این پرسش از دو منظر قابل پاسخ گویی است. یکی از منظر تئوریک، و دیگری از منظر عملی. الف. به لحاظ بحث تئوریک پاسخی که ما داریم به طور خلاصه این است که انسان دارای دو بُعد است؛ یک بُعد مادی و یک بُعد معنوی. تحولاتی که در دنیا اتفاق افتاده است، بیشتر مربوط به بُعد مادی انسان بوده، و آن نیازهای معنوی انسان همان نیازهایی است که انسان قرن ها و هزاره های پیش داشته، و از آن جا که دینِ ناظر به بُعد معنوی انسان، مفاهیم خودش را عرضه می کند، در همه شرایط و در همه موقعیت ها برای انسان مفید است. ب. اما از بُعد عملی، باید گفت: چالش مدرنیته و دین چالشی نیست که فقط اسلام با آن مواجه باشد! بلکه همه ادیان با آن مواجه اند، اما تجربه جمهوری اسلامی ایران این بوده است که ما طی سی سال یک حکومت روز آمد را بر اساس مفاهیم دینی عرضه کردیم. ما نمی گوییم این حکومت نقص ندارد، و در آن امور خلاف شرع اتفاق نمی افتد، هیچ کس چنین ادعایی ندارد. اما آنچه مطرح است، این است که اساس این حکومت و معیارهای آن بر مفاهیم دینی استوار شده است؛ یعنی ما منشأ قدرت را بر اساس مفاهیم دینی تصویر و تفسیر کردیم. در فلسفه سیاسی جمهوری اسلامی ایران، نقش مردم را بر اساس تفسیری که دین از جایگاه مردم ارائه کرده است، توضیح داده ایم.
این پرسش از دو منظر قابل پاسخ گویی است. یکی از منظر تئوریک، و دیگری از منظر عملی. الف. به لحاظ بحث تئوریک پاسخی که ما داریم به طور خلاصه این است که انسان دارای دو بُعد است؛ یک بُعد مادی و یک بُعد معنوی. تحولاتی که در دنیا اتفاق افتاده است، بیشتر مربوط به بُعد مادی انسان بوده، و آن نیازهای معنوی انسان همان نیازهایی است که انسان قرن ها و هزاره های پیش داشته، و از آن جا که دینِ ناظر به بُعد معنوی انسان، مفاهیم خودش را عرضه می کند، در همه شرایط و در همه موقعیت ها برای انسان مفید است. ب. اما از بُعد عملی، باید گفت: چالش مدرنیته و دین چالشی نیست که فقط اسلام با آن مواجه باشد! بلکه همه ادیان با آن مواجه اند، اما تجربه جمهوری اسلامی ایران این بوده است که ما طی سی سال یک حکومت روز آمد را بر اساس مفاهیم دینی عرضه کردیم. ما نمی گوییم این حکومت نقص ندارد، و در آن امور خلاف شرع اتفاق نمی افتد، هیچ کس چنین ادعایی ندارد. اما آنچه مطرح است، این است که اساس این حکومت و معیارهای آن بر مفاهیم دینی استوار شده است؛ یعنی ما منشأ قدرت را بر اساس مفاهیم دینی تصویر و تفسیر کردیم. در فلسفه سیاسی جمهوری اسلامی ایران، نقش مردم را بر اساس تفسیری که دین از جایگاه مردم ارائه کرده است، توضیح داده ایم.
