برای تبیین پاسخ، این مسئله را از تفاسیری که پیرامون بعثت و معراج سخن گفتند بررسی می کنیم. 1. در مورد تاریخ بعثت میان عالمان مسلمان دو دیدگاه وجود دارد، یک دیدگاه مربوط به شیعه است که روز بیست هفتم رجب را روز بعثت پیامبر اسلام (ص) می دانند، اما دیدگاه دیگر نظر اهل سنت است که به اعتقاد آنان ماه رمضان زمان مبعث آن حضرت است.[1] 2. در مورد معراج پیامبر (ص) نه تنها بین شیعه و سنی، بلکه میان خود اهل سنت نیز در تعداد و زمان وقوع آن اختلاف وجود دارد.[2] با در نظر گرفتن این نکات و با توجه به این که برخی شب بیست و هفتم ماه رجب سال دهم بعثت را نیز زمان معراج آن حضرت (ص) گفته اند؛[3] از این رو هیچ تعارض و تهافتی بین این دو وجود ندارد؛ زیرا وقوع این دو -بنابر این فرض- گرچه در یک روز است، امّا به اتفاق همه صاحب نظران سال اوّل مبعث سال معراج نیست، بلکه سال های دیگری غیر از آن برای آن ذکر کردند.[4] این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد. [1] . طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی همدانی، محمد باقر ، ج 2، ص 25، دفتر انتشارات اسلامی، قم، در مورد روز آن اختلاف وجود دارد. [2] . طیب، سید عبد الحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 218، انتشارات اسلام، چاپ دوم، تهران، 1378 ش؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص 38، به نقل از: روح المعانی، ج 15، ص 6 و مناقب، ج 1، ص 177. [3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص 14، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، تهران، 1374 ش. [4] . أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 218؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص 38.
نزد شیعیان 27 رجب روز مبعث پیامبر اسلام (ص) است. اما نزد اهل سنت این روز، روز معراج و جریان اسراء است، آیا این دو واقعه عظیم در یک روز اتفاق افتاد و هر ساله تکرار می شود و دوام دارد؟
برای تبیین پاسخ، این مسئله را از تفاسیری که پیرامون بعثت و معراج سخن گفتند بررسی می کنیم. 1. در مورد تاریخ بعثت میان عالمان مسلمان دو دیدگاه وجود دارد، یک دیدگاه مربوط به شیعه است که روز بیست هفتم رجب را روز بعثت پیامبر اسلام (ص) می دانند، اما دیدگاه دیگر نظر اهل سنت است که به اعتقاد آنان ماه رمضان زمان مبعث آن حضرت است.[1] 2. در مورد معراج پیامبر (ص) نه تنها بین شیعه و سنی، بلکه میان خود اهل سنت نیز در تعداد و زمان وقوع آن اختلاف وجود دارد.[2] با در نظر گرفتن این نکات و با توجه به این که برخی شب بیست و هفتم ماه رجب سال دهم بعثت را نیز زمان معراج آن حضرت (ص) گفته اند؛[3] از این رو هیچ تعارض و تهافتی بین این دو وجود ندارد؛ زیرا وقوع این دو -بنابر این فرض- گرچه در یک روز است، امّا به اتفاق همه صاحب نظران سال اوّل مبعث سال معراج نیست، بلکه سال های دیگری غیر از آن برای آن ذکر کردند.[4] این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد.
[1] . طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی همدانی، محمد باقر ، ج 2، ص 25، دفتر انتشارات اسلامی، قم، در مورد روز آن اختلاف وجود دارد. [2] . طیب، سید عبد الحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 218، انتشارات اسلام، چاپ دوم، تهران، 1378 ش؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص 38، به نقل از: روح المعانی، ج 15، ص 6 و مناقب، ج 1، ص 177. [3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص 14، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، تهران، 1374 ش. [4] . أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 218؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص 38.
