دیرکرد
دیركرد:به معنای تأخیر باز پرداخت بدهى از موعد آن می باشد.
آیا پول هایی که بانک به عنوان دیرکرد قسط از مردم می گیرد، ربا محسوب می شود؟
نظرات برخی از مراجع تقلید درباره گرفتن دیرکرد قسط توسط بانک به شرح زیر است: دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): عملیات بانکی که بانک ها بر اساس قوانین مصوّب مجلس شورای اسلامی و مورد تأیید شورای محترم نگهبان، انجام می‌دهند، بی‌اشکال است. دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): بله، ربا و حرام است دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): جریمه دیرکرد شرعاً اشکال دارد؛ ولی بر بدهکاران لازم است بدهی خود را به موقع بپردازند، و گرنه گناهکارند. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر محاسبه دیرکرد به صورت درصدی از پول در طول زمان -یعنی محاسبه ربوی- باشد، در آن شبهه ربا وجود دارد. ولی اگر این پول به عنوان مجازات تأخیر گرفته می شود و در ابتدای زمان اعطای وام یا تسهیلات این نکته در قرار داد فیما بین بانک و مشتری ذکر شده است، گرفتن آن بلامانع است.
نظرات برخی از مراجع تقلید درباره گرفتن دیرکرد قسط توسط بانک به شرح زیر است: دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): عملیات بانکی که بانک ها بر اساس قوانین مصوّب مجلس شورای اسلامی و مورد تأیید شورای محترم نگهبان، انجام می‌دهند، بی‌اشکال است. دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): بله، ربا و حرام است دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): جریمه دیرکرد شرعاً اشکال دارد؛ ولی بر بدهکاران لازم است بدهی خود را به موقع بپردازند، و گرنه گناهکارند. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر محاسبه دیرکرد به صورت درصدی از پول در طول زمان -یعنی محاسبه ربوی- باشد، در آن شبهه ربا وجود دارد. ولی اگر این پول به عنوان مجازات تأخیر گرفته می شود و در ابتدای زمان اعطای وام یا تسهیلات این نکته در قرار داد فیما بین بانک و مشتری ذکر شده است، گرفتن آن بلامانع است.
پاسخ:
نظرات برخی از مراجع تقلید درباره گرفتن دیرکرد قسط توسط بانک به شرح زیر است: دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): عملیات بانکی که بانک ها بر اساس قوانین مصوّب مجلس شورای اسلامی و مورد تأیید شورای محترم نگهبان، انجام می‌دهند، بی‌اشکال است. دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): بله، ربا و حرام است دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): جریمه دیرکرد شرعاً اشکال دارد؛ ولی بر بدهکاران لازم است بدهی خود را به موقع بپردازند، و گرنه گناهکارند. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر محاسبه دیرکرد به صورت درصدی از پول در طول زمان -یعنی محاسبه ربوی- باشد، در آن شبهه ربا وجود دارد. ولی اگر این پول به عنوان مجازات تأخیر گرفته می شود و در ابتدای زمان اعطای وام یا تسهیلات این نکته در قرار داد فیما بین بانک و مشتری ذکر شده است، گرفتن آن بلامانع است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی مبلغ صد تومان وام می گیرد و به شخص دیگری می دهد، به شرط اینکه ماهیانه قسط آن را بپردازد و بعد اصل پول را به وی باز پس دهد، آیا این ربا محسوب می شود؟
- [آیت الله بهجت] در قرض الحسنه ای شرط شده که اگر اقساط وام خود را از تاریخ مقرر دیرتر پرداخت نمایند، باید دیرکرد بدهند آیا این ربا محسوب می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی پولی را در بانک به صورت دراز مدت می گذارد و بانک هرماه به صاحب پول سود می دهد. با توجه به اینکه شخص پول را برای گرفتن آن سود در بانک گذاشته، آیا ربا محسوب می شود یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی توانایی پرداخت وامی را نداشته باشد و خواسته باشد اصل و سود و دیرکرد را در قالب وام جدید از همان بانک بگیرد، از نظر شرعی چه صورتی دارد آیا ربا است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا شرط ماندن پول برای مدتی در صندوق های خانگی ربا محسوب می شود؟
- [آیت الله بهجت] آیا دریافت مبلغ اضافی به عنوان دیرکرد پرداخت وام توسط بانک صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] دریافت دیرکرد توسط صندوق قرض الحسنه یا بانک چه صورت دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] وامی به اسم خودم برای دو نفر گرفتم و حالا پول قسطی که به من می دهند که به بانک بدهم لازم شد . می شود بدون اجازه آنها پول را خرج کنم بعد خودم قسط را بدهم؟
- [آیت الله خوئی] آیا کسی که میداند پول در بانک بگذارد در هر ماهی یک چیزی اضافه به او می‌دهند بدون این که با زبان قرار داد ببندد، ولی به قصد گرفتن زیادی در بانک بگذارد ربا است یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در بازپرداخت وامی که از بانک گرفته شده است تأخیری صورت بگیرد، آیا بانک تحت عنوان جریمه و خسارت تأخیر انجام تعهد می تواند پولی را به عنوان دیرکرد دریافت کند؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی مقداری پول از بانک یا غیر بانک به عنوان قرض الحسنه برای مدّت معیّنی بگیرد و در ضمن عقد شرط کند که اگر در آن مدّت معیّن پول را نپرداخت هر روزی هزار تومان مثلاً به عنوان دیرکرد بپردازد، آن قرض و آن شرط اشکال ندارد.
