اموال
اَمْوال، اصطلاحی در فقه اسلامی که به مباحثی درباره جمع و خرج دارایی‌های عمومی می‌پردازد.
اگر پول شبهه دار یا حرام در اموال شخصی مخلوط شود، آیا ارث رسیدن به فرزندان از اموال آن شخص نیز حرام یا شبهه دار می باشد؟
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): تا یقین به حرمت آن نداشته باشید تصرف در آن اشکال ندارد و اگر یقین به وجود مال حرام در اموال به ارث رسیده دارید، ولی مقدار دقیق آن را نمی‌دانید و صاحب آن را هم نمی‌شناسید، راه حلال کردن آنها این است که خمس آن را بپردازید. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر یقین به وجود حرام در اموال باشد، به مقداری که یقین به آن است، اموال او شبهه ناک می شود و باید آن مقدار را به صاحبان مال بر گردانند و اگر صاحبان مال مشخص نیستند، آن را به فقیه جامع الشرائط به عنوان ردّ مظالم بپردازند.
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): تا یقین به حرمت آن نداشته باشید تصرف در آن اشکال ندارد و اگر یقین به وجود مال حرام در اموال به ارث رسیده دارید، ولی مقدار دقیق آن را نمی‌دانید و صاحب آن را هم نمی‌شناسید، راه حلال کردن آنها این است که خمس آن را بپردازید. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر یقین به وجود حرام در اموال باشد، به مقداری که یقین به آن است، اموال او شبهه ناک می شود و باید آن مقدار را به صاحبان مال بر گردانند و اگر صاحبان مال مشخص نیستند، آن را به فقیه جامع الشرائط به عنوان ردّ مظالم بپردازند.
عنوان سوال:
اگر پول شبهه دار یا حرام در اموال شخصی مخلوط شود، آیا ارث رسیدن به فرزندان از اموال آن شخص نیز حرام یا شبهه دار می باشد؟
پاسخ:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): تا یقین به حرمت آن نداشته باشید تصرف در آن اشکال ندارد و اگر یقین به وجود مال حرام در اموال به ارث رسیده دارید، ولی مقدار دقیق آن را نمی‌دانید و صاحب آن را هم نمی‌شناسید، راه حلال کردن آنها این است که خمس آن را بپردازید. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر یقین به وجود حرام در اموال باشد، به مقداری که یقین به آن است، اموال او شبهه ناک می شود و باید آن مقدار را به صاحبان مال بر گردانند و اگر صاحبان مال مشخص نیستند، آن را به فقیه جامع الشرائط به عنوان ردّ مظالم بپردازند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] پول شریکم مخلوط به حرام است و پول خودم پاک. آیا سهم سودم شبهه دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی از دنیا برود، آیا بعضی از فرزندان آن شخص میتوانند بدون اجازه ورّاث دیگر، پول آن شخص را بردارند و بابت خمس بپردازند؟
- [آیت الله خامنه ای] استفاده از اموال کسی که مالش مخلوط به حرام است
- [سایر] شبهه: آیاتی که اشاره به ارث رسیدن زمین به مومنین دارد، ربطی به ظهور امام زمان ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] شخصی که می داند اموال پدرش از حرام به دست آمده، آیا می تواند در همان اموالی که از پدر به او ارث رسیده تصرف کند؟
- [آیت الله خامنه ای] خرید از شرکت تجاری که اموال آن مخلوط به حرام است
- [آیت الله خامنه ای] اگر فردی پول قدیمی را به قیمت پول جدید و رایج بفروشد و یا بخرد و نداند که ارزش آن نصف ارزش پول جدید است و خریدار هم آن را به قیمت پول جدید به شخص دیگری بفروشد، آیا باید غابن، مغبون را از غبن خود آگاه کند؟ و آیا این معاملاتِ غبنی صحیح هستند و آیا تصرّف در اموالی که ازاین راه بدست می آید جایز است یا آنکه در حکم اموال مجهول المالک و یا مال حلال مخلوط به حرام هستند؟
- [سایر] آیا شخص قبل از رسیدن سال، میتواند اموال خود را به قصد فرار از خمس به همسرش ببخشد تا بعد از سال خمسی، او دوباره همان پول را به شوهرش ببخشد؟
- [سایر] آیا جایز است شخص قبل از رسیدن سال، اموال خود را به قصد فرار از خمس به همسرش ببخشد تا بعد از سال خمسی، او دوباره همان پول را به شوهرش ببخشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا شخصی که اموال با او مصالحه شده میتواند بگوید: اموال مصالحه کننده جزء اموال شخصی بنده شده، و شخص مصالحه کننده هیچ گونه حق و حقوقی نسبت به اموال مصالحه شده خود ندارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر تمام فرزندان میت قبل از او مرده باشند فرزندان آنها (نوه ها) از متوفی ارث می برند. نحوه ارث بردن به این صورت است که فرض می شود فرزندان میت زنده هستند و سهم هر یک را طبق مسائل قبل معین نموده و بین فرزندان آنها تقسیم می کنیم مثلا اگر میت یک پسر و یک دختر داشته است 32 اموال میت به فرزندان پسر او می رسد (هر چند یک دختر باشد) و 31 اموال او به فرزندان دختر او می رسد (هرچند پسر باشند).