- [سایر] معراج حضرت رسول (ص) در سال چندم بعثت بود؟
- [سایر] علتهای اختلاف دیدگاه شیعه و اهل سنّت نسبت به زمان تولد پیامبر اسلام(ص) چیست؟
- [سایر] با توجه به آیات 2 سوره فتح و 19 سوره محمد، چرا اهل سنت عصمت پیامبراکرم(ص) را فقط در دریافت وحی می پذیرند؟
- [سایر] آیا در منابع اهل تسنن،برتری حضرت خدیجه بر دیگر زنان پیامبر اکرم، و شیعه بودن ام سلمه موجود است؟
- [سایر] نظر دانشمندان اهل سنت در مورد پرداختن پیامبراکرم(ص) به مسأله امامت در زمان حیاتش و نقد آن چیست ؟
- [سایر] اهل سنت معتقدند که پیامبر اکرم(ص) لقب فاروق را به عمر داده است آیا این مطلب صحیح است؟
- [سایر] آیا مذهب حضرت علی(عله السلام) شیعه بوده یا سنی و آیا در زمان حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) شیعه وجود داشته یا خیر؟
- [سایر] واقعه معراج پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) را تشریح کنید؟
- [سایر] حضرت خدیجه(س) در چه سنی به همسری پیامبر اکرم(ص) برگزیده شدند و چند سال بچه دار نشدند و در چند سالگی فاطمه(س) را به دنیا آوردند و در چه سنی رحلت نمودند؟
- [سایر] معراج پیامبر اکرم(ص) و صحنههائی که با آن در معراج مواجه شد، چگونه بود؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری بخواند کافی است ولی بهتر است این دعا را بخواند اللهم اهل الکبریاء و العظمه و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الرحمه و اهل التقوی و المغفره اسألک بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیدا و لمحمد (ص) ذخرا و شرفا و کرامه و مزیدا ان تصلی علی محمد و آل محمد و ان تدخلنی فی کل خیر ادخلت فیه محمدا و آل محمد و ان تخرجنی من کل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد صلواتک علیه و علیهم اللهم انی اسألک خیر ما سألک به عبادک الصالحون و اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون.
- [آیت الله بروجردی] در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری بخوانند کافی است، ولی بهتر است این دعا را بخوانند:(اَلّلهُمَّ اَهْلَ الْکِبْریاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَ الْمَغْفِرَةِ اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذا الْیومِ الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمَّدٍ (ص) ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کَرامَةً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فی کُلِّ خَیرٍ اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمّداً و آلَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ اَلّلهُمَّ اِنّی اَسْئلُکَ خَیرَ ما سَئلَکَ بِهِ عِبادُکَ الصَّالِحوُنَ وَ اَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الْمُخْلِصُونَ).
- [آیت الله مکارم شیرازی] اشْهد انْ لا اله إلا الله وحْده لا شریک له: گواهی می دهم هیچ کس شایسته پرستش جز خداوند نیست، یگانه است و شریک ندارد. و اشْهد ان محمداً عبْده و رسوله: و گواهی می دهم محمد(صلی الله علیه وآله) بنده و فرستاده اوست. اللهم صل علی محمد و آل محمد: خداوندا! درود بفرست بر محمد(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت او(علیهم السلام).
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول (ص) را مانند محمد و احمد؛ یا لقب و کنیه آن جناب را مثل مصطفی و ابوالقاسم بگوید یا بشنود؛ اگرچه در نماز باشد؛ مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله مظاهری] در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری بخوانند کافی است ولی بهتر است این دعا را بخوانند: (اَللَّهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ وَ اَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَ الْمَغْفِرَةِ اَسْأَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کَرامَةً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیْرٍ اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَللَّهُمَّ اِنّی اَسْأَلُکَ خَیْرَ ما سَأَلَکَ بِهِ عِبادُکَ الصَّالِحُونَ وَ اَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الُْمخْلَصُونَ).(1)
- [آیت الله نوری همدانی] در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری بخوانند کافی است ولی بهتر است این دعا را به امید ثواب بخوانند : اللهم اهل الکبریاء والعظمهِ و اهلَ الجودِ و الجبوتِ و اهل العفوِ و الرحمهِ و اهل التقوی والمغفرهِ اسئلکَ بحق هذا الیوم ِ الذی جعلتهُ للمسلمین عیداً ولمحمدٍ صلی الله علیه و آله ذخراً و شرفاً و کرامهً و مزیداً ان تصلیّ علی محمدٍ و آل محمدٍ و ان تدخلنی فی کُل خیرٍ ادخلت َ فیه محمداً و آل محمدٍ و ان تُخرجنی من کُل سُوء اخرجتَ منهُ محمداً و آل محمدٍ صلواتک علیه و علیهم اللهُم انی اسئلکَ خیرما سئلک به عبادکَ الصالحونَ و اعوذُ بک مما استعاذ َ منهُ عبادکَ المخلصونَ .