- [سایر] با توجه به دنیای مدرن و عصر متحول امروز، آیا دین هنوز کارکرد دارد؟ چه کار کردی دارد؟
- [سایر] کاربرد دین در جامعه مدرن چیست؟
- [سایر] کاربرد دین در جامعة مدرن چیست؟
- [سایر] آیا دین شهید بهشتی مدرن بود؟
- [سایر] آیا می توان کارکرد دین را نشان داد ؟
- [سایر] تأثیرات دنیوی دین در دنیای ما چیست؟
- [سایر] چند کارکرد مهم دین در زندگی اینجهانی و فرا اینجهانی را بدانم؟
- [سایر] تصویر دین در دنیای مجازی چگونه خواهد بود؟
- [سایر] تصویر دین در دنیای مجازی چگونه خواهد بود؟
- [سایر] چند کارکرد مهم دین در زندگی این جهانی و فرا این جهانی چیست؟
- [آیت الله بروجردی] اگر به واسطهی ندانستن مسأله، چیزی از واجبات نماز را کم یا زیاد کند، نماز باطل است؛ ولی چنانچه به واسطهی ندانستن مسأله حمد و سورهی نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند، یا حمد و سورهی نماز ظهر و عصر را بلند بخواند، یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشا را چهار رکعتی بخواند، نمازش صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر به واسطه ندانستن مساله از روی تقصیر چیزی از واجبات نماز را کم یا زیاد کند نماز باطل است ولی جاهل قاصر یا کسی که از روی فراموشی واجبات غیر رکنی نماز را کم یا زیاد کند نماز صحیح است و حکم واجب رکنی در مساله گذشت و اگر به واسطه ندانستن مساله حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشاء را اهسته بخواند یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشاء را چهار رکعتی بخواند هر چند ندانستن او از روی تقصیر باشد نمازش صحیح است
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر به واسطه ندانستن مسأله، چیزی از واجبات نماز را کم یا زیاد کند، اگر رکن باشد نمازش باطل است و امّا اگر رکن نباشد نماز او بنابر احتیاط واجب باطل است، ولی اگر به واسطه ندانستن مسأله حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشأ را آهسته بخواند، یا حمد وسوره ظهر و عصر را بلند بخواند، یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشأ را چهار رکعتی بخواند، نمازش صحیح است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر به واسطه ندانستن مسأله؛ از روی تقصیر چیزی از واجبات نماز را کم یا زیاد کند؛ نماز باطل است؛ ولی چنانچه به واسطه ندانستن مسأله حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند؛ یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند؛ یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشا را چهار رکعتی بخواند؛ نمازش صحیح است البته به تفصیلی که در نماز مسافر ذکر می شود.
- [آیت الله خوئی] اگر به واسطة ندانستن مسأله، از روی تقصیر چیزی از واجبات نماز را کم یا زیاد کند، نماز باطل است، ولی چنانچه به واسطة ندانستن مسألة حمد و سورة نماز صبح و مغرب و عشاء را آهسته بخواند، یا حمد و سورة نماز ظهر و عصر را بلند بخواند، یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشاء را چهار رکعتی بخواند، نمازش صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی یکی از واجبات الهی را با توجّه به واجب بودن آن ترک کند یا یکی از محرّمات الهی را مرتکب شود حاکم شرع به هر اندازه که صلاح بداند دستور میدهد برای ادب کردن، او را تازیانه بزنند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به واسطه ندانستن مسأله، چیزی از واجبات نماز را که رکن نیست کم یا زیاد کند، به احتیاط واجب نمازش باطل است، هر چند در ندانستن مسأله معذور باشد ولی چنانچه به واسطه ندانستن مسأله حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند، یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر یا تسبیحات اربعه نمازها را بلند بخواند، یا مسافری که قصد ماندن ده روز در جایی را داشته باشد و به جهت ندانستن مسأله نماز را شکسته بخواند، نمازش صحیح است و نیز چنانچه مسافری به جهت ندانستن اصل شکسته بودنِ نماز مسافر، نماز ظهر یا عصر یا عشا را چهار رکعتی بخواند نمازش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر بواسطه ندانستن مسأله ، چیزی از واجبات رکنی نماز را کم کند ، نماز باطل است . و امّا کم کردن واجب غیر رکنی از جاهل قاصر مانند کسی که به گفته شخصی موثقی یا رساله معتبری اعتماد کرده وبعداً خطای او ، یا رساله معلوم شده است نماز را باطل نمیکند . و چنانچه بواسطه ندانستن مسأله هر چند از روی تقصیر حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند ، یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند ، یا در مسافرت نماز ظهر و عصر ، و عشا را چهار رکعتی بخواند ، نمازش صحیح است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر مسلمانی منکر خدا یا پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم شود یا حکم ضروری دین یعنی حکمی که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند، مثل واجب بودن نماز و روزه را انکار کند، در صورتی که انکار آن حکم به انکار خدا یا پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم برگردد و با توجه به این موضع آن را انکار کند، (مرتدّ) است.
- [آیت الله بهجت] اگر مسافر، فقط وقت چهار رکعت نماز را داشت و نیت ظهر کرد و در اثنای نماز نیت اقامت ده روز یا بیشتر نمود، نماز او باطل است؛ پس آن نماز را قطع میکند و شروع به نماز عصر مینماید و بعد قضای ظهر را بهجا میآورد؛ ولی اگر این نیت اقامت با اختیار اوست، احتیاطاً این کار را نکند.