- [آیت الله بهجت] در مسائل قبل گفته شد که حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است، و چنانچه در قرارداد وام شرط سود شده باشد ربا و حرام است، و فرق نمیکند که پولی که به بانک داده میشود بهصورت (سپرده ثابت) باشد، یعنی صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدت معینی نمیتواند از پول خود استفاده کند، یا بهنحو (حساب در گردش) باشد، که هر موقع بخواهد میتواند از پول خود استفاده کند، و در هر دو صورت حرام است.
- [آیت الله بهجت] سپردن پول به بانک به قصد زیاد شدن آن و گرفتن سود و فایده بر آن پول جایز نیست، ربا و حرام است، ولی برای جلوگیری از گرفتار شدن به ربا و حرام، میتواند در تصمیم و نیت خود شرطِ گرفتنِ سود را نکند و بنای کار خود را بر این بگذارد که اگر بانک سود ندهد، خود را طلبکار نمیداند و مطالبه نخواهد کرد، در این صورت اگر بانک فایدهای به او داد میتواند با اجازه حاکم شرع یا وکیل او، آن فایده را بهعنوان مجهولالمالک بگیرد و در آن تصرف کند، و اگر بداند که در صورت نگرفتن سود از بانک، کارمند بانک سود را به مصرف شخصی خود خواهد رسانید، میتواند سود را به قصد اینکه پول مجهولالمالک است، و باید شرعاً به مصارف خاصی برسد، از بانک مطالبه کرده و به آن مصارف برساند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . ربا دادن و ربا گرفتن و هر گونه معاملات ربوی، چه طرف، شخصی باشد، یا مؤسسات، از قبیل بانک ها و سایر شرکت ها، حرام است.
- [آیت الله علوی گرگانی] در مسأله قبل گفته شد که حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است، چنانچه در قرارداد وام شرط فائده وسود شده باشد ربا وحرام است وفرق نمیکند پولی که به بانک داده میشود به نحو سپرده ثابت باشد یعنی صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدّت معیّنی نمیتواند از پول خود استفاده کند یا به نحو حساب در گردش که هر موقع بخواهد میتواند از پول خود استفاده کند، ولی چنانچه شرط سود نشده باشد وصاحب پول به این قصد پول خود را به بانک نمیدهد که فائدهای ازآن عاید او گردد و اگر سودی هم به او ندهند خود را طلبکار نمیداند و مطالبه نخواهد کرد، در این صورت گذاشتن پول نزد آن بانک جائز است واشکال ندارد. بانکی که بوسیله دولت سرمایه‌گذاری شده و به سرمایه دولت می‌باشد این بانکها را دولتی مینامند.
- [آیت الله بهجت] کسی که پول به بانک میدهد چنانچه شرط سود نشده باشد و صاحب پول به این قصد پول خود را به بانک ندهد که از آن فایدهای عاید او گردد و اگر بانک سودی هم به او ندهد خود را طلبکار ندانسته و مطالبه نکند در این صورت گذاشتن پول نزد آن بانک جایز است و سود آن هم اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] در مساله قبل گذشت که حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است و چنانچه در قرارداد وام شرط فایده و سود شده باشد ربا و حرام است و فرق نمی کند پولی که به بانک داده می شود به نحو سپرده ثابت باشد یعنی صاحب پول بر حسب قرار داد تا مدت معینی نمی تواند از پول خود استفاده نماید یا به نحو حساب در گردش باشد که هر موقع بخواهد می تواند از پول خود استفاده کند ولی چنانچه شرط سود نشود و خود را طلب کار نداند اگرچه بانک به او سود بدهد گذاشتن پول نزد ان بانک جایز است و در بانک های دولتی و مشترک که به شرکت دولت و مردم تاسیس شده است بنابر احتیاط واجب یک پنجم ان سود را به نیت مافی الذمه به سادات فقیر بدهد و بقیه از منافع ان سال می باشد که اگر در موونه ان سال صرف نشود باید خمس ان را بپردازد
- [آیت الله بهجت] وام گرفتن از بانک در صورتی که در آن شرط سود شده باشد، جایز نیست و ربا و حرام است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اموالی که از را ه خدعه و نیرنگ، ادعای باطل یا ربا , از کفّار حربی به دست آمده باشد، اگر اکتساب و حرفه، شرط وجوب خمس باشد، این اموال جزء درآمد سالانه محسوب نمی شود و خمس ندارد و اگر کسب و حرفه, شرط آن نباشد، پس از گذشت سال و کسر هزینه آن , خمس دارد که مشهور میان فقیهان شیعه این است گرفتن ربا از کافر و بانک های کشورهای غیراسلامی جایز بوده و در حکم کسب حلال است.
- [امام خمینی] اگر پولی به بانک یا غیر آن بدهند و بانک به آنها ربا بدهد جایز نیست بگیرند، اگر چه قرار هم نگذاشته باشند، ولی اگر قرض گیرنده مجاناً چیزی بدهد حرام نیست، و جائز است گرفتن آن.