگذراند. سوم: کسی که از طرف امام علیه السلام یا نایب امام مأمور است که زکات را جمع و نگهداری نماید و به حساب آن رسیدگی کند و آن را به امام علیه السلام یا نایب امام یا فقرا برساند. چهارم: کافرهایی که اگر زکات به آنان بدهد به دین اسلام مایل میشوند، یا در جنگ به مسلمانان کمک میکنند. پنجم: خریداری بندهها و آزاد کردن آنان. ششم: بدهکاری که نمیتواند قرض خود را بدهد. هفتم: سبیل اللَّه، یعنی کاری که مانند ساختن مسجد منفعت عمومی دینی دارد، یا مثل ساختن پل و اصلاح راه که نفعش به عموم مسلمانان میرسد و آنچه برای اسلام نفع داشته باشد به هر نحو که باشد. هشتم: ابن السبیل، یعنی مسافری که در سفر درمانده شده است."[4] بنا براین؛ اسلام عده ای را مستحق گرفتن زکات معرفی کرده است. از این افراد، فقیر و مسکین است. یکی دیگر از مصادیق پرداخت زکات، به غیر مسلمانانی است که پرداخت زکات، موجب گرایش آنان به اسلام می شود. فقهاء نیز درباره پرداخت زکات به غیر مسلمان می گویند:" پرداخت زکات به غیر مسلمانان در صورتی که موجب گرایش آنان به اسلام شود یا در روابط و جنگهای احتمالی، مسلمین را یاری کنند، جایز است.[5] [1] محمود عبد الرحمان ،معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، ج3، ص، 50-51. [2] حائری یزدی ، سید محمد کاظم ،العروة الوثقی (المحشی)، ج4، ص، 99. [3] توبه، 60. [4] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص: 141 [5] اراکی، محمد علی، المسائل الواضحة، ج1، ص ،334، مکتب الاعلام الاسلامی،قم، 1414.
- [سایر] با سلام. من مدت ها پیش مقداری پول به فقیر دادم و نیتم تنها انفاق و کمک بود همین! الان باید مقداری ردمظالم بدهم یا از جانب کسی که پولی از من میخواهد و امکان دسترسی به او را ندارم باید صدقه بدهم آیا میتوانم آن مقدار پول را که قبلا به فقیر داده بودم اینطور به حساب بیاورم و بگم ثواب کل پول برای کسی که از من پول میخواهد و آیا اینگونه حسابم پاک می‌شود؟ آقای سیستانی مرجع تقلید من است
- [آیت الله نوری همدانی] آیا زکات نقدین شامل اوراق نقدینه پول هم می‌شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا این مسئله صحیح است که انسان از یک مجتهد و چند فقیر سیّد درباره سهم سادات و چند نفر فقیر غیر سیّد در مورد ردّ مظالم و زکات وکیل شود از جانب آنها تصرّف کند که آن پول مال آنها و از جانب آنها تصرّف کند و به افراد مشتبه الحال ببخشد؟
- [آیت الله سبحانی] زکات فطره را کناری گذاشتیم ولی از پول دیگر به فقیر پرداخت کردیم آیا واجب است پول کنار گذاشته را دوباره به فقیر بدهیم؟
- [آیت الله خامنه ای] سرمایه داری از نظر اسلام چه حکمی دارد و حدود آن کدام است؟ آیا امکان دارد فردی با وجود پرداخت حقوق فقرا و مساکین بسیار ثروتمند شود؟ و آیا مبارزه اسلام با سرمایه داری، فقط شامل افرادی می شود که خمس و زکات نمی دهند یا اینکه شامل مسلمانانی که خمس و زکات می دهند، هم می شود؟ و آیا اصولاً ممکن است انسان با پرداخت حقوق شرعی اموالش، به اوج ثروت برسد؟
- [آیت الله بهجت] 2) آیا با پول فطریه می توان بدون اطلاع فقیر، برای وی لباس خرید؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا میتوانم با پول زکات فطره، چیزی برای فقیر خریداری نمایم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مبلغی پول به این جانب داده بودند که بدهم نماز و روزه نیابتی انجام دهند و پول را به شخصی که به نظرم ثقه و مورد اطمینان بود دادم، بعد از مدتی معلوم شد نمازها را نخوانده و روزه را نگرفته است، آیا این جانب که واسطه بوده ام ضامنم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا مردم میتوانند پول مبلّغ را از باب زکات چون فقیر است و یا فی سبیل الّله به او بدهند؟
- [سایر] چرا در اسلام از مردم پول هایی به اسم خمس و زکات گرفته می شود؟
- [آیت الله سیستانی] احتیاط واجب آن است که فقیر ، یا مسکین بیشتر از مخارج سال خود و عیالش را از زکات نگیرد ، و اگر مقداری پول یا جنس دارد ، فقط به اندازه کسری مخارج یک سالش زکات بگیرد .
- [آیت الله خوئی] احتیاط واجب آن است که فقیر و مسکین بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را از زکات نگیرد، و اگر مقداری پول یا جنس دارد فقط به انداز کسری مخارج یک سالش زکات بگیرد.
- [امام خمینی] احتیاط واجب آن است که فقیر و مسکین بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را از زکات نگیرد، و اگر مقداری پول یا جنس دارد فقط به اندازه کسری مخارج یک سالش زکات بگیرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] احتیاط واجب آن است که فقیر و مسکین بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را از زکات نگیرد و اگر مقداری پول یا جنس دارد، فقط باندازه کسری مخارج یک سالش زکات بگیرد.
- [آیت الله بروجردی] احتیاط واجب آن است که فقیر و مسکین بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را از زکات نگیرد و اگر مقداری پول یا جنس دارد، فقط به اندازهی کسری مخارج یک سالش زکات بگیرد.
- [آیت الله بروجردی] فقیر نمیتواند زکات را به کمتر از مقدار آن صلح کند، یا چیزی را گرانتر از قیمت آن بابت زکات قبول نماید، یا زکات را از مالک بگیرد و به او ببخشد، ولی کسی که زکات زیادی بدهکار است و فقیر شده و نمیتواند زکات را بدهد، چنانچه بخواهد توبه کند، فقیر میتواند زکات را از او بگیرد و به او ببخشد.
- [آیت الله مظاهری] فقیر نمیتواند زکات را به کمتر از مقدار آن صلح کند یا چیزی را گرانتر از قیمت آن بابت زکات قبول نماید، یا زکات را از مالک بگیرد و به او ببخشد، ولی کسی که زکات زیادی بدهکار است و فقیر شده و نمیتواند زکات را بدهد فقیر میتواند زکات را به او ببخشد.
- [آیت الله خوئی] فقیر نمیتواند زکات را به کمتر از مقدار آن صلح کند یا چیزی را گرانتر از قیمت آن بابت زکات قبول نماید، یا زکات را از مالک بگیرد و به او ببخشد. ولی کسی که زکات زیادی بدهکار است و فقیر شده و نمیتواند زکات را بدهد چنانچه توبه کند، فقیر میتواند زکات را از او بگیرد و به او ببخشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چیزی را که انسان بابت زکات به فقیر می دهد لازم نیست به او بگوید که زکات است، بلکه اگر فقیر خجالت بکشد، مستحب است مال را به قصد زکات به او داده ولی زکات بودنش را اظهار ننماید.
- [آیت الله خوئی] چیزی را که انسان بابت زکات به فقیر میدهد لازم نیست به او بگوید که زکات است، بلکه اگر فقیر خجالت بکشد، مستحب است مال را به قصد زکات به او داده و زکات بودنش را اظهار ننماید.