- [آیت الله سبحانی] در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری بخوانند کافیست ولی بهتر است این دعا را به قصد امید ثواب بخوانند: (اَللَّهُمَّ اَهْلَ الْکِبْریاء وَالْعَظَمَةِ وَ اَهْلَ الْجُودِ والْجَبَروتِ وَ اَهْلَ الْعَفوِ وَالرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَوْمِ الَّذی جَعَلْتُهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمَّد صَّلی اللهُ عَلَیْهِ وَ آله ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کَرامَةً وَ مَزِیداً اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد و آل محمّد وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فی کُلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ فیه مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ اَن تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَللَّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ خَیْرَ ما سَئلکَ بِه عِبادُکَ الصّالِحُونَ وَ اَعُوذُبِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الْمُخْلَصُونَ.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری بخوانند کافی است ولی بهتر است این دعا را بخوانند: (اَلّلهُمَّ اَهْلَ الْکِبْریاءِ وَالْعَظَمَةِ وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَ الْمَغْفِرَةِ اَسْألُکَ بِحَقِّ هذاَ الْیَومِ الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کَرامَةً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّدِ وَ اَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ محمّد و اَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمّداً و آلَ مُحَمَّد صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَلّلهُمَّ اِنّی اَسْألُکَ خَیْرَ ما سَألَکَ بِهِ عِبادُکَ الصَّالِحوُنَ وَ اَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الْمُخْلَصُونَ).
- [آیت الله مکارم شیرازی] در قنوت این نماز هر دعایی کافی است، ولی مناسب است این دعا را به قصد ثواب بخواند: (اللهم اهْل الْکبْریاء و الْعظمة و اهْل الْجود و الْجبروت و اهْل الْعفْو و الرحْمة و اهْل التقْوی و الْمغْفرة اسْئلک بحق هذا الْیوْم الذی جعلْته للْمسْلمین عیداً و لمحمد صلی الله علیْه و آله ذخْراً و شرفاً و کرامةً و مزیداً انْ تصلی علی محمد و آل محمد و انْ تدْخلنی فی کل خیْر ادْخلْت فیه محمداً و آل محمد و انْ تخْرجنی منْ کل سوء اخْرجْت منْه محمداً و آل محمد صلواتک علیْه و علیْهمْ اللهم انی اسْئلک خیْر ما سئلک به عبادک الصالحون و اعوذ بک مما اسْتعاذ منْه عبادک الْمخْلصون).
- [آیت الله مکارم شیرازی] روزه تمام روزهای سال، غیر از روزه های حرام و مکروه که دربالا گفته شد، مستحبّ است، ولی بعضی از روزها تأکید بیشتری دارد از جمله: 1 پنجشنبه اوّل و آخر هر ماه و اوّلین چهارشنبه بعد از روز دهم ماه، حتّی اگر کسی اینها را به جا نیاورد مستحبّ است قضا کند. 2 سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه. 3 تمام ماه رجب و شعبان و اگر نتواند قسمتی از آن را روزه بگیرد، هر چند یک روز باشد. 4 روز بیست و چهارم ذی الحجّه و بیست و نهم ذی القعده. 5 روز اوّل ذی الحجّه تا روز نهم، ولی اگر به واسطه ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند روزه آن روز مکروه است. 6 عید سعید غدیر (هیجده ذی الحجّه). 7 روز اوّل و سوم و هفتم محرم. 8 روز تولّد پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله)(17 ربیع الاول). 9 روز مبعث رسول خدا(صلی الله علیه وآله)(27 رجب). 10 روز عید نوروز.