- [آیت الله نوری همدانی] اگر لباسی را به ذمّه بخرد وبعداً از پولی که ربا گرفته ، یا از پول حلالی که که مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد پوشیدن آن لباس ونماز خواندن با آن اشکالی ندارد . ولی اگر به فروشنده بگوید که این لباس را با این پول یعنی پول ربائی یا حلال مخلوط به حرام می خرم ، پوشیدن آن لباس حرام است واگر بداند پوشیدن آن حرام است ، نماز هم با آن باطل می باشد .
- [آیت الله اردبیلی] اگر لباسی را بخرد و بعد از پولی که بابت ربا گرفته یا از پول حلالی که مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد، اگرچه هنگام خریداری نیز قصدش این بوده که از این پول بدهد، پوشیدن آن لباس و نماز خواندن با آن جایز است؛ امّا اگر پول ربایی یا پول حلال مخلوط به حرام داشته باشد و به فروشنده بگوید که: (این لباس را با این پول میخرم) در صورتی که قیمت، پول معیّن باشد به گونهای که اگر بخواهد پول دیگری بدهد حق نداشته باشد، پوشیدن آن لباس حرام است و اگر بداند پوشیدن آن حرام است، نماز هم با آن باطل می‌باشد و اگر این طور نباشد که معمولاً در معاملات با پول، اینگونه نیست، بلکه منظور و مقصود مقدار آن است نه شخص آن پوشیدن لباس جایز است.
- [آیت الله جوادی آملی] .مال حلالی که با مال دیگری به صورت اشاعه یا امتزاج یا اختلاط یا اشتباه در مصداق، مخلوط شده است که نمیتوان آن را جدا کرد و مقدار و صاحب آن مال ناشناخته باشد، پرداختن خمس آن واجب است ; البته مال حرامی که در ذمّه شخص است, مصداق حلال مخلوط به حرام نیست. صورتهای مال حلال مخلوط به حرام
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن بنابر آنچه بیان شد تنها از قیمت اموال غیر منقول ارث میبرد لذا نمی تواند به مقدار سهم الارث خود عین اموال را مطالبه کند همانطور که سایر ورثه هم باید پول اموال غیر منقول را به زن بدهند البته اگر با هم مصالحه کنند مانعی ندارد.
- [آیت الله سبحانی] هر گاه خریدار از اول قصدش این باشد که پول جنس را ندهد و یا قصدش این باشد که از پول حرام بدهد، معامله باطل است ولی اگر از اول قصدش این نباشد، بعداً از حرام بدهد معامله صحیح است، ولی تکلیف شخص خریدار این است که پول حرام از او گرفته به صاحبش برگرداند و به فروشنده، پول حلال بدهد.
- [امام خمینی] اگر لباسی را بخرد و بعداً از پولی که بابت ربا گرفته، یا از پول حلالی که مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد چنانچه موقع خریداری قصدش بوده که از این پول بدهد پوشیدن آن لباس و نماز خواندن با آن جایز نیست، و نیز اگر پول ربایی یا حلال مخلوط به حرام داشته باشد و به فروشنده بگوید که این لباس را با این پول میخرم، پوشیدن آن لباس حرام است و اگر بداند پوشیدن آن حرام است نماز هم با آن باطل می‌باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی شخصی را که از او ارث میبرد بکشد. الف: اگراو را عمدا و به نا حق کشته باشد از او ارث نمیبرد. ب: اگر او راعمدا ولی از روی حق و به حکم حاکم شرع کشته باشد از او ارث میبرد. ج: اگر او را به صورت خطا یا شبه عمد بکشد از اموال دیگر او ارث میبرد ولی از دیه او ارث نمیبرد
- [آیت الله بهجت] کار کردن برای کسی که مالش مخلوط به حرام است، و دستمزد گرفتن از او، در صورتی که شخصی یقین ندارد که در مال مورد ابتلای او، حرام وجود دارد، مانعی ندارد و حلال است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کودکی از زنا متولد شود. الف: اگر زن و مرد هر دو زنا کار باشند نه آنهااز کودک ارث میبرند ونه کودک از آنهاارث میبرد ب: اگر یکی از آن دو زنا کار باشند ولی دیگری فکر میکرده که حلال است کودک و زانی از همدیگر ارث نمیبرند ولی کودک نسبت به فردی که فکر میکرده حلال است ولد شبهه محسوب میشود و ازیکدیگر ارث میبرند. ج: اگر ولد الزنا ازدواج کند زن و فرزندان او طبق احکام ارث از او ارث میبرند.